Morgunblaðið - 25.02.2003, Blaðsíða 24

LISTIR
24 ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
NOKKUÐ er um liðið síðan
Ólafur Árni hefur haldið tónleika
hér á landi en hann hefur um ára-
bil starfað erlendis. Samkvæmt
efnisskránni eru aðalviðfangsefni
hans ítalskar óperur enda er frá-
bær rödd hans og tækni sniðin fyr-
ir þann söngmáta sem einkennir
meginið af óperum stórtónskáld-
anna ítölsku.
Ólafur Árni hóf tónleikana á
fjórum íslenskum lögum, Ave Mar-
iu, eftir Sigvalda Kaldalóns,
Vögguljóði, eftir Sigurð Þórðarson
og tveimur lögum eftir Eyþór Stef-
ánsson, Lindinni og Bikarnum. Það
er mikill leikur í Ólafi Árna og
gerði hann það sem er frekar
óvenjulegt af íslenskum söngvur-
um, að leiktúlka innihald kvæðanna
áður en lagið hófst, til að skapa
laginu rétta stemningu og einnig
söng hann lögin af mikilli tilfinn-
ingu, sérstaklega Vögguljóð Sig-
urðar, sem hann söng mjög veikt
og fallega og Bikarinn, eftir Eyþór,
með miklum tilþrifum í söng og
leik.
Söngur, sem söngv-
arar á öllum stigum
reyna sig við, er Caro
mio ben, eftir Gius-
eppe Giordano (1753–
98). Þrír tónlistar-
menn bera ættarnafn-
ið Giordano, auk
Guiseppe, höfundar
Caro mio ben og heita
Tommaso (1730–1806)
er starfaði í London
og Umberto (1867–
1948) en hann var höf-
undur óperunnar
Andrea Chénier. Ólaf-
ur Árni söng þetta lag
af þokka og það var
einnig mjög skemmtilegt að heyra
hann syngja Ó sole mio, við texta á
mállýsku Napólibúa.
Sem framhald af ónákvæmni í
efnisskrá er álitamál hvort Fred
Raymond, sem er titlaður höfundur
aríu undir heitinu, Schau einer
schönen frau nie zu tief in die aug-
en, er ef til vill úr óperunni Ray-
mond, eftir Ambroise Thomas
(1811–96) en hann samdi margar
gamanóperur og starfaði í París.
Svo sem í fyrri viðfangsefnum var
söngur Ólafs Árna góður og sér-
staklega í Blómaaríunni úr Carm-
en, eftir Bizet, sem hann söng á
þýsku, en hann mun syngja hlut-
verk don Jose í stórri sýningu í
Þýskalandi á næst-
unni.
Eftir hlé voru stóru
aríurnar, Ah si ben
mio, og Di quella pira,
sem báðar eru úr III.
þætti óperunnar Il
Trovatore, eftir Verdi,
sem Ólafur Árni söng
með bravúr, sérstak-
lega þá seinni, þó síð-
asti tónninn væri
helst til snubbóttur.
Tvær aríur eftir Pucc-
ini voru lokaverkefni
tónleikanna. Addio fi-
orito asil, úr Butterfly
og Nessum dorma,
andvökuarían úr Turandot, sem
Ólafur Árni söng aldeilis vel.
Hljómmikil og glæsileg rödd
Ólafs Árna mun njóta sín best með
hljómsveit svo sem heyra mátti í
Di quella pira en þar lét Ólafur
Vignir heldur betur heyrast í pí-
anóinu, en hann átti mikinn þátt í
ágætum tónleikum Ólafs Árna. Ís-
lenska óperan mætti huga að því
að fá Ólaf Árna til starfa því hon-
um er ekki aðeins létt um að
syngja, heldur hefur til þess mjög
góða rödd og hefur aflað sér mik-
illar söngreynslu og syngur hvell-
hreint.
Hljómmikil og glæsileg rödd
TÓNLIST
Íslenska óperan
Ólafur Árni Bjarnason og Ólafur Vignir Al-
bertsson fluttu íslensk og erlend sönglög
og aríur. Sunnudagurinn 23. febrúar
2003.
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Ólafur Árni Bjarnason
Jón Ásgeirsson
SAFARÍK síðrómantík, hógsæt af
haustþroska sem Liebfraumilch-
þrúgur lesnar fram í frost, var meg-
inyfirbragð tónleika Ármanns
Helgasonar og Miklósar Dalmay á
þriðjudag, þar sem fremst fóru
nokkur þekktustu verk klarínettbók-
mennta. Þar á meðal tvímælalaust
hin þrjú Fantasíustykki Schumanns
frá 1851 í upphafi, og í lokin sú seinni
af tveim meistarasónötum Brahms
fyrir klarínettsnillinginn Richard
Mühlfeld – þann er tendraði Jóhann-
esi tónsköpunarlegt indjánasumar
1891 einmitt þegar sá ætlaði að setj-
ast í helgan stein. Varla síður þekkt
var ævikveldssónata Poulencs frá
1962, eða ætti a.m.k. ekki að vera
það. Sama gilti um smærri liðina,
Fyrstu (og einu) rapsódíu Debussys
frá 1910–11, örverkin þrjú eftir
Stravinskíj (1919) og jafnvel þjóð-
legu bravúrudansa hins ungverska
Leos Weiners frá 1951.
Þessir tónleikar settu mann í
nokkurn vanda. Fátt virtist nefni-
lega standa afgerandi upp úr öðru.
Flutningur var svo til allur einhvers
staðar frá neðri í efri úrvalsflokki,
ekki sízt píanóleikarans sem að öðr-
um ólöstuðum hefur skipað sér í
fremstu röð hérlendra slaghörpu-
túlkenda. Eins var með klarínettleik-
inn (eigum við annars nokkurn at-
vinnuspilara fyrir neðan efsta flokk?)
að allrahelzt mætti hengja sig í yf-
irborðsleg atriði eins og óvenjumikl-
ar sviðshreyfingar, er áttu til að
sveifla sendigeisla hljóðfærisins í
ýmsar áttir eins og valslöngvandi
Leslie-hátalari í Hammondorgeli. Þó
mætti e.t.v. hnjóta lítillega um tón-
gæði efsta sviðsins, sem í fyrstu at-
riðum gátu verið svolítið skræk, en
jöfnuðst aftur á móti stórum eftir
það.
Annars var eiginlega ekkert sem
stakk mann. Öðru nær.
Samstillt túlkun þeirra
félaga var hvergi minni
en hrífandi og fór víða á
kostum, hvort heldur á
mjúkum syngjandi nót-
um eins og í Rómönzu-
miðþætti Poulencs,
spræku neistaflugi í
Stravinskíj eða (án pí-
anós) eldingarhraða í
faldafeykjandi ramma-
slag Weiners, Csürd-
öngölö. Hvergi stóð á
tjáningarinnblæstri,
hvað þá tækni. Mýkt og
snerpa voru jafnvíg, og
skapstór píanóvirtúós-
inn fylgdi einblöðungsblæstrinum
eins og agaður skuggi. Hvort verið
hafi persónulegri meðferð Ármanns
að þakka að útþættir hinnar lífs-
þyrstu sónötu Poulencs minntu
mann skyndilega á Prokofjev, skal
að vísu ósagt látið. En Debussy var
sjálfum sér líkur í framan af íhugulli
en síðan eldfjörugri útfærslu dúósins
á Rapsódíunni frábæru. Brahms var
sömuleiðis hvarvetna í stíl þrátt fyrir
fjölbreytta nálgun og stappaði
kannski næst fullkomnun í I. þætti,
Allegro amabile.
Tónleikaskráin var vel frá gengin
og tilgreindi m.a.s. tilurðarár verka,
sem ætti að vera stöðluð krafa til
slíkra plagga.
Ríkarður Ö. Pálsson
Örðulaus innblástur
TÓNLIST
Salurinn
Schumann: Fantasiestücke. Stravinskíj:
Þrjú smástykki. Poulenc: Sónata. Wein-
er: Ungverskir dansar. Debussy: Prem-
ière rhapsodie. Brahms: Sónata í Es Op.
120,2. Ármann Helgason klarínett; Mikl-
ós Dalmay píanó. Þriðjudaginn 18. febr-
úar kl. 20.
KAMMERTÓNLEIKAR
Miklós Dalmay Ármann Helgason
HVORT „aðstandendafaktorinn“
góðkunni hafi verið að verki, eða
áhugi á flaututónlist sé virkilega
svona mikill (nema hvort tveggja sé),
skal ósagt. Alltjent voru flaututón-
leikar Myrkra músíkdaga á Nýja
sviði Borgarleikhússins nærri full-
setnir. Þrátt fyrir, skyldi maður
ætla, fullmikinn skammt af því góða
– allt upp í 12(!) blístrur tístandi í
senn. Virtist full ástæða til að vænta
svæsnustu spörfuglabjargs-heil-
kenna. En útkoman reyndist þó
snöggtum skárri. Nú er öldin greini-
lega önnur en á dögum Mozarts, er
forðaðist af mætti að nota fleiri en
eina flautu í senn og kvað aðeins eitt
í heimi falskara en flauta, nefnilega
tvær flautur. Hér var allt aftur á
móti tandurhreint. Og líka eins gott í
hæstlægustu hljómaklösum dagsins,
er ella hefðu betur hentað hrollatrið-
um í Hitchcock-myndinni Fuglun-
um.
Fyrst var Ra’s dozen (7’) fyrir 12
venjulegar C-flautur eftir Þorkel
Sigurbjörnsson, samið 1980 fyrir
námskeið Roberts Aitkens á Íslandi.
Furðufjölbreytt verk, ýmist klösótt,
punktótt eða söngvið og minnti
mann í bland á kvak fiðraðra vina
heilags Franz frá Assisi. Uroboros
(8’) hét næsta verk eftir rúmensku
tónskáldkonuna Doinu Rotaru (52)
sem hér var frumflutt; dúó samið
fyrir tvær C-flautur, smágyngi og
Helenustokk. Í afburðagóðum með-
förum Kolbeins Bjarnasonar og Ás-
hildar Haraldsdóttur birtist verkið
til skiptis sem einvígi eða tveggja
elskenda tal, spennuþrungið allt til
enda. Þá kom bandarískt verk frá
1983 eftir Harvey Solberger (64),
Killapata/Chaskapata (7’) fyrir 11
flautur og einleiksflautu, hér í hönd-
um Kolbeins. Stykkið kvað innblásið
af samnefndum helgidómi Inka í
Andesfjöllum; víða líflegt, oft hraust-
lega þrammandi á jöfnum göngu-
hraða og gætt andrúmsríku vind-
gnauðandi niðurlagi í forsal kondóra.
Fyrst eftir hlé voru 15 flautu-
mínútur Atla Heimis Sveinssonar;
trúlega senn hvað líður heimsþekkt
einleiksverk, enda hugmyndin að
baki bráðfrumleg. Myndi æra óstöð-
ugan að tilgreina nöfn og frammi-
stöðu hvers og eins, og verður því að
nægja að segja að sjaldan hafi stykk-
ið haldið jafngóðum dampi og nú,
þegar nýr, einbeittur og hvíldur spil-
ari tók við hver af öðrum eftir hvern
afmarkandi svipusmell á mínútu
fresti.
Refill (6:30’) nefndist seinni frum-
flutningur dagsins er Bolognubúinn
Þuríður Jónsdóttir samdi sl. janúar
fyrir 7 meðlimi Íslenzka flautukórs-
ins. Í orði kveðnu spunninn kringum
þjóðlagið Öll náttúran enn fer að
deyja (BÞ 703; hausthnugginn söng-
textinn var prentaður í tónleikaskrá)
– án þess þó að undirrituðum tækist
neins staðar að verða var við hvorki
tangur né tetur af þjóðlaginu, sem
hefur sérkennilega þriggja takta
hendingaskipan (3+3+3+3). Hvort
sem olli undangengin raðtæknimeð-
ferð eða ekki, þá bauð klösótt-kyrr-
stæð megináferð verksins af sér ým-
ist dreymandi eða draugalegan
þokka.
Lokaatriðið, Vermont Counter-
point (10:30’) fyrir 11 flautur, var
samið 1982 af bandarískum frum-
kvöðli naumhyggjunnar Steve Reich
og að vonum erkimínímalískt, enda
frá blómaskeiði vesturheimsku
hjakkstefnunnar. Það var klukkuná-
kvæmt leikið af hópnum, er sýndi
ótrúlega einbeitt úthald við
þjarkvænt tónfæribandið.
Stjórnandinn, klarínettistinn Rún-
ar Óskarsson, hélt utan um hópleiks-
verkin (nr. 1, 3, 5 & 6) af öryggi og
festu.
Kveðið í spörfuglabjargi TÓNLISTBorgarleikhúsið
Myrkir músíkdagar. Þorkell Sigurbjörns-
son: Ra’s Dozen. Doina Rotaru: Uruboros
(frumfl.). Harvey Solberger: Killapata/
Chaskapata. Atli Heimir Sveinsson: 15
músíkmyndir. Þuríður Jónsdóttir: Refill
(frumfl.). Steve Reich: Vermont Count-
erpoint. Íslenzki flautukórinn (Arna Krist-
ín Einarsdóttir, Berglind María Tóm-
asdóttir, Dagný Marinósdóttir, Karen Erla
Karólínudóttir, Kristjana Helgadóttir, Ás-
hildur Haraldsdóttir, Björn Davíð Krist-
jánsson, Hildur Þórðardóttir, Kolbeinn
Bjarnason, Magnea Árnadóttir og Mel-
korka Ólafsdóttir) ásamt Hallfríði Ólafs-
dóttur, Guðrúnu Birgisdóttur og Martial
Nardeau. Sunnudaginn 16. febrúar kl.
16.
FLAUTUTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
Á HÁSKÓLATÓNLEIKUM í Nor-
ræna húsinu í hádeginu á morg-
un, kl. 12.30, leika Peter Tompk-
ins á óbó og Pétur Jónasson á
gítar verk eftir Napoleon Coste,
Fernando Sor, Hildigunni Rún-
arsdóttur og Áskel Másson.
Peter Tompkins og Pétur Jón-
asson hafa víða komið fram. Þeir
hafa starfað saman frá árinu
2001.
Aðgangseyrir er 500 kr. en
ókeypis er fyrir handhafa stúd-
entaskírteina.
Pétur Jónasson og Peter Tompkins leika á Háskólatónleikum.
Gítar og óbó á
Háskólatónleikum
TVEIR söngvarar fengu styrk úr
Söngvarasjóði FÍL á dögunum, Þor-
steinn Helgi Árbjörnsson og Hlöð-
ver Sigurðsson. Einnig fékk Óperu-
stúdíó Austurlands styrk vegna
fyrirhugaðrar uppsetningar á Don
Giovanni í sumar, en félagsskap-
urinn hefur veitt fjölda ungra söngv-
ara tækifæri til að spreyta sig. Hver
styrkur nam 150 þús. kr. Markmið
sjóðsins er að styðja við bakið á ung-
um söngvurum sem hyggja á fram-
haldsnám í listgrein sinni.
Stjórn Söngvarasjóðs FÍL er skip-
uð þeim Stefáni Arngrímssyni og
Hrönn Hafliðadóttur.
Frá afhendingu verðlauna úr Söngvarasjóði FÍL, f.v. Stefán Arngrímsson,
Ásta B. Schram frá Óperustúdíói Austurlands og Þorsteinn Helgi Ár-
björnsson. Fjarverandi var Hlöðvar Sigurðsson.
Söngvarasjóður FÍL
úthlutar styrkjum