Morgunblaðið - 17.03.2003, Síða 16

LISTIR
16 MÁNUDAGUR 17. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÚT er komið lítið og handhægt
kver ætlað þeim, sem ferðast um
Mývatnssveit og næsta nágrenni.
Áherzla er lögð á náttúrufar og
ekki sízt lífríki Mývatns, sem er
löngu landsþekkt eða jafnvel
heimsþekkt sem sælustaður
margra andfugla. Einnig er brugð-
ið upp myndum af mannlífi í sveit-
inni, helztu örnefna getið og bent á
hnýsilega staði, sem hægur vandi
er að sækja heim á einum degi.
Víða hefur verið leitað fanga, en
sýnilega hefur höfundur sótt meg-
inhluta efnisins í ritgerðasafnið
Náttúra Mývatns, sem kom út á
vegum Hins íslenzka Náttúru-
fræðifélags fyrir rúmum áratug. Í
þá bók skrifa tíu náttúrufræðingar
um náttúrufar sveitarinnar. Vitnað
er í bókina sem heild, en betur
hefði farið á því að geta höfunda
að einstökum greinum. Sums stað-
ar er texti sóttur í það rit lítið sem
ekkert breyttur, en annars staðar
má að því finna, að höfundur þess-
arar samantektar hefur bútað
hann um of.
Nýútkominni Íslenskri orðabók
hefur verið lagt til lasts að geta
allra handa málblóma. Bókinni til
hróss má þó telja, að orðskrípið
»regnskuggi« hefur ekki ratað þar
inn, en höfundur orðar það svo, að
Mývatnssvæðið sé »í regnskugga
af Vatnajökli«, það er í vari af
jökli. Þá má minnast á, að ekki er
gerður greinarmunur á hugtökun-
um flóru og gróðri, og blágerlar
eru kallaðir bláþörungar. Í síðasta
kafla bókar er gefin upp fjarlægð
frá Reykjahlíð til nokkurra staða í
nágrenninu. Þar er sagt að miðað
sé við akstur um Hólasand, en
greinilega er átt við veg um Hóls-
sand (eða Hólsfjöll). Þeir, sem eru
ókunnugir á þessum slóðum, rugla
þessum örnefnum iðulega saman.
Sé á heildina litið, kemur höf-
undur þó nytsömum fróðleik
þokkalega til skila.
Bókin hentar þeim vel, sem vilja
vita mátulega mikið (eða lítið) og
sennilega gæti hún nýtzt útlend-
ingum mjög vel, ef hún yrði þýdd á
erlend mál. Þá er hún prýdd æði
mörgum myndum og er einkar
snotur. Sá ágalli er þó á, að letrið
er helzt til smátt og texti þéttur.
Að baki hönnun og myndrænni
útfærslu stendur Jón Ásgeir í Að-
aldal eins og hann er kynntur á
titilsíðu. Þykir mér hlutur hans
áhugaverður.
BÆKUR
Náttúrufræðirit
Höfundur: Helgi Guðmundsson. 72 bls.
Útgefandi er Forlagið, Reykjavík 2002.
LEIÐSÖGN UM MÝVATN OG
MÝVATNSSVEIT
Náttúra
og mannlíf
í Mývatns-
sveit
Ágúst H. Bjarnason
FYRRVERANDI sendi-herra Dana hér á Íslandi,Klaus Otto Kappel, leitarum þessar mundir að verk-
um íslenskra listmálara í einkaeigu í
Danmörku. Markmiðið með leit hans
er fyrirhuguð sýning í Gerðarsafni
snemma á næsta ári, þar sem verk ís-
lenskra listamanna sem aldrei hafa
komið fyrir sjónir landans áður verða
sýnd. „Hugmyndin að sýningunni og
þessu verkefni er upphaflega komin
frá mér. Dansk-íslenska sambandið
(Dansk-Islandsk Samfund) bauð mér
á sínum tíma sæti í stjórn sinni, sem
ég þáði með þökkum, enda vildi ég
gjarnan gera eitthvað fyrir Ísland
eftir fimm góð ár þar í landi sem
sendiherra. Þeir báðu mig að koma
með hugmyndir að verkefnum, og þá
datt mér þessi sýning í hug, en árið
1994 var einmitt haldin svipuð sýning
á verkum íslenskra listamanna í
Gerðarsafni, fengin að láni úr dönsk-
um söfnum. Sú sýning var haldin í til-
efni 50 ára afmælis lýðveldisins.
Núna verður sýningin hins vegar
byggð á verkum í einkaeign, og má
því búast við að þar sé um miklu fleiri
myndir að ræða sem hægt er að
sýna,“ segir Kappel í samtali við
Morgunblaðið.
Hann segir verkin sem fundist hafa
nú vera að nálgast 200, en búast megi
við að mun fleiri geti komið í leitirnar.
Umfangsmikil auglýsingastarfsemi
sé viðhöfð við leit að verkunum, og nú
sé m.a. fyrirhugað að koma leitinni á
framfæri í dönskum sjónvarpsþætti
sem nefnist Hvers virði er það?, þar
sem sjónum er beint að hlutum í fór-
um fólks sem kynnu að vera mikils
virði og hugsanlegt að koma í verð.
„Margar myndanna sem við leitum að
hafa e.t.v. komið í eigu fjölskyldna
fyrir nokkrum kynslóðum. Eigendur
vita því í sumum tilfellum ekki hvað
þeir hafa í höndunum og hvers virði
það er. Við vonumst til að með þessari
aðferð fáum við ýmislegt fram í dags-
ljósið, sem verðskuldar það.“
Að sögn Kappels verður sýning-
arstjóri fenginn til að velja úr þeim
verkum sem fást á sýninguna og er
vonast til að um hundrað myndir
prýði sýninguna að lokum. „Gróflega
reiknað voru um 26 þekktir málarar
við nám í Danmörku, hver um sig í
fjögur ár að meðaltali. Samtals hafa
þeir því eytt hundrað árum hér í Dan-
mörku! Geri maður ráð fyrir að hver
hafi málað a.m.k. eina mynd á mánuði
gera það 1.200 myndir. Við ættum því
að geta fundið nokkurn fjölda mynda
til að velja úr.“
Telja að mörg málverk
leynist í Danmörku
Myndirnar sem leitað er að í tilefni
sýningarinnar eru frá öllum tímabil-
um íslenskrar myndlistarsögu, allt
frá frumkvöðlum málaralistarinnar
hérlendis, Kjarval og félögum, til
málara dagsins í dag. „Við teljum að
hér í Danmörku sé að finna mikinn
fjársjóð myndlistar, skapaðan af ís-
lenskum listamönnum, sem íslenska
þjóðin hefur aldrei séð. Okkur finnst
mikilvægt að Íslendingum sé gert
kleift að kynnast þessum fjársjóði og
finnst verkefnið mjög spennandi,“
segir Kappel. „Í mörgum tilfellum
voru umræddir listamenn ungir og
óþekktir og urðu að vinna fyrir lifi-
brauði sínu. Margar sögur af þeim
eru vel þekktar, til dæmis um Svavar
Guðnason, sem var svo fátækur að
hann hafði einungis efni á að borða
hálft brauð og drekka hálfan mjólk-
urpott á dag! Í kjölfarið var hann
lagður inn á spítala, vannærður. Það
varð honum til björgunar að vinur
hans keypti af honum mynd á 125
danskar krónur, en í þá daga kostaði
góð máltíð 1 danska krónu.
Þetta er dæmigerð saga um ís-
lensku málarana í Danmörku, sem oft
greiddu ýmsa reikninga og leigu með
málverkum sínum.“
Vigdís Finnbogadóttir, fyrrverandi
forseti Íslands, hefur tekið jákvætt í
þá beiðni Dansk-íslenska sambands-
ins að vera verndari sýningarinnar og
segir Kappel það mikið gleðiefni fyrir
sýninguna að Vigdís ljái henni nafn
sitt. „Vandi okkar liggur ekki bara í
að finna nægilega mörg góð verk hér
í Danmörku á sýninguna, heldur
einnig í fjármögnun. Mikill kostnaður
fylgir því að flytja verkin, sem og út-
gáfu sýningarskrár, tryggingum og
þar frameftir götum,“ segir hann.
„Dansk-íslenska sambandið hefur
ekki nægilegt fé milli handanna til
þess að fjármagna þetta upp á eigin
spýtur, og leitar því þessa dagana að
styrkjum. Við höfum hlotið nokkra
styrki hér í Danmörku, þar á meðal
frá konungsfjölskyldunni, og biðlum
nú til íslenskra fyrirtækja og ein-
staklinga um styrki til sýningar.“
Kappel segist einnig biðla til Ís-
lendinga um að koma á framfæri til
stofnunarinnar upplýsingum um verk
íslenskra málara í einkaeigu í Dan-
mörku. Um þessar mundir er helst
leitað að myndum eftir Nínu
Tryggvadóttur, Júlíönu Sveinsdóttur
og Louisu Matthíasdóttur. Hægt er
að nálgast upplýsingar um Dansk-
íslenska sambandið og hvernig má
hafa samband við það á heimasíðu
þess, www.dansk-islandsk.dk.
Íslendingum gert kleift
að kynnast fjársjóði
Málverk eftir Jóhannes Kjarval, sem fannst í einkasafni í Danmörku. Til stendur að sýna verk íslenskra málara,
sem eru í einkaeigu í Danmörku og hafa því ekki komið fyrir sjónir Íslendinga áður, í Gerðarsafni á næsta ári.