Morgunblaðið - 11.03.2003, Blaðsíða 16

ERLENT
16 ÞRIÐJUDAGUR 11. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TONY Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, stendur frammi fyrir vaxandi
andstöðu í röðum eigin flokksmanna
við stefnu sína í Íraksmálinu. Nú
hafa einn ráðherra í ríkisstjórn hans
og nokkrir aðstoðarráðherrar hótað
afsögn, ákveði Blair að brezki herinn
taki þátt í hernaðaríhlutun í Írak án
þess að hafa til þess skýrt umboð
Sameinuðu þjóðanna.
Clare Short, ráðherra al-
þjóðaþróunarmála, lýsti því yfir í
BBC-útvarpsviðtali á sunnudag, að
hún myndi segja af sér færu Bretar
með Bandaríkjamönnum í stríð gegn
Írak án þess að fá fyrst nýja ályktun
um afvopnun Íraka samþykkta í ör-
yggisráði SÞ, eða ef bandaríski her-
inn en ekki Sameinuðu þjóðirnar
myndi hafa umsjón með endur-
uppbyggingu í Írak að loknum
stríðsátökum. Short kvartaði sáran
yfir því að haldið hafi verið á Íraks-
málinu á „einstaklega ábyrgðar-
lausan“ hátt.
Köld gusa
Þessar yfirlýsingar ráðherrans
komu sem köld gusa í andlit Blairs,
en talsmenn hans höfðu fullyrt við
fjölmiðla að ráðherralið flokksins
stæði „bjargfast“ að baki forsætis-
ráðherranum í þessu máli. Að brezk-
um lögum getur ríkisstjórnarleið-
toginn tekið ákvörðun um að heyja
stríð og þarf ekki neina heimild
þingsins fyrir því.
Tímasetning „uppreisnar“ Short
og skoðanasystkina hennar í þingliði
Verkamannflokksins er mjög við-
kvæm, þar sem Blair er að reyna sitt
bezta til að telja ráðamenn fleiri
landa sem eiga sæti í öryggisráðinu
á að styðja brezk-bandarísk-
spænsku ályktunartillöguna sem
vænzt er að verði borin
undir atkvæði í ráðinu í
vikunni.
The Sunday Tele-
graph sagðist á sunnu-
dag hafa heimildir fyr-
ir því að allt að 200
þingmenn Verka-
mannaflokksins
myndu leggjast gegn
stefnu stjórnarinnar
hæfi hún hernað í Írak
án nýrrar SÞ-
ályktunar. Og The
Sunday Times skýrði
frá því að allt að tíu að-
stoðarráðherrar hafi
hug á að segja af sér ef
þetta gerist.
Dyggur stuðningur Blairs við
stefnu George W. Bush Bandaríkja-
forseta í Íraksmálinu hefur bakað
forsætisráðherranum óvinsældir
meðal margra brezkra kjósenda,
samkvæmt skoðanakönnunum.
Óánægjan í þingliði Verkamanna-
flokksins kom með áberandi hætti
upp á yfirborðið í síðasta mánuði, er
122 af 410 þingmönnum flokksins
(alls eiga 659 manns sæti í neðri
deild brezka þingsins) rufu sam-
stöðu með stjórninni og greiddu at-
kvæði með ályktun um að ekki væru
nægjanlegar sannanir fyrir hendi
um brot Íraka á afvopnunarkröfum
SÞ til að réttlæta hernaðaríhlutun.
Toppurinn á ísjakanum?
Í fréttaskýringu á fréttavef BBC
segir, að ákvörðun Short um að stíga
nú fram og hóta afsögn, sem og af-
sagnarhótanir aðstoðarráðherranna,
gefi til kynna að klofn-
ingurinn innan flokks-
ins vegna þessa máls sé
alvarlegri en áður var
talið.
„Spurningin sem
þetta kallar á er hvort
Short sé aðeins topp-
urinn á ísjaka sem gæti
sökkt forsætisráð-
herratíð Tony Blairs,“
skrifar BBC.
Aðrir ráðherrar í
stjórn Blairs eru sagðir
hafa miklar áhyggjur
af því ástandi sem stríð
í Írak myndi hafa í för
með sér. Robin Cook,
fyrrverandi utanríkisráðherra og
núverandi þingforseti með ráðherra-
tign, er sagður fremstur í þeim
flokki. Nú virðist sennilegt að ákveði
Blair að fara í stríð án nýrrar
öryggisráðsályktunar sjái þeir sig
knúna til að segja hug sinn op-
inberlega og hugsanlega fara að
dæmi Short.
Clare Short hefur reyndar komið
sér upp því orðspori, að vera mann-
eskja sem hiki ekki við að segja af
sér embættum þegar sannfæringu
hennar er misboðið; þannig sagði
hún af sér ábyrgðarembætti í
flokknum í Persaflóastríðinu 1991.
Vegna þessa orðspors Short kann að
vera að Blair geti látið sér afsagn-
arhótun hennar í tiltölulega léttu
rúmi liggja. Fullvíst er talið að hann
muni ekki reka hana, a.m.k. ekki í
bili, en að sögn fréttaskýranda BBC
myndi slíkt aðeins verða til þess að
gera hana að píslarvotti innanflokks-
andstæðinga hans. Hitt megi hins
vegar bóka, að hún – og hinir „upp-
reisnarmennirnir“ – fái að gjalda
þess með einhverjum hætti að hafa
stigið fram með svo alvarlega gagn-
rýni á hendur forsætisráðherranum
á svo viðkvæmri stundu.
Á hinn bóginn er einnig hægt að
lesa út úr „uppreisninni“ að þeim
fari fjölgandi í flokknum sem séu
farnir að líta til framtíðar þar sem
Blair hafi lokið leiðtogahlutverki
sínu.
Óhætt er að fullyrða að ákveði
Blair að fara í stríð án nýrrar örygg-
isráðsályktunar og stríðsreksturinn
fari illa – svo sem að engin gereyð-
ingarvopn finnist í fórum Saddams
Husseins eða að mannfall verði mik-
ið í röðum óbreyttra borgara – verði
staða hans sem forsætisráðherra og
flokksleiðtoga orðin fallvölt.
Eins og staðan er núna veðjar
Blair augljóslega á að önnur ályktun
fáist samþykkt í öryggisráðinu. Ger-
ist það, falli flestir innanflokks-
gagnrýnendur hans frá andófi sínu
og fylki sér að baki honum á ný.
Viðvarandi klofningur
En þar sem enn er með öllu óljóst
hvort tilskilinn stuðningur næst við
nýja ályktun í öryggisráðinu þarf
Blair hugsanlega að treysta á önnur
ráð. Þau eru mun áhættusamari,
enda byggjast þau helzt á því að eft-
ir að hernaðaríhlutun hefst komi
fljótt í ljós að Blair hafi haft rétt fyr-
ir sér um gereyðingarvopnaeign
Íraka og ógnina sem stafað hafi af
Saddam Hussein.
Fréttaskýrendur eru þó flestir á
því, að fari Blair þessa leið tæki
hann þar með mestu pólitísku
áhættuna á ferli sínum.
En jafnvel þótt hernaður í Írak
heppnist vel og átökin taki fljótt af,
þykir ljóst að sá klofningur sem
kominn er upp í Verkamannaflokkn-
um núna muni ekki verða auðbætt-
ur. Það verði eftir sem áður stór
hópur innan flokksins sem aldrei
framar verði reiðubúinn til að veita
Blair jafneindrægan stuðning og áð-
ur.
Íraksstefna Blairs mætir
vaxandi innanflokksandstöðu
Reuters
Tony Blair í ræðustól á þingi hinn 26. febrúar sl., er 122 þingmenn úr hans
liði „sviku lit“ í Íraksmálinu. Næst Blair situr Robin Cook, sem er sagður
einn efasemdamannanna í forystuliði flokksins um hernaðaríhlutun í Írak.
„Nei, forsætisráð-
herra“ gæti verið yf-
irskriftin yfir þeirri at-
burðarás sem nú á sér
stað í þingliði brezka
Verkamannaflokksins.
Auðunn Arnórsson
komst að því að innan-
flokksandstaða við
stefnu Tony Blairs í
Íraksmálinu gæti
reynzt honum mikill
fjötur um fót.
’ Fari Blair þessaleið – í stríð án
nýrrar öryggisráðs-
ályktunar – tæki
hann þar með mestu
pólitísku áhættuna á
ferli sínum. ‘
Clare Short
auar@mbl.is
TALSMENN pakistönsku
leyniþjónustunnar sögðu á
fréttamannafundi í gær, að
hringurinn um Osama bin Lad-
en, leiðtoga al-Qaeda-hryðju-
verkasamtakanna, þrengdist
stöðugt og orðuðu það þannig,
að þeir væru „aðeins nokkrar
klukkustundir á eftir honum“.
Sögðu þeir, að Khalid Sheikh
Mohammad, þriðji æðsti maður
samtakanna, sem handtekinn
var fyrir viku, hefði veitt þeim
mikilvægar upplýsingar um bin
Laden. Staðfest væri, að þeir
hefðu hist í desember sl.
Samsæri um
fjöldamorð
ÞÝSKUR dómstóll fann í gær
fjóra múslíma, þrjá Alsírmenn
og einn Frakka af alsírskum
uppruna, seka um að hafa ráð-
gert
sprengjutil-
ræði á fjöl-
sóttum
markaði í
Strassborg í
Frakklandi í
desember
2000. Var
einn þeirra
dæmdur í 12
ára fangelsi,
tveir í 11 ára og einn í 10 ára
fangelsi. Sagði dómarinn, að
mennirnir hefðu ætlað að drepa
saklaust fólk í því skyni að
valda skelfingu í Frakklandi og
allri Evrópu. Höfðu verjendur
þeirra farið fram á vægari refs-
ingu í ljósi þeirrar játningar
þeirra, að þeir hefðu aðeins ætl-
að að sprengja upp autt sam-
kunduhús gyðinga í borginni.
Börnin við
slæma heilsu
AÐEINS þriðjungur rúss-
neskra barna er við góða heilsu,
7% færri en fyrir áratug. Kom
þetta fram hjá ITAR-Tass-
fréttastofunni, sem sagði, að
33% af 31,6 milljónum barna, 18
ára og yngri, væru við eðlilega
heilsu. Hin þjást af alls kyns
meinum en þó einkanlega í önd-
unarvegi. Var ónógu heilbrigð-
iseftirliti í skólum kennt um.
Þar við bætist mikil og út-
breidd fátækt.
Olíuverð
hækkar
OLÍUVERÐ hækkaði í gær
vegna áhyggna af stríði í Írak
þótt talsmenn OPEC, Samtaka
olíuútflutningsríkja, segðu, að
nóg olía væri til á markaði. Fór
verðið á Brent-olíu í 34,15 doll-
ara en í framvirkum samning-
um í New York fór verðið í
37,78 dollara olíufatið. Tals-
menn OPEC segja, að lítið
svigrúm sé til að auka fram-
leiðsluna komi til stríðsátaka og
telja raunar ekki mikla þörf á
því. Birgðir séu almennt góðar
og nú með vorinu minnkar yf-
irleitt eftirspurn eftir olíu.
Hættulegt
sjónvarpsgláp
MIKIÐ sjónvarpsgláp barna
getur leitt til ofbeldisfullrar
hegðunar síðar, jafnvel eftir 15
ár. Er það niðurstaða umfangs-
mikillar könnunar en í henni
var fylgst með börnunum allan
uppvaxtartíma þeirra.
STUTT
Á hælum
bin Ladens
Aeroubi Beandalis,
einn hinna dæmdu.
EGYPSKUR íslamisti ljóstraði upp
um Khalid Sheik Mohammed, sem
talinn er þriðji æðsti maður al-
Qaeda-samtakanna, gegn greiðslu
að upphæð 25 milljónir dollara, tæp-
ir tveir milljarðar íslenskra króna,
að því er fréttatímaritið Newsweek
greindi frá í gær.
Mohammed, sem talinn er hafa
skipulagt hryðjuverkin í Bandaríkj-
unum 11. september, var handtek-
inn 1. mars skammt utan við Isl-
amabad í Pakistan samkvæmt
ábendingu frá Egyptanum, sem
hafði verið handtekinn skömmu áð-
ur í atlögu að bæli al-Qaeda-liða, að
því er Newsweek greinir frá.
Bandarískir og pakistanskir lög-
reglumenn höfðu verið á hælum
Mohammeds í um það bil mánuð
þegar uppljóstr-
ari sagði þeim að
íbúð í landa-
mærabænum
Quetta kynni að
vera áhugaverð
fyrir þá. Þar
handtók pakist-
anska lögreglan
bróður Mohamm-
eds, Mohammed
Abdel Rahman,
ásamt Egyptanum, en Newsweek
hafði ekki upplýsingar um nafn
hans.
Egyptinn bauðst til að koma upp
um Mohammed gegn því að fá þær
25 milljónir dollara sem settar höfðu
verið til höfuðs honum, en vildi fá
tvær milljónir til viðbótar til að geta
flutt fjölskyldu sína til Bretlands,
sagði í Newsweek.
Bandaríska leyniþjónustan, CIA,
er nú með tvo syni Mohammeds í
varðhaldi, og er vonast til að það
muni liðka um málbeinið í Mo-
hammed, að því er norska blaðið
Aftenposten greindi frá í gær.
Drengirnir eru sjö og níu ára og
voru handteknir í tengslum við til-
raun til að handtaka föður þeirra í
Pakistan í september í fyrra. Mo-
hammed náði að flýja, en synirnir
tveir og annar háttsettur maður í al-
Qaeda voru teknir höndum. Síðan
hafa drengirnir verið í umsjá pakist-
anskra yfirvalda, en um helgina
voru þeir fluttir til Bandaríkjanna
þar sem þeir verða yfirheyrðir um
föður sinn.
Kom upp um Mohamm-
ed fyrir tvo milljarða
New York. AFP.
Khalid Sheikh
Mohammed
OFFITA er það heilsufars-
vandamál, sem hrjáir breska
hunda mest að því er fram kem-
ur í nýrri skýrslu. Á hæla henni
kemur síðan sú hætta, sem
hundunum stafar af umferð-
inni, og í þriðja lagi eru það
vandamál vegna slits í þófum á
milli hryggjarliða. Sagði frá
þessu á fréttavef CNN.
Hundarnir eru of feitir af
sömu ástæðu og mannfólkið,
þeir fá of mikið að borða en of
litla hreyfingu. Það er sem sagt
sífellt verið að gefa hundunum
með þeim afleiðingum, að
heilsa þeirra og vellíðan minnk-
ar. Skýrsluhöfundar segja, að
hugsanlega sé eitthvað hæft í
því að margt sé líkt með holda-
fari manna og hunda þeirra. Of-
fita er líka að verða eitt mesta
mannameinið í Bretlandi.
Offita hrjá-
ir hundana