Morgunblaðið - 14.03.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 14. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HART var deilt á landbúnaðarráð-
herra, Guðna Ágústsson, í utandag-
skrárumræðu Alþingi í gær um kjör
bænda og ástandsins á kjötmarkaðn-
um. Sigríður Jóhannesdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, var máls-
hefjandi umræðunnar. Sagði hún að
aðgerðir til að bæta hag starfandi
bænda hefðu látið á sér standa í tíð
núverandi landbúnaðarráðherra.
Benti hún á að skv. útreikningum
nokkurra nema í MBA-námi við Há-
skóla Íslands, og fram kæmu í síðasta
tölublaði Vísbendingar, væru laun
eigenda sauðfjárbúa að jafnaði um
68.250 kr. á mánuði, laun eigenda
kúabúa um 165.750 kr. á mánuði og
laun eigenda blandaðra búa um
96.617 kr. á mánuði. Þessum launum
ætti síðan eftir að skipta milli hjóna
sem oftast stæðu að baki búunum.
„Það er ljóst af þessum tölum að af-
koma bænda í íslenskum landbúnaði
er afar slök, sérstaklega á sauð-
fjárbúunum,“ sagði hún, „og það
þrátt fyrir að beingreiðslur og styrkir
vegna búvöruframleiðslu á Íslandi
hafa á því herrans ári 2001 numið 5,7
milljörðum kr.“
Sigríður hóf ræðu sína á þessum
orðum: „Það vakti mikla athygli þeg-
ar núverandi hæstvirtur landbúnað-
arráðherra, sem þá var háttvirtur
formaður landbúnaðarnefndar Al-
þingis lét svo um mælt skömmu fyrir
síðustu kosningar, að vinnubrögðum
landbúnaðarráðuneytis, sem þá var
undir stjórn hæstv. landbúnaðarráð-
herra úr hans eigin flokki, Guðmund-
ar Bjarnasonar, mætti líkja við hraða
snigilsins. Nú hefði maður haldið að
þegar þessi háttvirtur þingmaður var
svo gerður að landbúnaðarráðherra
að þá hefði þetta aldeilis breyst til
batnaðar. En því miður er það svo að
lítið hefur breyst við tilkomu hæst-
virts núverandi landbúnaðarráðherra
inn í það embætti. A.m.k. hefur hrað-
inn ekki aukist. Sumir hafa haft á orði
að nú væri snigillinn sofnaður eða
a.mk. dottaði hann mestanpartinn.
Aðrir hafa látið að því liggja að hann
væri kannski dauður og best væri að
taka landbúnaðarráðuneytið undir
annað ráðuneyti sem er ekki alveg
eins seinfært í sínu göngulagi. Það
vantar ekki að hæstvirtur ráðherrann
hefur farið mikinn sem skemmti-
kraftur. Það þykir varla burðugt
þorrablót þar sem ráðherrann hæst-
virtur heldur ekki ræðu og fer með
gamanmál við miklar vinsældir.
Hann er bestur á þorrablótunum eins
og sjálf sauðkindin en aðgerðir til að
bæta hag starfandi bænda í landinu
hafa látið á sér standa.“
Í örri þróun síðustu árin
„Landbúnaðurinn á Íslandi hefur
verið í mjög örri þróun síðustu árin og
það ríkir kraftur í flestum búgrein-
um; mikil fjárfesting og uppbygging
hefur átt sér stað ekki síst í mjólk-
urframleiðslunni,“ sagði Guðni.
Ráðherra sagði einnig að bændur
hefðu verið að bæta við tekjumögu-
leika sína t.d. með því að gerast skóg-
ræktarbændur, ferðaþjónustubænd-
ur eða bændur íslenska hestsins.
„Það er óskaplega margt sem blasir
við og bændur eru að vinna af mikilli
bjartsýni,“ sagði hann. Bætti hann
því við að þótt kjör bænda væru mjög
misjöfn væri rangt að tala á þann veg
að allir bændur væru fátækir og ættu
bágt. Ráðherra sagði auk þess að nýi
búvörusamningurinn innihéldi mikla
möguleika fyrir bændur og nýja
framtíð. „Og þó kjör sauðfjárbænda
séu slök að meðaltali þá hafa þau
batnað frá 1995 um 20%.“ Sagði hann
auk þess að kjör kúabænda hefðu
batnað um 44% á síðustu árum. Undir
lok umræðunnar sagði ráðherra að
verið væri að fara yfir það með
Bændasamtökunum og öðrum hvern-
ig hægt væri að hindra gjaldþrot
bænda.
Guðni Ágústsson svaraði einnig
gagnrýni Sigríðar varðandi það að
hann færi með gamanmál á þorra-
blótum. Um það sagði Guðni: „Mér
þykir mjög vænt um það að þjóðin vill
þó hlusta á mig sem heldur skemmti-
legan mann, að því er hún segir – ég
held því ekki fram – hvað væri nú ef
ég væri næstleiðinlegasti maður
þessa lands. Hver myndi þá hlusta?
Ég held að hér í þingsalnum séu nú
ýmsir sem enginn vill hlusta á. Þann-
ig að ég er nú tiltölulega sáttur við
þessa stöðu og skammast mín ekki
fyrir það.“ Síðan sagði hann: „En ég
er fyrst og fremst stjórnmálamaður
sem hef verið að taka af mikilli alvöru
á landbúnaðarmálunum. Hins vegar
blasir vandinn við og við hann er ég
að glíma.“
Gripið verði til aðgerða
Margir þingmenn tóku þátt í um-
ræðunum og bentu á þann vanda sem
bændur væru í. Þuríður Backman,
þingmaður VG sagði að gjaldþrot
bænda blasti við. „Og það verður því
að grípa til opinnberra aðgerða til að
forðast víðtæk gjaldþrot,“ sagði hún.
Drífa Hjartardóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, sagði að staða
bænda, sem ekki hefðu annað starf,
væri langt frá því að vera góð. „Við
því þarf að bregðast; það þarf að
greina vandann og vinna sig út úr
honum.“ Guðjón A. Kristjánsson, for-
maður Frjálslynda flokksins, sagði að
það þyrfti með öllum ráðum að vinna
að því að fólkið sem vildi búa í sveit-
um landsins festist ekki í fátæktar-
gildrum og Kristjáns Pálsson, þing-
maður utan flokka, sagði að til að
aðstoða bændur þyrfti að skoða ýms-
ar leiðir. Þá sagði Einar Oddur Krist-
jánsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks, m.a. að lífsnauðsynlegt væri
að styrkja íslenska sauðfjárrækt.
Hins vegar þyrfti að hugsa málið upp
á nýtt.
Staða sauðfjárbænda og kjötmarkaðar rædd á Alþingi
Hart deilt á land-
búnaðarráðherra
FORSETI Alþingis tók vel í
þá hugmynd Kolbrúnar Hall-
dórsdóttur, þingmanns
Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, í gær að
kvikmyndin Lilja 4-ever, sem
sýnd hefur verið í Háskóla-
bíói á Norrænum bíódögum,
verði sérstaklega sýnd al-
þingismönnum. Þannig
fræðist þeir betur um mansal.
Kolbrún vakti máls á þessu á
þingfundi í gær en sjálf sá
hún myndina ásamt nokkrum
öðrum þingkonum í vikunni.
Myndin er eftir sænska kvik-
myndaleikstjórann Lukas
Moodysson og fjallar um sölu
á konum sem haldið er sem
kynlífsþrælum.
Kolbrún segir í samtali við
Morgunblaðið að hún hafi
orðið fyrir miklum áhrifum af
myndinni og telur að hún gefi
raunsanna lýsingu á aðstæð-
um stúlkna sem lenda í klóm
þeirra sem stunda mansal.
Kolbrún minnir á að í vikunni
hafi hún mælt fyrir tillögu um
að kaup á vændi verði gerð
refsiverð. Tillagan var hins
vegar felld. Hún telur að til-
lagan hefði verið samþykkt
hefðu þingmenn séð myndina
áður en atkvæði um tillöguna
voru greidd.
Þingmenn
horfi á Lilju
4-ever
FRUMVARPI iðnaðarráð-
herra, Valgerðar Sverrisdótt-
ur, um heimild til þess að
gera samninga við Norðurál
hf. um stækkun álvers félags-
ins í allt að 300.000 tonn í
tveimur áföngum var vísað til
þriðju og síðustu umræðu á
Alþingi í gær. Fram kom í at-
kvæðagreiðslunni að Sam-
fylkingin hygðist styðja frum-
varpið þótt hún geri ýmsar
athugasemdir við einstakar
efnisgreinar þess. Þingflokk-
ur Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs leggst hins
vegar gegn frumvarpinu.
Svanfríður Jónasdóttir,
þingmaður Samfylkingarinn-
ar, sagði þegar atkvæði voru
greidd um að vísa frumvarp-
inu til síðustu umræðu að
Samfylkingin hefði ýmislegt
við það að athuga að stjórn-
völd gerðu hvern sérsamning-
inn á fætur öðrum við stór-
iðjufyrirtæki um stuðning af
ýmsum toga. Sagði hún að
Samfylkingin vildi að í land-
inu ríktu almennar gegnsæjar
reglur um það með hvaða
hætti stuðningi við atvinnu-
rekstur væri háttað.
Árni Steinar Jóhannsson,
þingmaður VG, útskýrði af-
stöðu síns þingflokks. „Við
hjá VG getum ekki stutt
frumvarp um að fyrirtækið
fái heimild til að stækka í
300.000 tonn, aðallega vegna
þess að forsendur slíkrar
stækkunar eru ekki fyrir
hendi. Rammaáætlun um nýt-
ingu vatnsafls og jarðvarma
hefur ekki litið dagsins ljós
og það er algjörlega nauðsyn-
leg forsenda þess að það sé
hægt að taka ákvarðanir um
stækkun fyrirtækja,“ sagði
hann. „Það er nauðsynlegt
fyrir þjóðina að hafa yfirlit
yfir orkuauðlindir sínar og
meta á grunni þeirra úttekta
hvernig með skuli fara og
hvernig skuli nýta.“
Samfylk-
ingin styð-
ur stækkun
Norðuráls
MIKLAR annir hafa verið á Alþingi síðustu daga en í gærkvöld var
enn stefnt að því að ljúka störfum Alþingis á þessu kjörtímabili í dag,
föstudag. Fundur hófst kl. 10.30 í gærmorgun og voru þá 37 þingmál á
dagskrá. Annar fundur hófst síðan um kl. 20 í gærkvöld. Voru þá 54
mál á dagskrá. Í gærkvöld stefndi allt í það að umræður yrðu fram á
nótt.
Miklar annir eru á þinginu
Morgunblaðið/Sverrir
VERKEFNISSTJÓRN reynslu-
sveitarfélaga hefur hvatt reynslu-
sveitarfélög til þess að framhald verði
á tilrauna- og nýsköpunarstarfsemi
þeirra. Að mati verkefnisstjórnar hef-
ur verkefni reynslusveitarfélaga
heppnast ágætlega þegar á heildina
er litið en ýmsu hefur þó verið ábóta-
vant, að því er fram kemur í skýrslu
félagsmálaráðherra um framkvæmd
verkefnis um reynslusveitarfélög.
Verkefni reynslusveitarfélaga
hófst árið 1994 og lauk formlega í árs-
lok 2001. Markmið verkefnisins var
að veita sveitarfélögum heimildir í til-
raunaskyni til að taka að sér fram-
kvæmd nýrra verkefna, reyna nýtt
rekstrar- og fjármögnunarfyrir-
komulag í tilteknum málaflokkum og
þróa nýjungar í stjórnsýslu.
Fram kemur í skýrslunni þar sem
árangurinn af verkefni reynslusveit-
arfélaga er metinn, að skv. mati Rík-
isendurskoðunar og óháðs úttektar-
aðila sé ekki ljóst hvort fjárhagslegur
ávinningur hefur náðst með yfir-
færslu verkefna.
Í umfjöllun um hvað betur hafi
mátt fara segir að fljótlega hafi komið
fram sú gagnrýni sveitarfélaga að
ákveðinnar tregðu gætti í vissum fag-
ráðuneytum um að ganga til samn-
inga við sveitarfélög um verkefni.
„Að mati sveitarfélaga voru við-
komandi ráðuneyti íhaldssöm og
höfðu aðra sýn á hlutverk og verk-
efnaskiptingu milli ríkis og sveitarfé-
laga. Jákvæðni skorti því hjá ýmsum
embættismönnum ríkisins gagnvart
tilraununum. Skortur á vilja og sam-
starfi ráðuneytanna dró því fljótt úr
krafti viðkomandi sveitarfélags og
það gafst fljótlega upp. Nefna má sem
dæmi um þetta ósk Garðabæjar um
að yfirtaka rekstur heilsugæslu í
Garðabæ og ósk Sveitarfélagsins
Hornafjarðar um að yfirtaka rekstur
Framhaldsskóla Austur-Skaftafells-
sýslu gegn rammafjárveitingu frá rík-
inu. Helsta ástæða þessa var að und-
irbúningur þessi kostaði bæði vinnu-
og peningaútlát hjá ráðuneytunum
sem ekki var búið að gera ráð fyrir.
Að þessu leyti var verkefnið vanmetið
strax í upphafi,“ segir í skýrslunni.
Skýrsla lögð fram um
reynslusveitarfélög
Skortur á
samstarfi
gagnrýndur