Morgunblaðið - 11.03.2003, Blaðsíða 14

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
14 ÞRIÐJUDAGUR 11. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
hefðum ekki stundað þessar veiðar
væri hlutur okkar afar rýr. Hér vil ég
benda á að öllum var frjálst að vinna
sér inn veiðireynslu,“ sagði Björgólf-
ur.
Hann rakti síðan söguna frá upp-
hafi kvótakerfisins og markmiðin
með því og benti á að árið 1984 voru
gerðir út 518 bátar stærri en 20 rúm-
lestir. Nú væru þeir 233 og væru þá
bátar án aflahlutdeildar ekki með-
taldir. Þetta væri hagræðingin sem
skapast hefði í fiskveiðum á Íslandi
og var meginmarkmið laganna um
stjórn fiskveiða.
Mönnum getur
ekki verið alvara
„En skoðum aðeins nýjasta af-
kvæmið sem sett er fram af þing-
flokki anga gömlu A-flokkanna.
Þar fer fremstur í flokki snillingur
í útgerð sem strandaði við Austur-
völl. Lagafrumvarp um breytingar á
lögum um stjórn fiskveiða liggur nú
frammi á hinu háa Alþingi. Þar er
lagt til að farin verði svokölluð fyrn-
ingaleið. Í þeirri leið felst einfaldlega
eignaupptaka og rústun á uppbygg-
ingu eins og þeirri sem átt hefur sér
stað hér hjá Síldarvinnslunni hf.
Hvernig sjá menn fyrir sér skipu-
lagningu á fyrirtækjum þegar fram-
tíðin er óviss, uppboð á aflamarki og
óvíst hver fær. Hvernig liði bæjar-
stjóranum í Fjarðabyggð ef Hrað-
frystihús Eskifjarðar og Síldar-
vinnslan næðu ekki nægilega háu
tilboði í loðnu og/eða kolmunna! Ég
hugsa að hann yrði nokkuð óhress
þau 5 ár sem hann væri hugsanlega
án afla með tilheyrandi afleiðingum.
En bæjarstjórinn á smámöguleika.
Jú, það er nefnilega sett örlítil glufa,
hann getur sótt um sérstaklega, eftir
úttekt Byggðastofnunar, til ráðherra
BJÖRGÓLFUR Jóhannsson, for-
stjóri Síldarvinnslunnar í Neskaup-
stað, segir að úthlutun veiðiheimilda í
kvótakerfinu sé réttlát. „Hún er
raunar réttlát að mínu viti þar sem
þeir aðilar sem tekið hafa áhættu í
fjárfestingum í sjávarútvegi, at-
vinnutækin sem eru grundvöllur
þessa alls, nýta auðlindina og skila í
þjóðarbúið hámarksafrakstri,“ sagði
Björgólfur í ræðu sinni á aðalfundi
SVN. Hann sagði einnig að auðsöfn-
un í sjávarútvegi sé ekki meiri en í
öðrum atvinnugreinum og að nýliðun
innan núverandi kerfis sé möguleg.
„Til frekari rökstuðnings þessu vil
ég benda á veiðar á kolmunna, sem
voru frjálsar þar til á síðasta ári. Út-
gerðarmenn hafa á undanförnum ár-
um fjárfest fyrir milljarða til að geta
stundað þessar veiðar. Þær hafa
tryggt stöðu okkar í samningum við
önnur ríki þegar kemur að skiptingu
kolmunnans milli þeirra ríkja sem
eiga rétt á úthlutun.
Umtalsvert tap var af veiðunum
lengst af og það var ekki fyrr en á síð-
asta ári sem afkoman var í lagi.
Hverjir áttu svo að fá kvótaúthlutun í
kolmunnanum? Þeir sem lögðu í
kostnaðinn og tóku áhættuna eða
hinir sem sátu heima? Sama á við um
úthlutun á úthafskarfa og í norsk- ís-
lensku síldinni, rækjunni á Flæm-
ingjagrunni og þorskinum í Barents-
hafi. Þau réttindi sem við Íslendingar
höfum á þessum svæðum eru til kom-
in vegna þess að útgerðarmenn lögðu
í áhættu við að skapa þá veiðireynslu
sem skilaði okkur úthlutun. Við hefð-
um ekki eitt kíló í úthlutun ef ekki
hefðu komið til veiðar á rækjunni og
þorskinum í Barentshafi. Varðandi
síldina, kolmunnann og úthafskarf-
ann þá skiptir hin líffræðilega dreif-
ing stofnanna einnig máli en ef við
um að útgerð, sem skuldbindur sig til
að landa í Fjarðabyggð, fái mögu-
leika til að bjóða í einhverjar heim-
ildir. Ég vil vitna beint í þetta orða-
lag: „Sé atvinnuöryggi í sjávarbyggð
ógnað vegna skorts á afla til vinnslu
er ráðherra þó heimilt að láta bjóða
aflaheimildir sérstaklega til leigu til
útgerða sem skuldbinda sig til að
landa afla til vinnslu þar. Heimildin
er háð því skilyrði að Byggðastofnun
hafi að beiðni sveitarstjórnar metið
aðstæður og lagt til að heimildinni
verði beitt.“
Hvurslags vitleysa er þetta, mönn-
unum getur ekki verið alvara. Hag-
ræðingu undanfarinna ára í útgerð
og fiskvinnslu yrði sópað burt á svip-
stundu. Þessi framtíðarsýn hugnast
mér ekki og getur raunar ekki verið
nein alvara á bak við tillögurnar. Ég
vil vona að það verði einhverjir við
Austurvöll sem hafa vit fyrir þeim
sem leggja fram þessar tillögur.
Horfum aðeins á Síldarvinnsluna
hf. og hvað hefur verið gert undan-
farin ár. Kaup félagsins á kvóta í
samvinnu við Seyðfirðinga, kaup fé-
lagsins á uppsjávarhluta Snæfells hf.,
kaup félagsins á útgerð á Reyðarfirði
og síðast kaup á hlutabréfum í SR-
Mjöli hf. Samtals nemur kaupverð
þessara hluta ríflega 5 milljörðum á
verðlagi hvers árs. Nú á að taka
þennan kvóta af Síldarvinnslunni og
hún getur hugsanlega leigt hann af
ríkissjóði. Hvert er réttlætið?
Útgerðarmenn samþykktu að
greiða auðlindagjald bundið því skil-
yrði að sátt næðist um gjaldtökuna
og fiskveiðistjórnunina. Því miður
hefur hvorugt gengið eftir.
Það er mikilvægt fyrir útgerðina
að stöðugleiki ríki um fiskveiðistjórn-
unarkerfið og að horft sé til lengri
tíma,“ sagði Björgólfur Jóhannsson.
Morgunblaðið/Ágúst Blöndal
Fjölmennt var á aðalfundi Síldarvinnslunnar í Neskaupstað.
„Úthlutun veiði-
heimilda réttlát“
HAGNAÐUR af rekstri Landsvirkj-
unar á síðasta ári nam 5.729 millj-
ónum króna, samanborið við 1.839
milljóna króna tap árið á undan og er
munur á afkomu milli ára rúmir 7,5
milljarðar króna. Meginástæða batn-
andi afkomu fyrirtækisins er fyrst og
fremst lækkun fjármagnskostnaðar
vegna gengisþróunar á árinu, en
mestur hluti skulda fyrirtækisins er í
erlendum gjaldmiðlum, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu frá
félaginu.
Reksturinn stöðugur
Friðrik Sophusson, forstjóri fyrir-
tækisins, segir að síðasta ár hafi verið
ákaflega gott og það besta hjá Lands-
virkjun í mörg ár. Hann segir að
handbært fé frá rekstri sýni hvað
reksturinn er stöðugur en handbært
fé frá rekstri 2002 nam 6.432 millj-
ónum króna samanborið við 5.542
milljónir króna á árinu 2001. „Hand-
bært fé frá rekstri, eða það fé sem við
getum notað til að greiða niður skuld-
ir eða fjárfest fyrir, er upphæð sem
er orðin stöðug frá einu ári til annars.
Á síðasta ári nam hún 6,4 milljörðum
króna sem er talsvert meira en árið
þar á undan, sem sýnir að reksturinn
er afskaplega stöðugur.“
Friðrik segir að Landsvirkjun hafi
verið að efla áhættustýringu hjá sér
með framvirkum samningum og
reynsla af slíku hafi verið góð á síð-
asta ári. „Við þurfum að gera meira
af þessu því sífellt stærri hluti tekn-
anna er háður gengi og álverði í
heiminum. Þegar við gerðum okkar
arðsemisútreikninga vegna Kára-
hnjúkavirkjunar var ekki sérstak-
lega gert ráð fyrir að við myndum
nota virka áhættustýringu en það er
augljóst að hún ætti að geta skilað ár-
angri og þar með betri arðsemi í
framtíðinni, og jafna út þessar sveifl-
ur sem eru óheppilegar í rekstrin-
um.“
Rekstrartekjur hækkuðu
Rekstrartekjur Landsvirkjunar
jukust samtals um 568 milljónir
króna eða 4,4% á síðasta ári. Tekjur
af sölu til almenningsrafveitna hækk-
uðu um 3,5% en tekjur af sölu til stór-
iðju hækkuðu um 5,4%. Á sama tíma
hækkaði rekstrar- og viðhaldskostn-
aður um 141 milljón króna, eða 3,3%.
Í fréttatilkynningunni segir að
rúmlega 200 milljóna króna lækkun
afskrifta stafi að mestu af endurmati
eigna. Reiknaðir raunvextir lang-
tímaskulda voru neikvæðir um 2,0%
á árinu, samanborið við 6,3% raun-
vexti á árinu 2001.
Í árslok námu heildareignir fyrir-
tækisins 121,2 milljörðum króna og
var eiginfjárhlutfall 33%.
7,5 milljarða umskipti
hjá Landsvirkjun