Morgunblaðið - 09.03.2003, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. MARS 2003 27
og flóknum úrum er aðallinn átti, m.a.
gerði ég við úr fyrir Alexöndru
drottningu. Með því öðlaðist ég rétt
til að sækja um og verða konunglegur
hirðúrsmiður. En ég gerði það ekki
og sé svolítið eftir því núna, ég hefði
þá verið sá eini slíkur á Íslandi. En
Íslendingar eru svona, þeir hugsa
ekki um svona „pjatt“.
Þótt ég sé danskur í föðurætt og
hafi dvalið í Danmörku er ég Íslend-
ingur í húð og hár – já og Skagfirð-
ingur.
Höggvarin úr og Rolex-úr
Fyrstu armbandsúrin voru ekki
höggvarin, en svo komu slík úr til
sögunnar. Ég man að það kom til
pabba norskur sölumaður með högg-
varið úr, hann tók það af sér og henti
því í vegginn hinum megin í herberg-
inu. Ég hélt að það væri mölbrotið en
það var þá heilt og gekk fínt.
Nokkuð löngu síðar komu svo batt-
erísúrin sem nú eru algengust ásamt
úrum sem eru sjálftrekkt – trekkjast
upp við hreyfingu.
Við fengum umboð fyrir Rolex-
úrin. Mér var boðið umboð fyrir þessi
dýru úr og afþakkaði það. Taldi að
það væri ekki hægt að selja svona dýr
úr á Íslandi. Aftur var mér boðið um-
boðið og afþakkaði aftur. En í þriðja
skiptið sló ég til. Ég seldi fimm Rol-
ex-úr fyrsta árið en nú er nokkuð góð
sala í þeim. Þau ódýrustu eru á um
300 þúsund krónur og svo er hægt að
fá þau upp úr öllu valdi eftir því hvað
mikið er í þau borið. Margir útlend-
ingar kaupa Rolex-úr hér, þau eru
ódýrari hér en víða erlendis og svo fá
þeir endurgreiddan virðisaukaskatt-
inn. Þessi úr eru með sérstaklega
vönduðu verki og mjög til þeirra
vandað í hvívetna.
Eitt sinn skáti — alltaf skáti
Ekki aðeins er Franch Michelsen
starfandi enn í fyrirtækinu sem hann
stofnaði og rak í áratugi þar til sonur
hans og nafni keypti það, hann er líka
skáti og er nú að skrá hluta af sögu
skátahreyfingarinnar á Íslandi.
„Jónas Kristjánsson stofnaði fyrst
tóbaksbindindisfélag á Sauðárkróki
og í framhaldi af því, 22. mars 1929,
var stofnað skátafélag á Sauðárkróki.
Ég var kjörinn formaður 1931, þótt
ég væri fullungur. Skátahreyfingin
var þá að ryðja sér til rúms. Sá sem
stofnaði skátafélagið á Akureyri hafði
beint samband við Baden-Powell,
Gunnar Guðmundsson, mikill áhuga-
maður um æskulýðsstarf.
Við gáfum út blað, fjölritað, það hét
Skátablaðið og var átta síður, ég var
ritstjóri þess. Árið eftir flutti ég til
Reykjavíkur og Bandalag íslenskra
skáta tók þá við blaðinu. Ég tók síðar
við ritstjórn blaðsins af og til, m.a. var
ég ritstjóri þegar ég var í Danmörku
en það var nokkuð úrhendis svo það
stóð ekki lengi.
Á árum mínum á Sauðárkróki var
ég í ýmsum félögum og lenti und-
antekningarlítið í stjórn þeirra, svo
sem Ungmennafélagsins, Tóbaks-
bindindisfélagsins og fél. frímerkja-
safnara, er ég stofnaði. Ég gekk t.d. í
stúku og var á fyrsta fundi kosinn í
embætti er ég hélt í þrjú ár. Svo var
það á aðalfundi að stungið var upp á
mér í embætti æðstatemplars. Ég
mótmælti en það var ekki tekið til
greina og seðlum var útbýtt. Ég
skrifaði úrsögn á staðnum og fór út.
Ég hætti að ganga í félög. Ég vildi
helst starfa fyrir skátafélagið.“
Bjargaði tveimur hestum
Ég spyr út í skátastarfið og Franch
viðurkennir að hann geri lítið af því í
dag að rekja spor eins og skátar voru
þó frægir fyrir. – „En hvað með góð-
verkin,“ segi ég. „Hvað er góðverk?“
spyr Franch á móti og brosir.
„Ég hef tvisvar sinnum tekið þátt í
að bjarga hestum,“ segir hann svo
treglega.
„Ég var inni á verkstæði mínu á
Króknum, allt í einu kom hlaupandi
maður og sagði að það hefði dottið
hestur niður um ís í Miklavatn í
Skagafirði. Hann sagði að ég kynni
svo mikið af hnútum að ég hlyti að
geta hjálpað til að ná hestinum upp.
Ég fór með manninum og okkur tókst
að ná hestinum upp.
Hinum hestinum var bjargað 1938 í
Danmörku. Þá var ég í skátaforingja-
skóla. Einn daginn var þrekraunaæf-
ing og var ég flokksforingi þann dag.
Við vorum sendir eldsnemma af stað
matarlausir og áttum að þrauka dag-
inn einhvern veginn. Þetta var próf-
raun. Með í þessu voru svo alls konar
æfingar. Við höfðum þegar æft að ná
slösuðum manni út úr brennandi
húsi. Litlu síðar kom hlaupandi mað-
ur og sagðist hafa misst hest ofan í
skurð og bað okkur að hjálpa sér að
ná honum. Ég hélt að þetta væri ný
prófraun en við fórum þó með mann-
inum. Þegar við komum að skurð-
inum lá þar niðri hestur á bakinu og
spriklaði mikið. Við settum kaðla á
hestinn og tókst með góðum hnútum
að ná honum upp, mjög dösuðum.“
Franch hefur átt frumkvæði að
mörgu innan skátafélaganna á Ís-
landi. Hann sat m.a. í 18 ár í vara-
stjórn og aðalstjórn Bandalags ísl.
skáta, þar af „utanríkisráðherra“ í 10
ár. Hann stofnaði Skátablaðið fyrir 69
árum. Ritstjóri Foringjablaðs skáta
var hann í 8 ár. Þá var hann ritstjóri
Balsins í nokkur ár, sem er málgagn
eldri skáta. Franch mun hafa skrifað í
skátablöðin mest allra íslenskra
skátaforingja og er enn að. Hann kom
á Gilwell-foringaþjálfun á Íslandi er
markað hefur verulega allt skátastarf
og hefur á starfsferli sínum hlotið
heiðursmerki úr gulli, þ.á m. tvö frá
sænska skátasambandinu og er ann-
að þeirra það æðsta sem þeir veita er-
lendum skátaforingjum.
„Ég starfaði í tveimur skátaflokk-
um í Danmörku,“ segir Franch.
„Skátastarfið er mikil þjálfun í mann-
legum samskiptum. Ég hef sótt ótal
skátamót heima og erlendis. Eft-
irminnileg er mér skátaráðstefna
sem haldin var í Svíþjóð 1939, rétt
eftir að Rússar gerðu innrás í Finn-
land. Ein kona mætti frá Finnlandi
og hélt ræðu og lýsti ástandinu í
Finnlandi á þann veg að flestir
klökknuðu. Prins Gústaf Adolf stjórn-
aði ráðstefnunni og sagði eftir ræðu
finnsku konunnar: „Veskú Michel-
sen.“ Ég brá á það ráð að slá á létta
strengi og það var vel þegið.
„Ég tel mig ekki kaupmann, ég er
úrsmiður,“ segir Franch.
„Ég gekk fljótlega eftir að ég kom
suður í Úrsmiðafélag Íslands og síðan
í Innkaupasamband Úrsmiðafélags
Íslands, í því síðarnefnda var
óánægja og sagði ég mig fljótlega úr
því. Sama stjórn var í Úrsmiðafélag-
inu og var ég strikaður úr því í leið-
inni og var ég þar með utan félagsins
nokkur ár. Ég var öðru hverju á
næstu árum spurður hvort ég ætlaði
ekki að ganga á ný í Úrsmiðafélagið.
En ég neitaði því, sagðist aldrei
sækja um inngöngu í það félag. Loks
áttaði sig einn ágætur maður á því
sem ég var að segja og mér var í
framhaldi af því boðin innganga, sem
ég þekktist. Ég hef starfað þar síðan,
sat m.a. í stjórn í 6 ár og hef fengið
heiðurmerki þess úr gulli. Sonur
minn er nú formaður félagsins og rík-
ir þar mikil eining.“
Franck hefur fengið til viðgerða 78
þúsund úr á sínum ferli sem skráð er í
kladda fyrirtækisins: Franch Michel-
sen úrsmíðameistari. Öll úr fá sitt
númer í fyrstu innkomu svo hægt sé
að sjá hvað gert hefur verið við hvert
og eitt þeirra gegnum árin. Lögregl-
unni hefur oft tekist að upplýsa inn-
brot eftir úrum sem fundist hafa í
þýfi, þau hafa komist í hendur réttra
eigenda eftir skrá Michelsens.
Franch þekkir mjög vel allt sem
lýtur að úrum, hann á t.d. að hafa
sýnikennslu á aðalfundi Úrsmíða-
félagsins í þessum mánuði um við-
gerðir á gömlum „cylinder“ úrum, en
Franch mun vera eini úrsmiðurinn
hér á landi er getur framkvæmt slík-
ar viðgerðir.
En það er ekki aðeins að Franch
Michelsen þekki vel til innviða úra,
hann á líka orðið eitt atriði sameig-
inlegt með þeim.
Þótt svo líti út sem Franch sé á
„sérsamningi“ við tímann hefur hann
ekki sloppið alveg við hans frægu
„tönn“. Franch fékk hjartasjúkdóm
fyrir 10 árum og fyrir nokkru var
settur í hann gangráður.
„Og nú geng ég fyrir batteríi eins
og úrin sem ég er að selja og gera
við,“ segir hann og brosir til mín í
kveðjuskyni.
gudrung@mbl.is
40.000 kr. afsláttur fyrir 4ra manna fjölskyldu - Spara›u tugi flúsunda!
Lágmúla 4: 585 4000 • Hlí›asmára: 585 4100 • Keflavík: 420 6000 • Akureyri: 460 0600
Selfossi: 482 1666 og hjá umbo›smönnum um land allt. www.urvalutsyn.is
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
RV
2
04
95

03
/2
00
3