Morgunblaðið - 17.03.2003, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 17. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
JAFNVEL þeir sem eru ósammála skoðun
Tonys Blairs, forsætisráðherra Bretlands, í
Íraksdeilunni láta sjaldan hjá líða að hrósa hon-
um fyrir hugrekki. George W. Bush Bandaríkja-
forseti stendur aldrei andspænis óvinveittum
hópum eins Blair þarf að gera. Blair fer vikulega
á þingið til að svara spurningum þingmanna,
eins og venja er að forsætisráðherra Breta geri,
og þingmenn Verkamannaflokksins grípa þá
fram í fyrir honum og rekja úr honum garnirnar
með þjósti eins og hann væri erkifjandi þeirra.
Utan þingsins, jafnvel í sjónvarpi, stendur hann
oft andspænis hópum sem hamra á kröfunni um
frið.
Blair hefur sýnt mikið þor með því að standa
fast á sannfæringu sinni. Hún er í stuttu máli sú
að Saddam Hussein sé einræðisherra og ill-
menni, sem geti stefnt grannríkjunum og allri
heimsbyggðinni í hættu, og hann verði að fara
frá.
Afstaða Blairs er sérlega athyglisverð í ljósi
þess að margir stjórnmálaleiðtogar móta stefnu
sína eftir skoðanakönnunum og rannsóknum
sem miðast að því að komast að líklegum við-
brögðum almennings. Margir stjórnmálamenn
reyna að halda sig eins nálægt viðhorfum meiri-
hlutans og mögulegt er. Þeir telja þetta „lýð-
ræðislegt“ og vona að slík tryggð við vilja fólks-
ins tryggi þeim endurkjör.
Þetta er ekkert annað en lýðskrum og sem
betur fer er það ekki venja alls staðar. Jose
Maria Aznar, forsætisráðherra Spánar, stendur
ekki Blair langt að baki í því að sýna þor til að
standa fast á sannfæringu sinni. Jacques Chirac
Frakklandsforseti nýtur stuðnings þjóðar sinn-
ar, en hann hefur einnig markmið sem virðast
snúast um veldi og mikilleik Frakklands ekki
síður en lýðhylli hans.
Nú um stundir er forystuleysið, í nafni þess
að eltast við skoðun meirihlutans, hvergi eins
hróplegt og í Þýskalandi Gerhards Schröders
kanslara. Hann virðist hafa tryggt sér sigur í
síðustu þingkosningum með því að leggjast
gegn hernaði og hann heldur áfram að hegða sér
eins og hann sé að stjórna friðargöngu en ekki
landi.
Schröder ætti ef til vill að læra af tveimur
stjórnskörungum úr röðum forvera sinna, Kon-
rad Adenauer og Willy Brandt. Þegar Adenauer
kom Vestur-Þýskalandi í Atlantshafsbandalagið
og Efnahagsbandalag Evrópu mætti hann ekki
aðeins andstöðu á þinginu (af hálfu jafnaðar-
manna) heldur einnig meirihluta almennings
sem taldi að stefna hans myndi verða til þess að
ekki yrði hægt að endursameina Þýskaland.
Þegar Brandt kanslari gerði samninga við
austantjaldsríki til að bæta samskiptin við þau
tveimur áratugum síðar sökuðu margir hann
um að selja landið í hendur kommúnistum og
stefna tengslum Vestur-Þjóðverja við Vestur-
Evrópu og Bandaríkin í hættu, en flestir þeirra
voru orðnir sáttir við þau á þessum tíma.
Báðir þessir leiðtogar höfðu betur og héldu að
lokum velli í kosningum. Sömu sögu er að segja
um fleiri leiðtoga. Charles de Gaulle hélt velli
eftir að hafa bundið enda á nýlendustjórn
Frakka í Alsír. Míkhaíl Gorbatsjov hélt ekki
velli, en hann er enn spámaður án vegsemdar í
Rússlandi vegna stefnu sinnar, glasnost og per-
estrojku, sem varð til þess að Sovétríkin hrundu
og upp reis lýðræðislegt Rússland.
Ekki er hægt að líta framhjá því sem allir
þ
al
sa
sé
in
fe
u
u
k
sk
la
ek
o
se
se
Þ
am
h
ef
in
le
in
á
ræ
þ
a
T
u
Sannfæring
og þor Blairs
eftir Ralf Dahrendorf
© The Project Syndicate. ’ Hann er sannur sann-færingarstjórnmálamaður
og það er siðferðiskennd
hans fremur en framtíð-
arsýn sem knýr
hann áfram. ‘
FRJÁLSLYNDI flokkurinn hefur
markað sérstöðu sína hvað varðar
stefnu í landbúnaðarmálum þjóð-
arinnar.
Meginmarkmið stefnunnar er að
bændur verði frjálsir að allri fram-
leiðslu sinni og að stöðva og snúa við
fólksfækkun úr byggðum landsins.
Enginn íslenskur stjórnmálaflokkur
hefur jafn skýr markmið um frelsi til
athafna í landbúnaði og Frjálslyndi
flokkurinn og gengur stefnan gegn
landauðnarstefnu kvótaflokkanna,
Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks.
Frjálslyndi flokkurinn vill breyta nú-
verandi fyrirkomulagi framleiðslu-
styrkja í landbúnaði og telur brýna
þörf á að taka upp í áföngum nýja
fjölskylduvæna byggðastyrki. Fjöl-
skylduvæna byggðastyrki til bænda
sem ekki teljast afurða- eða markaðs-
tengdir styrkir.
Það eru einkum tvær ástæður fyrir
nauðsyn á að taka upp nýja styrki til
landbúnaðar við lok gildandi búvöru-
samnings:
I. Alþjóða viðskiptasamningar
munu krefjast þess að beinir fram-
leiðslustyrkir muni lækka á næsta
áratug um tugi % eða allt að 50–60%.
Helmingur tekna íslen
fjárbónda er framleiðs
greiðslur og munu því
fjárbúa skerðast að ób
allt að fjórðung. Öllum
sem hafa fylgst með af
fjárbúa að búin þola ek
skerðingu að óbreyttu
II. Núverandi kvóta
landbúnaðinn. Kvótak
ið ákaflega þægilegt fy
Við ætlum að búa á Ís
Eftir Sigurjón
Þórðarson
„Frjálslyndi
flokkurinn er á móti
höftum og vill
atvinnufrelsi
einstaklingsins …“
MEÐ villandi samanburði er hægt að
flækja umræðu þannig að erfitt verð-
ur að greina aðalatriði máls. Boð, sem
koma á til skila, týnast vegna mis-
skilnings. Ádeila þeirra, sem vilja
ekki kannast við að skattar hafa lækk-
að, byggist á því að rugla með hugtök
og slíta samhengi hlutanna í sundur.
Hún rifjar upp brandara sem ég
heyrði í barnaskóla á sínum tíma um
félagana Enginn og Haltu Kjafti.
Haltu Kjafti hringdi í lögguna þegar
Enginn datt út um gluggann og til-
kynnti um slysið. Þá fór af stað farsa-
kennd samræða uppfull af misskiln-
ingi og hringavitleysu. Löggan hélt að
enginn hefði slasast og var ekki
ánægð með svörin þegar spurt var um
nafn þess sem hringdi.
Er hægt að segja að skattar hafi
lækkað þegar tekjur hins opinbera
hafa hækkað á sama tímabili? Þegar
að er gáð kemur í ljós að þetta tvennt
getur vel farið saman. Aðalatriðið er,
að rætt sé um málið af hlutleysi og
vilji sé til staðar til að skilja og skoða
staðreyndir málsins. Grundvallar-
atriðið í allri skattaumræðu er að
skilja á milli skattprósentunnar, þ.e.
álagningarthlutfallsins, annars vegar,
og skatttekna ríkissjóð
Tekjuskattsprósent
4% á árunum 1997–199
fyrir og er óumdeilanle
ur hefur lækkað. Hann
um 4%. Tekjuskattur f
ur verið lækkaður úr 3
skattar hafa einnig ver
þessu er ekki hægt að
skoðanir. Þeir sem hin
ekki skilja þessa staðr
Skattar, Enginn og Ha
Eftir Bjarna
Benediktsson
„Þessi málatilbúnaður stenst e
skoðun. Ef fargjaldið í strætó er
og heildartekjurnar aukast við þ
vegna fleiri farþega, er þá eðlile
tala um hækkun fargjaldsins?“
ÁTÖK OG ALÞJÓÐAKERFIÐ
Sú styrjöld sem nú er í uppsigl-ingu í Írak mun breyta miklu.Hún mun breyta Mið-Austur-
löndum og hún mun breyta því alþjóð-
lega kerfi, sem við höfum búið við und-
anfarin ár. Aðdragandi stríðsins hefur
nú þegar valdið miklu umróti á sviði
alþjóðamála. Afstaðan til Íraks hefur
leitt til harðvítugra deilna jafnt milli
Bandaríkjanna og ríkja í Evrópu sem
deilna milli ríkja Evrópu. Gamlir
bandamenn Bandaríkjanna á borð við
Þýskaland og Frakkland hafa lagst
gegn styrjöld af öllu afli og notið þar
stuðnings fyrrum andstæðinga sinna
á tímum kalda stríðsins, Rússlands og
Kína. Á móti hafa önnur ríki í Evrópu,
ekki síst Spánn, Bretland og ríki
Austur-Evrópu, stutt fast við bakið á
Bandaríkjastjórn, sem einnig hefur
notið stuðnings Ástralíu og Japans.
Þótt stríðið sé ekki hafið liggur þeg-
ar fyrir að lykilstofnanir í alþjóðakerf-
inu verða vart samar við sig að stríð-
inu loknu. Það bendir allt til að stríðið
verði háð án þess að önnur ályktun
verði samþykkt í öryggisráðinu til að
ítreka ályktun 1441 frá í haust.
Ef ekki tekst að leysa þessa deilu á
vettvangi ráðsins er líklegt að draga
muni verulega úr áhrifum þess. Það er
greinilegt að ekki síst í Bandaríkjun-
um eru margir sem ekki munu harma
þá þróun. Afls síns vegna geta Banda-
ríkin leyft sér að sniðganga aðrar
þjóðir þegar þeim hentar. Þá má færa
sterk rök fyrir því að uppbygging og
skipulag öryggisráðsins sé úr sér
gengin. Öryggisráðið varð til í byrjun
kalda stríðsins og er barn síns tíma.
Þar hafa fimm ríki, Bandaríkin, Rúss-
land, Kína, Bretland og Frakkland,
fastafulltrúa og neitunarvald. Vel má
spyrja hvers vegna til dæmis Frakkar
eigi að eiga fastafulltrúa en ekki Ind-
verjar. Indland er fjölmennasta lýð-
ræðisríki veraldar og líklega brátt
fjölmennasta ríki heims. Eða þá
Indónesía, fjölmennasta múslimaríki
heims? Atburðir undanfarinna vikna
þar sem reynt hefur verið að hafa
áhrif á afstöðu annarra ríkja í ráðinu
eru líka til marks um hversu mikil
tímaskekkja skipulag SÞ er á köflum.
Augljóst er að nánast er verið að
kaupa stuðning sumra ríkja með gylli-
boðum um stuðning og fjármagn.
Hvers vegna á það hver býður best að
ráða úrslitum um það hvort stríðsað-
gerðir eru réttmætar eða ekki?
Þrátt fyrir alla þessa galla eru SÞ
hins vegar eina stofnunin í alþjóða-
kerfinu sem tengir öll ríki heims sam-
an. Það væri því varasöm þróun ef sú
stofnun myndi glata trausti sínu.
Íraksdeilan er einungis eitt vandamál
af mörgum sem taka verður á af festu
á næstu misserum. Önnur viðkvæm
mál munu koma upp á næstunni, allt
frá loftslagsbreytingum til kjarnorku-
vopnaframleiðslu Norður-Kóreu.
Sú kreppa sem nú blasir við al-
þjóðakerfinu er til marks um að við
stöndum á ákveðnum tímamótum.
Tímabil kalda stríðsins er endanlega
að líða undir lok og við tekur óvissa
þar til jafnvægi myndast á nýjan leik.
Deilur undanfarinna vikna snúast
einungis að takmörkuðu leyti um
Írak. Þær snúast ekki síst um hvernig
haga beri málum í heimi þar sem eitt
risaveldi ber höfuð og herðar yfir
önnur ríki hvað hernaðarlegan mátt
varðar.
DÝRKEYPT KERFISDEILA
Börn með geðraskanir geta þurftað bíða svo mánuðum skiptir eft-
ir sértækum stuðningi í grunnskólum
vegna þess að greining frá barna- og
unglingageðdeild Landspítala – há-
skólasjúkrahúss (BUGL) hefur verið
sett sem skilyrði fyrir fjárstuðningi.
Þar getur hins vegar verið sex mán-
aða bið eftir greiningu. Fræðsluráð
Reykjavíkur hefur markað þá stefnu
í sérkennslu að greining frá BUGL sé
skilyrði fyrir sérstökum fjárúthlut-
unum til skólanna vegna ákveðinna
barna með alvarleg hegðunarfrávik,
eins og kemur fram í úttekt Önnu
Gunnhildar Ólafsdóttur í Morgun-
blaðinu í gær.
Sesselja Eyjólfsdóttir, aðstoðar-
skólastjóri Langholtsskóla og sér-
kennari, segir í samtali við Morgun-
blaðið í gær að BUGL sæti auknum
þrýstingi eftir að nýju reglurnar hjá
Fræðslumiðstöð tóku gildi. Hún segir
að komið sé til móts við vanda barna
þótt þau bíði greiningar: „Vandinn er
bara sá að meðan beðið er eftir grein-
ingu er þessi þjónusta fjármögnuð af
almennum sérkennslukvóta skólans
og veldur því að minna verður eftir
handa öðrum börnum.“
Ólafur Ó. Guðmundsson, yfirlækn-
ir barna- og unglingageðdeildar, seg-
ir að sveitarfélögum beri lagaleg
skylda til að veita börnunum sértæk-
an stuðning óháð því hvort þau hafi
fengið greiningu hjá BUGL eða öðr-
um þar til bærum stofnunum: „Sveit-
arfélögin hafa því ekki lagalegar for-
sendur til að segja við foreldra
þessara barna: Við erum að bíða eftir
greiningu frá barna- og unglingageð-
deild til að fá fjármagn til að geta
sinnt barninu ykkar í skólanum. Þau
tengsl eru ekki til samkvæmt lögum.
Sumar fræðsluskrifstofur virðast
mistúlka þarna skyldur sínar.“
Arthur Morthens, forstöðumaður
þjónustusviðs Fræðslumiðstöðvar
Reykjavíkurborgar, svarar þessu:
„Við getum öll verið sammála því að
börnin eiga rétt á að fá þessa þjón-
ustu. Jafnframt eiga þau fullan rétt á
að fá greiningu á sinni stöðu til þess
að njóta eðlilegs stuðnings í skóla.
Það er því afskaplega eðlilegt að fara
fram á að úthlutun fjármagns til að
kosta þjónustuna byggist á vandaðri
greiningu þeirra stofnana sem sam-
komulag er um að greini flóknustu
tilvik raskana. Við getum ekki verið
að henda hundruðum milljóna eitt-
hvað út í bláinn […] Vandinn snýst
einfaldlega um að biðin hjá BUGL er
orðin alltof löng og úr því verður að
bæta.“
Þetta er alvarlegt mál. Það getur
skipt þau börn, sem hér eiga hlut að
máli, sköpum að þau fái tafarlausa
hjálp í samræmi við þau réttindi, sem
þeim eru áskilin í lögum. Það er óþol-
andi að skilja börn og foreldra eftir í
tómarúmi vegna deilu í kerfinu.
Lykilatriðið í þeim vanda, sem upp er
kominn vegna málefna barna með al-
varleg hegðunarfrávik er ekki að
finna blóraböggul, heldur höggva á
hnútinn. Núverandi staða er óverj-
andi og biðin getur orðið dýrkeypt.