Morgunblaðið - 17.03.2003, Síða 22

UMRÆÐAN
22 MÁNUDAGUR 17. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
UNDIRRITAÐUR hefur í
tveimur nýlegum greinum sem
birst hafa í Mbl. gagnrýnt nið-
urskurðar- og biðlistastefnu ríkis-
stjórnarinnar í heilbrigðismálum.
Leidd hafa verið rök að því að bið-
listar eftir aðgerðum og hjúkrunar-
plássum þýði mjög aukinn kostnað
í rekstri þjónustunnar. Aðrar þjóð-
ir hafa komist að sömu niðurstöðu
og leggja nú kapp á að stytta bið-
tíma sjúklinga niður í 6–8 vikur og
telja það mjög hagkvæma aðgerð
auk þess sem réttur sjúklinga til
þjónustu án óeðlilegrar tafar hefur
verið viðurkenndur.
Nýlega bárust fréttir um að bið
þeirra sem þurfa á heyrnartækjum
að halda sé um eitt ár. Fjöldi
þeirra var sagður um 1.300. Á öðr-
um biðlista eru sjúklingar sem hafa
skerta sjón og mögulegt er að
hjálpa með því að skipta um auga-
stein. Fjöldi þessara sjúklinga er
um 1.100. Lítum aðeins nánar á
þessa hópa.
Sjóndepra
Það fylgir aldrinum að sjón
versnar. Allmargir verða fyrir því
að ský myndast í augasteini og
sjón versnar mikið. Ef ekkert er að
gert verður viðkomandi blindur. Ef
augnbotn er í sæmilegu lagi er
hægt að hjálpa sjúklingunum með
því að setja í gerviaugastein.
Framfarir hafa verið mjög örar á
þessu sviði frá því að fyrstu slíkar
aðgerðir voru gerðar á augndeild
Landakots fyrir allmörgum árum.
Nú er aðgerðin oftast gerð á dag-
deild, tekur innan við hálfa klukku-
stund og sjúklingur fer heim fljót-
lega eftir að henni lýkur. Augað
jafnar sig á nokkrum dögum og ár-
angur aðgerðanna hefur verið mjög
góður. Biðtími eftir aðgerð nú er
300 dagar.
Heyrnartap
Annað vandamál sem hrjáir
marga sem komnir eru á efri ár er
tap á heyrn. Til þess eru ýmsar
ástæður en í mörgum tilvikum er
mögulegt að hjálpa sjúklingum
með heyrnartæki. Framfarir í
tækni hafa orðið mjög miklar og
árangur með notkun þessa hjálp-
artækis stöðugt batnandi. Flestar
rannsóknir og skoðanir fara einnig
fram án innlagnar á legudeild og
mesti kostnaðurinn við þessa með-
ferð er heyrnartækið sjálft. Heyrn-
artap er til staðar hjá fólki á öllum
aldri og börn og vinnandi fólk er
sett í forgang sem eðlilegt er.
Heyrnar- og talmeinastöð afgreiðir
flesta þessa sjúklinga sem greiða
ákveðinn hluta af verðinu. Einnig
er hér einkafyrirtæki sem flytur
inn tæki en þá verður viðkomandi
að greiða fullt verð. Bið eftir tæki
fyrir þá sem ekki eru í forgangs-
hópi er um eitt ár.
Fáránlegir biðlistar
Hér er um að ræða sjúklinga
sem komnir eru til ára sinna og
verða fyrir mikilli skerðingu lífs-
gæða frá því að þörf þeirra fyrir
meðferð verður ljós og þar til þeir
fá viðunandi þjónustu. Dæmi eru
um að sami sjúklingurinn þurfi
meðferð við báðum þessum vanda-
málum. Öll aðstaða er fyrir hendi
til að veita fólki mjög góða hjálp.
Það eina sem vantar eru fjármunir
til að eyða biðlistunum og halda
þeim síðan í lágmarki. Ríkið sparar
ekki nokkurn skapaðan hlut á að
láta fólkið bíða og í mörgum til-
fellum verður kostnaðurinn meiri
þegar sjúklingar þurfa að bíða
svona lengi. Ríkissjóður hefur að
undanförnu fengið ágætar viðbót-
artekjur með sölu fyrirtækja og
rekstrarágóða t.d. af Landssíman-
um. Einungis um 25 milljónir
króna af þeim milljörðum sem
þannig hafa komið inn hafa farið til
heilbrigðisþjónustu. Væri ekki
skynsamlegt svona rétt fyrir kosn-
ingar að bæta dálitlu við og eyða
þessum fáránlegu biðlistum? Eða
er þetta „velferðin“ sem Fram-
sóknarflokkurinn, sem farið hefur
með stjórn þessa málaflokks und-
anfarin átta ár, ætlar að standa
vörð um?
Mega aldraðir
hvorki
heyra né sjá?
Eftir Ólaf Örn
Arnarson
„Einungis
um 25 millj-
ónir króna af
þeim millj-
örðum sem
þannig hafa komið inn
hafa farið til heilbrigðis-
þjónustu.“
Höfundur er læknir.
VINSTRIHREYFINGIN –
grænt framboð hefur nú kynnt
helstu baráttumál sín í komandi
kosningum og verkefni næsta kjör-
tímabils. Þar er af mörgu að taka, en
mikil áhersla er á brýn hagsmuna-
mál fjölskyldnanna í landinu. Eitt af
því sem vekur athygli og hlýtur að
teljast marka tímamót er stefnan
um leikskóla fyrir alla, án endur-
gjalds fyrir foreldra.
Leikskólinn fyrsta skólastigið
Fyrir nokkrum árum var lögum
um leikskóla breytt á þann veg að
leikskólinn er nú skilgreindur sem
fyrsta skólastigið í landinu. Leik-
skólinn er þó ekki skylda, en samt
sem áður hafa sveitarfélögin á und-
anförnum árum verið að byggja
leikskólastarf upp af myndarskap.
Þegar Reykjavíkurlistinn komst í
meirihluta í borgarstjórn Reykja-
víkur árið 1994 voru leikskólamálin í
höfuðborginni í ólestri. Aðeins sér-
stakir forgangshópar gátu fengið
heilsdagsleikskóla fyrir börnin sín
og enginn gat sótt um pláss fyrr en
við 18 mánaða aldur barns. Þessari
stöðu var breytt og lagði R-listinn
sérstaka áherslu á uppbyggingu
heilsdagsleikskóla. Árið 1994 voru
aðeins um 30% rýma á leikskólum
Reykjavíkur heilsdagsrými en nú
eru þau yfir 80%. Segja má að lyft
hafi verið grettistaki í borginni í
þessum málaflokki á undanförnum
níu árum. Nú þykir sjálfsagt að börn
eigi kost á leikskóladvöl allan dag-
inn og ekki síðar en frá tveggja ára
aldri. Önnur sveitarfélög hafa flest
hver tekið upp svipaða stefnu og
Reykjavík og leggja nú mikið kapp á
að standa vel að leikskólamálum.
Endurgjaldslaus leikskóli
fyrir fimm ára börn
Í kosningastefnuskrá Reykjavík-
urlistans fyrir síðustu borgarstjórn-
arkosningar var kynnt það markmið
borgarinnar að bjóða öllum fimm
ára börnum endurgjaldslausa leik-
skóladvöl hluta úr degi, t.d. 4–6
tíma. Að því er nú unnið á vegum
Reykjavíkurborgar að undirbúa
þetta mál. T.d. er starfshópur að
fjalla um samþættingu leikskólans
við grunnskólann, til þess að laga
starf fiimm ára leikskólabarna að
grunnskólastarfi. Er þess að vænta
að tillögur þess hóps liggi fyrir inn-
an skamms og þá skýrist hvenær
hluti af leikskóladvöl fimm ára
barna í Reykjavík verður foreldrum
að kostnaðarlausu.
Það er ánægjulegt að sjá sam-
hljóm í leikskólastefnu Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs fyrir
komandi alþingiskosningar við þær
áherslur sem Reykjavíkurlistinn
kynnti fyrir borgarstjórnarkosning-
arnar sl. vor. Sá samhljómur er eng-
in tilviljun, enda er VG ein af stoð-
unum þremur undir
Reykjavíkurlistanum. Það sem sér-
staklega er jákvætt er að VG vill að
nú verði gengið lengra, að ríkisvald-
ið komi að málinu með umtalsverðu
framlagi til þessarar uppbyggingar,
leggi sitt af mörkum til eflingar leik-
skólanum og viðurkenni þannig í
reynd að leikskólinn er fyrsta skóla-
stigið. Stefna Vinstri grænna mun
að sjálfsögðu auðvelda sveitarfélög-
unum almennt að fara út á þá braut
sem Reykjavík hefur markað og
framlag frá ríkinu myndi flýta fyrir
breytingum í þessa veru, bæði í
Reykjavík og eins í öðrum sveitar-
félögum. Fái þessi stefna VG braut-
argengi í þingkosningunum og í
næstu ríkisstjórn mun Reykjavíkur-
borg að sjálfsögðu taka þátt í að
hrinda henni myndarlega í fram-
kvæmd.
Leikskóli fyrir alla –
foreldrum að kostnaðarlausu
Eftir Árna Þór
Sigurðsson „Stefna
Vinstri
grænna mun
að sjálf-
sögðu auð-
velda sveitarfélögunum
almennt að fara út á þá
braut sem Reykjavík
hefur markað …“
Höfundur er félagi í VG
og forseti borgarstjórnar.
Rekið í réttina
Hafa menn ekki verið í réttum,
eða smalamennsku og upplifað æs-
inginn sem grípur búfénað, þegar
menn hóa og kalla allt í kring, og
féð hleypur frá einum stað til ann-
ars gjörsamlega kolruglað og hrætt
og löngu hætt að gera sér grein
fyrir hvert það á að fara?
Kosningabrellumeistararnir hóa
og kalla, og láta öllum illum látum
til að rugla okkur í ríminu. Þeir
ásaka hver annan um óheilindi og
lygar og hafa nógu hátt svo fólk
átti sig ekki á lyginni. Þetta fólk er
sérþjálfað í tækninni, og kann að
selja sýndarmennskuna fullu verði.
Það er að leika sér að fólki til að
rugla það í ríminu. Svo er vaðið af
stað með allskonar loforðaflaum.
Allt í einu er hægt að gera alla
hluti. Lækka skatta, hækka barna-
bætur, laga vegi, byggja upp lands-
byggðina.
En skyldi þetta vera eitthvað
nýtt? Nei, því miður, ef fólk væri
ekki rekið svona áfram eins og fé í
smalamennsku þannig að það getur
ekki hugsað heila hugsun, þá gæti
það munað að svona var það ein-
mitt fyrir síðustu kosningar og þar
áður og svo framvegis. Það er líka
alveg öruggt ráð ef maður sjálfur
er ekki með nógu góðan málstað að
úthrópa hina sem mest þannig að
fólk gleymi því sem ég var að gera.
Að siga hundunum
Varðhundum er svo sigað í alla
fjölmiðla og vefi, sumir nafnlausir
og þykjast vera hlutlausir aðilar, og
skrifast jafnvel á við sjálfa sig til að
koma málefninu að. Hvaða málefni?
Jú að passa upp á að kjötkatlarnir
verði á réttum stað eftir kosningar.
Gegn þessari vá er voða lítið hægt
að gera. Það ríkir nú málfrelsi og
tjáningafrelsi, sem má ekki skerða,
það viðurkennum við öll. En er
endalaust hægt að plata okkur upp
úr skónum? Kannski, ef menn
hugsa ekki málið.
Stöðugleiki – hvar?
Það er til dæmis ótrúlegt að fólk
á landsbyggðinni kjósi Sjálfstæð-
isflokkinn og Framsóknarflokkinn
aftur, æ ofan í æ, þótt ljóst sé að
með stefnu sinni í sjávarútvegsmál-
um eru þeir að eyða hinum dreifðu
byggðum landsins. Fólk segir bara
að það taki ekkert betra við. En af
hverju dettur því fólki ekki í hug að
láta á það reyna? Ef til vill vegna
þess sífellda hræðsluáróðurs sem
alltaf kemur um stöðugleikann sem
stjórnarflokkarnir passi svo vel.
Hvaða stöðugleiki er í sjávarút-
vegsplássum á landinu? Það má
segja að eini stöðugleikinn sé í að
þær eyðast smátt og smátt, það
fækkar atvinnumöguleikum og fólk
flosnar upp og flytur á höfuðborg-
arsvæðið. Er þetta sá stöðugleiki
sem við viljum? Ekki ég.
Milljarður og brostnar vonir
Ein ómerkilegasta kosningabrella
sem ég veit um er loforð Fram-
sóknarflokksins fyrir síðustu kosn-
ingar um milljarð í vímuefnavarnir.
Þessu var hampað mjög og átti að
skila heim í hús atkvæðum þess
brotna fólks sem eru aðstandendur
fíkniefnaneytenda. Eins og þeir
þurfi á brostnum vonum frá hinu
opinbera að halda. Ég vil spyrja
það ágæta fólk; hvar er þessi millj-
arður í dag? Aldrei hafa fleiri ánetj-
ast þessum vágesti, og ofan á allt er
frekar verið að loka meðferðar-
heimilum en hitt. Og önnur hanga á
brúninni. Ég er ein af þessum að-
standendum og ég hef ekki orðið
vör við neinar aðgerðir til úrbóta,
því miður. Það er eiginlega sama
hvar á er tekið; með aldraða, sjúka
og fátæka, þetta fólk hefur ekki tal-
ist með, en núna korteri fyrir kosn-
ingar er allt í einu munað eftir því,
og nú á að gera allt, bara ef þau
kjósa Sjálfstæðisflokk eða Fram-
sóknarflokk. Fullnustan á nefnilega
að framkvæmast eftir kosningar.
Metum þá af verkunum
Ég er alin upp í því að horfa
frekar á gjörðir en orð. Fagurgali
án ábyrgðar er ekki trúverðugur í
mínum augum, orð skulu standa. Ef
menn verða uppvísir að því að lofa
og svíkja, þá er ekki hægt að
treysta þeim. Hversu mikið sem
þeir lofa. Það hefur verið sagt að
þessi kosningabarátta verði hörð og
óvægin. Sennilega verður hún það,
því miður, því það er nú svo að þeg-
ar menn hafa ekki góðan málstað
að verja þá er farið út í skítkast.
Eitt af því sem framsóknarmenn
tala mikið um núna er að fólk eigi
að meta þá af verkum sínum, það
skulum við endilega gera. Við skul-
um setja þá á þá vogarskál og ekki
gleyma loforðum fyrri kosninga.
Nú hillir undir m.a. með góðum
árangri Samfylkingar að hægt verði
að mynda öðruvísi stjórn. Ég sé
fyrir mér stjórnarmynstur með
Samfylkingu, Vinstri grænum og
Frjálslynda flokknum. Já, ég segi
Frjálslynda flokknum. Þótt sumir
hafi afskrifað hann, og reynt sé að
þegja hann í hel, þá munu frjáls-
lyndir áfram verða með menn á
þingi og þeir munu áfram berjast
fyrir málefnum sínum.
Gefum núverandi stjórnarflokk-
um frí, og höfum kjark til að skipta
um skoðun. Það er kominn tími til
að hið mannlega og náttúruvæna
fái að komast að. Tími kærleikans
þarf að renna upp ekki seinna en
núna.
Smalar í
hlíðum hóa
Eftir Ásthildi Cesil
Þórðardóttur
Höfundur er í Frjálslynda flokknum
í Norðvesturkjördæmi.
„Ég sé fyrir
mér stjórn-
armynstur
með Sam-
fylkingu,
Vinstri grænum og
Frjálslynda flokknum.“
Kokkabókastatíf
Verð 3.990 kr.
Klapparstíg 44
Sími 562 3614
Litir: Svart, blátt,
grænt, grátt
Nýtt! drapplitur