Morgunblaðið - 17.03.2003, Page 21
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. MARS 2003 21
þessir leiðtogar eiga sammerkt. Þeir aðhylltust
llir stefnu eða hugsjón sem var langt á undan
amtíð þeirra. Þeir höfðu aðeins söguna með
ér, ef svo má segja.
Þessir leiðtogar virtust vera að lemja barn-
nginn, en vindáttin var að breytast og þeir
engu fljúgandi byr. Skoðanir sem í fyrstu virt-
ust villutrúarhugmyndir og óhæfa urðu að nýj-
um rétttrúnaði sem flestir borgaranna viður-
kenndu. Segja má að þetta sé einmitt
kilgreiningin á sönnum leiðtoga: hann togar
and eða þjóð til betri framtíðar sem flestir sjá
kki en hefur að nokkru leyti verið uppgötvuð
g að nokkru leyti sköpuð af þeim ráðamönnum
em hafa óskeikult áttaskyn.
Til eru menn sem telja að þetta sé einmitt það
em geti gerst hvað varðar Blair og Íraksmálið.
Þeir spá því að stríðið verði stutt, stjórn Sadd-
ms Husseins falli von bráðar og að nýr kafli
hefjist í sögu írösku þjóðarinnar. Gangi þetta
ftir sigrar Blair í nær sígildum skilningi orðs-
ns. Ásamt Bush yrði hann hylltur sem mikill
eiðtogi en úrtöluraddirnar myndu þagna. Eng-
nn vafi léki á því að hann næði endurkjöri; þvert
móti væru andstæðingar hans í miklum vand-
æðum.
Samt getur atburðarásin orðið allt önnur, því
þótt ekki séu miklar líkur á ósigri er hugsanlegt
ð stríðið leiði til glundroða og að ógjörningur
verði að tryggja varanlegan frið. Í augum Blairs
snýst umræðan um Írak þó síður um framtíð-
arsýn en siðferðisskyldu. Þetta snýst um sann-
færingu.
Hvað sem segja má um aðra hvikar Blair ekki
frá stefnu sinni í Íraksmálinu vegna þess að
hann er sannfærður um að hann hafi á réttu að
standa. Hann mun standa fast á þessari sann-
færingu sinni jafnvel þótt fyrirætlun hans mis-
takist og það verði honum dýrkeypt. Ólíkt
Adenauer, Brandt og de Gaulle kann svo að fara
að sannfæring Blairs verði honum að falli og að
almenningsálitið breytist ekki.
Blair veit þetta allt og þess vegna hefur hann
oftar en einu sinni ýjað að því að hann hafi lagt
pólitískan feril sinn og stöðu sína sem forsætis-
ráðherra að veði. Hann er sannur sannfæring-
arstjórnmálamaður og það er siðferðiskennd
hans fremur en framtíðarsýn sem knýr hann
áfram. Slíkir leiðtogar taka mikla áhættu – en
ekki aðeins í eigin þágu. Ef til vill taka þeir meiri
áhættu en hægt er að réttlæta. Allir þeir sem
trúa á vestræn gildi hljóta að vona að slíkir
stjórnmálamenn standi uppi sem sigurvegarar.
Tony Blair hefur átt undir högg að sækja að undanförnu vegna Íraksmálsins. Greinarhöf-
undur segir hann hafa sýnt hugrekki í því máli.
Ralf Dahrendorf á sæti í lávarðadeild breska
þingsins og er fyrrverandi rektor London
School of Economics. Hann hefur skrifað fjöl-
margar bækur um stjórnmál og félagsfræðirit.
Reuters
OFT er deilt um hvað ráði
vali kjósenda á kjördag. Ann-
ars vegar segjast menn leggja
málefnin til grundvallar og
hins vegar að þar ráði mestu
öflugur forystumaður. Ekkert
eitt svar er við þessari spurn-
ingu en sterkur leiðtogi verð-
ur seint vanmetinn eins og
dæmin sýna bæði hérlendis og
erlendis. Í góðum leiðtoga
sameinast afburða skilningur
á virkni samfélagsins, skýr
framtíðarsýn og hugrekki til
að taka umdeildar ákvarðanir.
Reynslan sýnir okkur að í
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladótt-
ur sameinast allir þessir eig-
inleikar. Verk hennar og
Reykjavíkurlistans eru til
vitnis um þetta.
Breytingar í anda
félagshyggju
Þegar menn segja að ekki
sé deilt um pólitík heldur
praktísk atriði í sveitarstjórn-
arkosningum á það ekki ald-
eilis við í Reykjavík. Undir
forystu Ingibjargar Sólrúnar
var áherslum í höfuðborginni
gjörbreytt í anda fé-
lagshyggju og jafnaðar. Eftir
áralanga valdasetu sjálfstæð-
ismanna með tilheyrandi
skuldasöfnun og uppbyggingu
minnismerkja var fé fært til
barnafólks og mikilvægra fé-
lagslegra þarfa. Engum dylst
að sú sterka forysta sem Ingi-
björg Sólrún hefur þarna veitt
átti ríkulegan þátt í velgengni
félagshyggjuaflanna í Reykja-
vík og að Reykjavíkurlist-
anum var veitt brautargengi í
kosningunum í fyrra í þriðja
sinn.
Það þarf því ekki að tíunda
mikilvægi þess að fá hana inn
í landsmálin aftur. Með fullri
virðingu fyrir öllum leiðtogum
jafnaðarmanna undanfarna
áratugi hefur enginn þeirra
áunnið sér þá virðingu og
traust sem Ingibjörg nýtur.
Ekki aðeins meðal höfuðborg-
arbúa heldur íbúa landsins
alls. Henni hefur tekist að
sætta sjónarmið félagshyggju-
aflanna með einstökum hætti.
Skoðanakannanir segja ekki
allan sannleikann en þær gefa
vissulega í skyn að meirihluti
jafnaðarmanna á Íslandi sé á
sama máli og sú sem hér
skrifar.
Önnur leið er fær
Akkilesarhæll íslenskra
stjórnmála hefur alla tíð verið
sá að ekki hefur reynst mögu-
legt að mynda tveggja flokka
ríkisstjórn án þátttöku sjálf-
stæðismanna. Staða þeirra
sem minnst hafa milli hand-
anna og staða eldri borgara
og öryrkja á Íslandi sýnir svo
ekki verður um deilt að okkar
samfélag ber þess sterk merki
að frjálshyggjuöfl hafa haft of
ráðandi stöðu við mótun sam-
félagsins. Innkoma Ingibjarg-
ar Sólrúnar breytir þessu.
Fylgistölur Samfylkingarinnar
sýna þann spennandi mögu-
leika að í fyrsta sinn verði
hægt að mynda tveggja flokka
ríkisstjórn – með öllum þeim
kostum sem slíku stjórn-
armynstri fylgja – án þátttöku
sjálfstæðismanna.
Mótherjar Ingibjargar Sól-
rúnar og Samfylkingarinnar
hafa reynt að gera hana ótrú-
verðuga vegna yfirlýsing-
arinnar fyrir sveitarstjórn-
arkosningarnar um að hún
hefði engin áform um að bjóða
sig fram í komandi Alþing-
iskosningum. Staðreyndin er
hins vegar sú að hefði Ingi-
björg Sólrún ekki farið fram
nú hefði hún verið að lúta
vilja andstæðinga sinna.
Styrkur Samfylkingarinnar í
skoðanakönnunum undanfarið
sýnir að jafnaðarmenn á Ís-
landi vilja hana í landsmálin.
Hún er að hlýða þeirra kalli.
Rétt eins og eftir henni var
kallað til forystu við að um-
breyta höfuðborginni í sam-
félag réttlætis og jafnaðar
fyrir tíu árum er krafta henn-
ar þörf til að leiða starfið við
sömu breytingar á íslensku
samfélagi í upphafi 21. ald-
arinnar.
Leiðtogi allra
jafnaðarmanna
Eftir Rannveigu
Guðmundsdóttur
„Það þarf ekki að
tíunda mikilvægi
þess að fá Ingi-
björgu Sólrúnu inn í
landsmálin aftur.“
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar.
nsks sauð-
slutengdar bein-
tekjur sauð-
breyttu kerfi um
m má ljóst vera
fkomu sauð-
kki slíka tekju-
u.
akerfi geldir
kerfið getur ver-
yrir bændur
sem fá í upphafi kvóta í samræmi við
framleiðslu sína á liðnum árum. Aðra
sögu er hins vegar að segja um nýliða
í greininni sem þurfa að kaupa réttinn
til að framleiða og er mikil hætta á að
kerfið komi í veg fyrir eðlilega nýlið-
un og framþróun í landbúnaði. Kvóta-
kerfi í landbúnaði fjötrar atvinnu-
greinina og kemur ennfremur í veg
fyrir að duglegir bændur með nýjar
hugmyndir um hagkvæmari rekstur
fái hrint þeim í framkvæmd.
Íslenskir bændur ættu að leggjast
á sveif með þeim sem vilja horfa til
framtíðar í íslenskum landbúnaði og
vilja á næsta kjörtímabili móta nýja
stefnu fjölskylduvænna byggða-
styrkja í sveitum landsins í stað þess
að greiða styrki með hverju kg af
kjöti sem framleitt er og festa niður
kvótakerfi í sauðfjár- og mjólk-
urframleiðslu, sem unga fólkinu er
síðan ætlað að kaupa sig inn í, í fram-
tíðinni. Frjálslyndi flokkurinn vill
stórefla styrki til innviða samfélaga
sveitanna um leið og framleiðslu-
tengdir styrkir dragast saman s.s. til
öflugs skólastarfs í dreifbýlinu og að
unglingum verði auðveldað að komast
til mennta í framhaldsskólum. Koma
má á beinum búsetustyrkjum með
margvíslegum hætti, t.d. til lækkunar
húshitunarkostnaðar og lækkunar
endurgreiðslu námslána þeirra sem
kjósa að búa í dreifbýlinu.
Frjálslyndi flokkurinn er á móti
höftum og vill atvinnufrelsi ein-
staklingsins og trúir ekki á miðstýrða
framleiðslustýringu ríkisins, hvorki
til sjávar né sveita.
slandi
Höfundur er líf fræðingur og skipar
2. sæti Frjálslynda flokksins í
Norðvesturkjördæmi.
ðs, hins vegar.
tan lækkaði um
99. Þetta liggur
egt. Þessi skatt-
n hefur lækkað
fyrirtækja hef-
30% í 18%. Aðrir
rið lækkaðir. Á
hafa ólíkar
ns vegar vilja
reynd, eða draga
frá henni athygli, tala um að tekjur
ríkissjóðs hafi hækkað undanfarin ár.
Af þessu megi sjá að skattar hafi
hækkað, en ekki lækkað. Þessi mála-
tilbúnaður stenst enga skoðun. Ef far-
gjaldið í strætó er lækkað og heildar-
tekjurnar aukast við það vegna fleiri
farþega, er þá eðlilegt að tala um
hækkun fargjaldsins?
Af hverju hafa skatttekjur ríkisins
annars aukist? Jú, það er m.a. vegna
þess að hér hefur verið hagvöxtur um
langt árabil. Fyrirtæki og ein-
staklingar hafa haft meiri tekjur sem
leiða af sér hærri skatttekjur fyrir
ríkissjóð þar sem skattar eru greiddir
af meiri umsvifum. Þetta eru einmitt
ástæðurnar fyrir því að hægt hefur
verið að lækka skatthlutfall tekju-
skatts og gera aðrar aðlaganir til
lækkunar í skattkerfinu. Um leið eru
spár um áframhald á hagvexti grund-
völlur þess að raunhæft sé að ræða
um frekari lækkanir á sköttum í ná-
inni framtíð. Á árinu 2003 er spáð
1,75%–2,5% hagvexti og 3%–3,6%
2004.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ávallt
haft skýra stefnu um að halda álögum
á borgarana og fyrirtækin í landinu í
lágmarki. Hann hefur beitt sér fyrir
hagvexti og nýtt tækifærin til að létta
skattbyrðina á undanförnum arum.
Þetta hefur blásið lífi í atvinnu-
starfsemi í landinu og kaupmáttur
hefur aukist ár eftir ár.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur lækkað
skatta. Fái hann brautargengi mun
hann halda áfram á þeirri braut
landsmönnum öllum til hagsældar.
altu Kjafti
nga
r lækkað
það
egt að
Höfundur er lögmaður og
frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins í
Suðvesturkjördæmi.
ÞAÐ hangir á mjóu hvort
stjórnarflokkarnir haldi meiri-
hluta sínum á Alþingi, ef
marka má skoðanakannanir.
Sem þýðir að jafnvel þótt Sam-
fylking bæti við sig fylgi gætu
Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sókn allt eins fengið nægilega
marga þingmenn kjörna til að
tryggja þeim áframhaldandi
setu og stjórn. Og þá yrði að
sjálfsögðu allt óbreytt.
Kannske er það það sem
margir vilja, enda gengur
áróðurinn meðal annars út á,
hvað vinstri stjórnir Íslands-
sögunnar hafi verið voðalegar
og ómögulegar. Vinstri stjórnir
eru þær kallaðar, ríkisstjórnir,
sem ekki eru með þátttöku
Sjálfstæðisflokksins.
Nú stendur það að vísu
hvergi skráð að sigur Samfylk-
ingarinnar sé ávísun á ein-
hverja vinstri stjórn. Það segir
enginn, svo best ég veit, að
Samfylkingin útiloki samstarf
við Sjálfstæðisflokk, ef sá
flokkur kemst í þá aðstöðu að
mynda stjórn. Né heldur hef
ég heyrt að Sjálfstæðisflokk-
urinn hafni slíku samstarfi fyr-
irfram.
Hitt er annað mál og heldur
óviðfelldið að halda þeim áróðri
á lofti, að stjórn án þátttöku
Sjálfstæðisflokksins sé fyr-
irfram dæmd til sömu mistaka
og sömu örlaga og aðrar þær
stjórnir, sem þannig hafa verið
myndaðar á síðustu öld.
Fyrir það fyrsta hafa allar
aðstæður í nútímaþjóðfélagi
gjörbreyst frá fyrri tímum. Við
lifum í breyttum heimi. Með
samningnum um evrópska
efnahagssvæðið hafa Íslend-
ingar gengist undir skyldur og
réttindi, ábyrgðir, skilmála og
þjóðfélagsgerð, sem útilokar að
langmestu leyti þær stjórn-
valdsaðgerðir sem áður tíðk-
uðust. Í öðru lagi og í skjóli
EES hefur markaðsvæðing,
frjálst streymi fjármagns og
almennt athafnafrelsi haldið
innreið sína, fjármálaeftirliti,
samkeppnisstofnun og aðhaldi
inn á við og út á við verið kom-
ið á laggirnar, sem allt hefur
dregið úr ríkisforsjá og grút-
arbræðsluhagfræði, sem al-
geng og útbreidd var í íslensk-
um stjórnmálum og efnhagslífi,
bæði til vinstri og hægri.
Í þriðja lagi er það deginum
ljósara, fyrir hverjum þeim
manni, sem af sanngirni og
heiðarleika virðir fyrir sér
breytingarnar á vettvangi
stjórnmálanna, að Samfylk-
ingin er nútíma jafnaðar-
mannaflokkur, sem styður
markaðsvæðingu og einkavæð-
ingu og mun ekki hverfa aftur
til fornaldarbúskaparhátta.
Nema síður sé. Ef menn vilja
leita líkinga er nærtækt að
benda á Verkamannaflokkinn
breska, sósíaldemókratana í
Þýskalandi og jafnaðarmanna-
flokkana á Norðurlöndum, sem
allir hafa öðlast völd í sínum
heimalöndum og farnast rétt
bærilega, takk fyrir.
Í rauninni tel ég það veru-
leikafirrta tímaskekkju að
draga upp mynd af svokallaðri
vinstri stjórn, enda þótt Sam-
fylkingin myndaði til að mynda
stjórn með Framsókn!
Áherslurnar væru kannske
og vonandi helst þær að slík
stjórn léti af hömlulausri
frjálshyggju og brúaði aftur
bilið milli þegna þessa sam-
félags, brúaði bilið milli hinna
fátæku og hinna efnuðu, léti af
sérhagsmunagæslu og tæki til-
lit til félagslegs réttlætis og
mannlegrar reisnar, þeirra,
sem ekki verða ofan á eða
standa höllum fæti í lífsbarátt-
unni.
Og sú yrði væntanlega einn-
ig raunin, ef til samstarfs Sam-
fylkingar og Sjálfstæðisflokks
kæmi, enda er að finna, í þeim
flokkum báðum, fólk, sem skil-
ur að lífið gengur ekki bara út
á það eitt að græða og girnast.
Ef það fengi að ráða.
Hið pólitíska aðalatriði
þeirra kosninga sem fram-
undan eru felst í því að þjóðfé-
lagið komi þeim skilaboðum á
framfæri til ráðamanna, að það
þarf nýja forgangsröð, nýjar
áherslur, nýtt stjórn-
armynstur. Nýja og aðra sýn á
það sem felst í einstaklings-
frelsinu.
Hið pólitíska aðalatriði
Eftir Ellert
B. Schram
„Það segir enginn, svo best ég
veit, að Samfylkingin útiloki
samstarf við Sjálfstæðisflokk,
ef sá flokkur kemst í þá
aðstöðu að mynda stjórn.“
Höfundur er frambjóðandi
Samfylkingarinnar.