Morgunblaðið - 17.03.2003, Síða 1

STOFNAÐ 1913 74. TBL. 91. ÁRG. MÁNUDAGUR 17. MARS 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Ráðgátan
um Veru
Leitin að dóttur Veru Hertzsch í
Rússlandi stendur enn 10
Jón Arnar missti naumlega af
verðlaunasæti á HM Íþróttir 2
Falinn
fjársjóður
Klaus Kappel leitar íslenzkra
listaverka í Danmörku Listir 16
ÍSLENSK heilbrigðisyfirvöld eru á varðbergi vegna
bráðrar lungnabólgu, sem greinst hefur víða í Asíu og
í Kanada. Haraldur Briem sóttvarnalæknir segir far-
aldurinn áhyggjuefni, þar sem ekki sé vitað um hvaða
stofn sjúkdómsins sé að ræða eða hversu hratt hann
breiðist út. Hann segir náið fylgst með fréttum af
sjúkdómnum og metið hvernig bregðast skuli við ef
tilfelli kæmi upp hér.
Veikin hefur breiðst hratt út og hafa a.m.k. níu lát-
ist. AP-fréttastofan hafði í gærkvöldi eftir David
Heymann, smitsjúkdómalækni Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunarinnar, WHO, að hugsanlegt væri að
veikin væri afbrigði inflúensu. „Ef þetta er raunveru-
lega inflúensa, gæti verið um að ræða nýja veiru, sem
gæti orsakað heimsfaraldur,“ sagði R. Bradley Sack,
sérfræðingur við Johns Hopkins-háskóla. „Fólk fer
strax að hugsa um 1917.“ Það ár hófst inflúensu-
faraldur (spænska veikin), sem lagði a.m.k. 20 millj-
ónir manna að velli árin 1918–1919.
Á vef landlæknisembættisins eru birt tilmæli
WHO, sem einkum er beint til ferðamanna og starfs-
manna flugfélaga. Einkenni sjúkdómsins eru yfir 38°
C hiti, hósti, tíður andardráttur eða andnauð. „Það er
mjög mikilvægt núna þegar einnig er að koma venju-
leg inflúensa sem hefur einkenni sem líkjast þessu að
menn reyni að átta sig á því hvað er hvað. Það er ekki
nóg að fólk sé með hita, hósta og andnauð heldur þarf
það líka að hafa verið í námunda við einhvern sem hef-
ur verið með þennan sjúkdóm eða að koma frá land-
svæði þar sem hann er,“ segir Haraldur Briem. Hann
segir að heilbrigðisstarfsfólk verði beðið um að vera
vakandi fyrir sjúkdómnum.
Ferðalög ekki takmörkuð
WHO hefur ekki gefið út tilmæli um að fólk tak-
marki ferðalög til landa þar sem veikin hefur komið
upp, þ.e. Kína, Víetnam, Taívan, Indónesíu, Filipps-
eyja, Singapúr og Kanada. „Það er samt rétt að fólk
viti af þessu, en við mælumst ekki til þess að fólk hætti
að ferðast, eins og mál standa í dag,“ segir Haraldur.
Náið fylgst
með lungna-
bólgufaraldri
VÖRUGJALD á eldri en 40 ára gömlum fólks-
bílum, fornbílum, hefur verið lækkað í 13% úr 45
og 30% en lagabreyting þessa efnis var samþykkt
á Alþingi fyrir þinglok. „Þetta gerir gæfumuninn
því verðið á þessum bílum hefur staðið starfsemi
okkar fyrir þrifum,“ segir Örn Sigurðsson, for-
maður Fornbílaklúbbs Íslands.
Hann segir að verulega muni um lækkunina.
Þannig segir hann bíl sem áður hafi kostað um
1,5 milljónir kosta framvegis um 1.140 þús. kr.
Örn telur þetta verða til þess að að fornbílaunn-
endur taki að flytja inn fleiri áhugaverða bíla.
Geir H. Haarde fjármálaráðherra segir að
tekjutap ríkissjóðs af lækkuninni sé óverulegt og
menningarauki að fornbílum. Bæði formaðurinn
og fjármálaráðherrann bentu á að fornbílar væru
ekki til daglegs brúks heldur sparibílar og sýn-
ingargripir og því væri þessi breyting til þess
fallin að auka fjölbreytni bílaflotans.
Śvona eðalgripum gæti fjölgað á götunum.
Sparibílar
lækka í verði
GEORGE W. Bush Bandaríkja-
forseti gaf í gær Sameinuðu þjóð-
unum sólarhringsfrest til að
ákveða hvort þær styðji stríð á
hendur Saddam Hussein Íraksfor-
seta undir forystu Bandaríkja-
manna.
„Við höfum komist að þeirri nið-
urstöðu að á morgun sé stund
sannleikans runnin upp fyrir um-
heiminn,“ sagði Bush að loknum
fundi með Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, og Jose Maria
Aznar, forsætisráðherra Spánar, á
Azoreyjum í gær.
„Á morgun munum við taka
ákvörðun um hvort samningaleiðin
sé fær,“ sagði Bush ennfremur og
bætti því við að Saddam yrði að af-
vopnast en sæta ella afvopnun með
valdi.
Bush var spurður hvort þetta
þýddi að í dag, mánudag, væri síð-
asta tækifærið fyrir atkvæða-
greiðslu í öryggisráði SÞ um álykt-
un sem Bandaríkjamenn, Bretar
og Spánverjar hafa lagt fyrir, og er
talin greiða götuna fyrir herför til
Íraks. Bush svaraði: „Ég er að
segja það.“
Bush, Blair og Aznar kváðust
sammála um að Íraksforseti hefði
innsiglað örlög sín með því að hafa
að engu afvopnunarskilmála sem
honum voru settir með ályktun ör-
yggisráðsins númer 1441 í nóvem-
ber í fyrra. Hún kvað á um „alvar-
legar afleiðingar“ þess að Saddam
óhlýðnaðist.
„Nú er sú stund runnin upp er
við verðum að ákveða hvort við
meintum eitthvað með þessu eða
hvort við ætlum að draga málið á
langinn að eilífu,“ sagði Blair á
fréttamannafundi er leiðtogarnir
þrír héldu eftir um klukkustund-
arlangan fund sinn síðdegis í gær.
Þrátt fyrir að þeir hafi ítrekað
reynt að tryggja að ályktunin verði
samþykkt í öryggisráðinu hafa
leiðtogarnir þrír mætt harðri mót-
spyrnu að undirlagi Þjóðverja,
Rússa og Frakka og hafa tveir þeir
síðasttöldu heitið því að beita neit-
unarvaldi til að koma í veg fyrir að
ályktunin verði samþykkt.
Bush hefur kallað Írak, N-Kór-
eu og Íran „öxul hins illa“ og fullyrt
að þessi ríki styðji hryðjuverka-
starfsemi og séu að þróa kjarna-,
efna- og lífefnavopn. Á laugardag-
inn lýsti Saddam yfir stríðsviðbún-
aði í Írak, og skipti landinu upp í
fjögur svæði, líkt og hann gerði fyr-
ir Persaflóastríðið 1991.
Ari Fleischer, talsmaður Banda-
ríkjaforseta, var í gær spurður
hvort Bush væri farinn að undir-
búa ávarp til bandarísku þjóðar-
innar. „Það er möguleiki,“ svaraði
Fleischer en kvaðst ekki vilja segja
neitt um hvenær það ávarp kynni
að verða flutt.
Dick Cheney varaforseti sagði í
sjónvarpsviðtali í gær að það væri
ljóst að „á allra næstu dögum“ yrði
forsetinn að „taka mjög, mjög erf-
iða og mikilvæga ákvörðun“.
„Stund sannleikans“
rennur upp í dag
Bush segir SÞ verða að ákveða
hvort þær styðji herför gegn Írak
Reuters
Bandaríkjaforseti ávarpar fréttamenn að loknum fundinum með Blair og Aznar á Azoreyjum í gær.
Lajes á Azoreyjum. AFP, AP.

Gæti grafið undan/15
MIÐFLOKKURINN sigraði í
þingkosningunum er fram fóru í
Finnlandi í gær og hlaut 55 þing-
sæti af 200,
bætti við sig
sjö, og jafnað-
armenn fengu
53 sæti, bættu
við sig tveim,
að því er fram
kom á frétta-
vef finnska
blaðsins Hels-
ingin Sano-
mat í gær-
kvöldi. Mest afhroð galt
Sameiningarflokkurinn, sem er
borgaralegur flokkur, en útlit
var fyrir, þegar búið var að telja
brýnustu úrlausnarefnin í
finnskum stjórnmálum séu hið
mikla atvinnuleysi í landinu og
kreppa velferðarkerfisins, en
Helsingin Sanomat segir kosn-
ingarnar hafa snúist að mestu
um hver yrði næsti forsætisráð-
herra, Jäättenmäki eða Paavo
Lipponen, formaður Jafnaðar-
mannaflokksins, sem gegnt hef-
ur því embætti. Sameiningar-
flokkurinn hafi goldið þessa
mjög.
Pär Stenbäck, fyrrverandi ut-
anríkisráðherra Finnlands, sagði
í samtali við Morgunblaðið í
gærkvöldi að hann teldi að nú
væri kominn tími til að Miðflokk-
urinn og Jafnaðarmannaflokkur-
inn fari að ræða saman um
myndun stjórnar. Spurningin
væri sú, hvort jafnaðarmenn
væru tilbúnir til sætta sig við
þær breytingar sem gera yrði á
stjórnarstefnunni ef gengið yrði
til samstarfs við Miðflokkinn.
Lipponen, sem hefði fyrir
kosningarnar útilokað slíkt
samstarf, hefði verið mun
varkárari í orðum er úrslitin
lágu fyrir í gærkvöldi, og ekki
mælt styggðaryrði í garð
Miðflokksins.
99% atkvæða, að hann hefði tap-
að sex sætum og fengi 40.
Allar líkur eru því á að Anneli
Jäättenmäki, formanni Mið-
flokksins, sem setið hefur í
stjórnarandstöðu, verði fyrstri
falin stjórnarmyndun. Hún yrði
fyrsta konan sem gegnir for-
sætisráðherraembætti í Finn-
landi, og yrðu þá tvö æðstu emb-
ættin þar í höndum kvenna, en
Tarja Halonen var kosin forseti
landsins 2000.
Fréttaskýrendur hafa sagt að
Sigur Miðflokks í Finnlandi
Samstarf við jafnaðarmenn
talið líklegasti kosturinn
Jäättenmäki
Hársbreidd
frá bronsi
HANS Blix, yfirmaður vopna-
eftirlits Sameinuðu þjóðanna
(SÞ) í Írak, kvaðst í gær hafa
greint mun á afstöðu Banda-
ríkjaforseta annars vegar og
forsætisráðherra Bretlands og
Spánar hins vegar til Íraksdeil-
unnar á fundi leiðtoganna
þriggja á Azoreyjum.
„George W. Bush forseti virð-
ist leggja áherslu á leiðir til að
frelsa Írak og tryggja að þar
verði ekki lengur nein vopn,“
sagði Blix í viðtali við sænsku
sjónvarpsstöðina SVT2. Tony
Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, og Jose Maria Aznar, for-
sætisráðherra Spánar, hefðu
aftur á móti „lagt meiri áherslu
á þá staðreynd að þeir vilja gera
úrslitatilraun til að sameina
heimsbyggðina og setja Íraks-
forseta úrslitakosti“.
Blix kveðst
sjá mun
Stokkhólmi. AFP.