Morgunblaðið - 17.03.2003, Page 19

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. MARS 2003 19
Kringlunni 8-12, s. 533 4533
Laugavegi 23, s. 511 4533
Smáralind, s. 554 3690
3 KYNNINGAR
Á morgun þri. 18. mars
HYGEA Kringlunni
Mið. 19. mars
HYGEA Laugavegi
Fim. 20. mars
HYGEA Smáralind
Allar milli
kl. 12 og 17
C ENERGY CELLULAR SERUM
C-VÍTAMÍN ORKUSPRENGJAN FRÁ
Húð þín fyllist ORKU og
geislar sem aldrei fyrr
10% kynningar-
afsláttur
og fallegur
kaupauki.
VERTU VELKOMIN
ÞANNIG hljóðaði millifyrirsögn í
grein, sem Jóhanna Sigurðardóttir
alþingismaður skrifaði í Morgun-
blaðið 23. nóvember 1996. Vinirnir
sem alþingismaðurinn er að vitna til
eru greinarhöfundur og Páll Pét-
ursson félagsmálaráðherra, en á
þessum tíma vann undirritaður m.a.
fyrir hann, sem ráðgjafi vegna
breytinga á félagslega íbúðakerfinu.
Greinin var skrifuð í aðdraganda
þess að félagslega íbúðakerfið var
lagt niður og í stað þess tekin upp
félagsleg íbúðalán.
Fróðlegt er að skoða hvernig til
hefur tekist á þeim fjórum árum
sem liðin eru frá því að nýja kerfið
var tekið upp og bera þau saman
við næstu fjögur ár þar á undan,
þegar félagslega íbúðakerfið var við
lýði. Borið er saman fjöldi lána og
lánsupphæðir, annars vegar vegna
nýrra félagslegra eignaíbúða og
hins vegar vegna fjölda veittra við-
bótarlána.
Eins og taflan sýnir hefur fjöldi
félagslegra lána vegna kaupa á nýj-
um félagslegum íbúðum fjórfaldast
á því tímabili sem hér um ræðir.
Fjögur síðustu árin sem eldra kerf-
ið var í gangi voru nýjar félagslegar
eignaríbúðir 1.864, þar af voru 79%
á höfuðborgarsvæðinu. Til saman-
burðar var íbúafjöldinn þar um 61%
af íbúafjölda landsins 1. desember
1998.
Á fyrstu fjórum árum nýja kerf-
isins voru veitt samtals 7.547 við-
bótarlán, þar af 66% vegna íbúða-
kaupa á höfuðborgarsvæðinu, þar
sem íbúafjöldinn var 62% af íbúa-
fjöldanum 1. desember 2002.
Það sem vekur athygli er fjölgun
lána vegna nýrra „félagslegra
íbúða“ og sú mikla aukning sem á
sér stað á landsbyggðinni. Á ár-
unum 1995 til 1998 voru keyptar
eða byggðar 392 félagslegar íbúðir
utan höfuðborgarsvæðisins en á
tímabilinu 1999 til 2002 voru veitt
2.545 viðbótarlán vegna kaupa á
íbúðum á almennum markaði, sem
er þá til viðbótar við íbúðarkaup
með félagslegri aðstoð. Aukningin
er 6,5 föld.
Í eldra kerfinu voru félagslegar
íbúðir á landsbyggðinni svo dýrar
að efnaminna fólk réð ekki við að
kaupa þær. Verðið á þeim var í
engu samræmi við það sem var á
markaðnum.
Nú er þessu öðruvísi farið. Sem
dæmi um Dalabyggð voru engar fé-
lagslegar íbúðir seldar á tímabilinu
1995 til 1998. En eftir að íbúða-
lánakerfi núverandi ríkisstjórnar
tók við hafa verið veitt 10 viðbótar-
lán.
Hjá Íbúðalánasjóði fengust ekki
nákvæmar upplýsingar um fjölda
félagslegra endursöluíbúða á tíma-
bilinu 1995 til 1998. Eftir því sem
næst verður komist var heildar-
fjöldi endursöluíbúða á tímabilinu
samtals 3.362 íbúðir. Samkvæmt
þessu voru seldar samtals 5.226 fé-
lagslegar eignaríbúðir á tímabilinu
1995 til 1998, þ.e. nýjar og end-
urseldar félagslegar eignaríbúðir.
Þegar endurseldu íbúðirnar eru
taldar með er aukningin úr samtals
5.226 félagslegum eignaríbúðum í
7.547 íbúðir með viðbótarlánum, eða
aukning sem nemur 44,4%.
Samhliða fjölgun lána hefur láns-
fjármagnið aukist vegna kaupa á
nýjum íbúðum með félagslegri að-
stoð. Heildarlánsfjárhæð vegna
kaupa á nýjum félagslegum íbúðum
á tímabilinu 1995 til 1998 var 11
milljarðar kr. á verðlagi hvers árs.
Á tímabilinu 1999 til 2002 voru við-
bótarlán og tengd lán hjá Íbúða-
lánasjóði í nýja kerfinu samtals 46
milljarðar kr. Þannig hafa lánveit-
ingarnar einnig fjórfaldast á milli
þeirra tímabila sem hér eru til at-
hugunar. Dreifing lánanna er orðin
jafnari á milli landsbyggðar og höf-
uðborgarsvæðisins. Tekið skal fram
að hér eru endursöluíbúðir ekki
meðtaldar, einungis nýjar íbúðir,
þar sem upplýsingar um endursölu-
íbúðir lágu ekki fyrir.
Jafnframt hefur verið fundin
lausn á þeim gríðarlega vanda sem
skapaðist hjá sveitarfélögum vegna
innlausnar á félagslegum íbúðum
sem ekki var hægt að selja. Einnig
hefur eigendum félagslegra íbúða á
höfuðborgarsvæðinu verið gert
kleift að njóta þeirra verðhækkana,
sem orðið hafa á íbúðum þeirra, en
skv. eldra kerfinu fengu þeir ekki
að njóta þess eins og aðrir íbúða-
eigendur.
Það er kostur þessara breytinga
að félagsleg aðstoð verður virkari,
nær til fleiri og hún leiðir til meiri
jöfnunar með tilliti til búsetu. Hún
tekur tillit til markaðarins bæði við
kaup og sölu og leysir þann vanda
sem sveitarfélögin lentu í vegna fé-
lagslega íbúðakerfisins.
Með því að taka upp kerfi fé-
lagslegra íbúðalána í stað fé-
lagslegra íbúða hefur félagsmála-
ráðherra hrint í framkvæmd aðgerð
sem skapað hefur þáttaskil í hús-
næðismálum. Ekki er einungis um
að ræða að eignir efnaminna fólks
hafi stóraukist frá því sem áður var
heldur hefur þessi aðgerð heppnast
vel á landsbyggðinni samhliða því
að hún hefur heppnast vel á höf-
uðborgarsvæðinu.
Tveir vinir og
báðir í rugli
Eftir Harald L.
Haraldsson
„Það er
kostur þess-
ara breyt-
inga að fé-
lagsleg
aðstoð verður virkari,
nær til fleiri og hún
leiðir til meiri jöfnunar
með tilliti til búsetu.“
Fjöldi nýrra
félagslegra eigna-
íbúða 1995 til 1998
Hlutfallsleg
skipting
Fjöldi
viðbótarlána
1999 til 2002
Hlutfallsleg
skipting
Margfeldi á
fjölgun lána
v/nýrra íbúða
Höfuðborgarsvæðið 1.472 79,0% 5.002 66,3% 3
Suðurnes 52 2,8% 619 8,2% 12
Vesturland 35 1,9% 282 3,7% 8
Vestfirðir 22 1,2% 92 1,2% 4
Norðurland vestra 35 1,9% 91 1,2% 3
Norðurland eystra 197 10,6% 862 11,4% 4
Austurland 17 0,9% 146 1,9% 9
Suðurland 34 1,8% 453 6,0% 13
1.864 7.547 4
Heimild: Íbúðalánasjóður
Samanburður á fjölda félagslegra íbúðalána
Höfundur er sveitarstjóri
í Dalabyggð.
Alltaf á þriðjudögum