Morgunblaðið - 17.03.2003, Blaðsíða 26
MINNINGAR
26 MÁNUDAGUR 17. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Guðrún JónaÞorsteinsdóttir
fæddist í Reykjavík
26. júlí 1922. Hún lést
í Reykjavík 9. mars
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru hjón-
in Þorsteinn J. Sigur-
geirsson fyrrv.
féhirðir hjá Búnaðar-
banka Íslands og Að-
albjörg Albertsdóttir
húsfreyja. Eftirlif-
andi systir Guðrúnar
er Sigrún Þorsteins-
dóttir, en eldri systk-
ini, sem eru látin
voru Garðar, Stefán og Guðlaug.
Guðrún var tvígift. Fyrri maður
hennar var Einar B. Waage hljóð-
færaleikari. Þau skildu. Dætur
þeirra eru: 1) Aðalbjörg Elísabet,
gift Helga Kristinssyni og eru
börn þeirra Gunnar og Guðríður
Nanna. Sonur Gunnars er Helgi
Saul. 2) Benedikta Guðrún, gift
Halli Árnasyni og eru börn þeirra
Gísli Jóhann, Þorvaldur Friðrik
og Anna Guðrún. Gísli Jóhann er
kvæntur Elínu Ásbjörnsdóttur og
er sonur þeirra Einar Gísli.
Hinn 21. október 1950 giftist
Guðrún Gunnari B. Guðmunds-
syni fyrrv. hafnarstjóra í Reykja-
vík, en hann lést 4. janúar 2002.
Börn þeirra eru 1) Jón Þorsteinn,
kvæntur Margréti Birgisdóttur og
eru dætur þeirra
Lilja og Berglind.
Dóttir Jóns Þor-
steins frá fyrra
hjónabandi er Lára
Hrund. Börn Láru
eru Birgir Arnar,
Eyþór, Jón Hilmir
og Hera Oddný Rak-
el. 2) María Sigríður,
gift Gérard Lemar-
quis og eru börn
þeirra Tómas, Þór,
Andri Leó og Lea
María. 3) Guðmund-
ur Óli og eru börn
hans Hrafnhildur
Marta, Melkorka María og Álf-
grímur Gunnar. 4) Hörður og eru
synir hans Matthías og Guðbjörn.
Guðrún lauk burtfararprófi í pí-
anóleik frá Tónlistarskólanum í
Reykjavík 1943. Hún stundaði
framhaldsnám í píanóleik við Ju-
illiard School of Music og hjá
Sascha Gorodnitzki í New York
1944-1945, við Det Kongl. Kons-
ervatorium og hjá Haraldi Sig-
urðssyni í Kaupmannahöfn 1949-
1952. Guðrún starfaði við píanó-
kennslu með hléum m.a. við
Tónlistarskólann í Reykjavík,
Tónlistarskólann í Keflavík og
Tónlistarskóla Kópavogs.
Útför Guðrúnar fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Ég kveð kæra tengdamóður mína
Guðrúnu J. Þorsteinsdóttur með
ljóði eftir hana sjálfa. Það heitir:
Skammdegismyrkur á þorra. Nú er
hennar síðasti þorri að baki og tekið
að birta af vori.
Þegar myrkrið er mest
og magnleysið leggst yfir sálina,
sé ég fyrir mér lækinn,
sem liðast niður túnið.
Endalaust, endalaust
líður hann áfram.
Ég heyri margstrengja hljóminn
dökkna og lýsast.
leysast sundur í ýmsa tóna,
tafir við steina
verða að smá andköfum,
en svo er hann aftur frjáls
og flýtir sér niður
fjallshlíðina,
áfram, áfram.
Ég ligg í röku grasinu
og augu mín reika um himininn,
hina endalausu víðáttu.
Og handan fljótsins rís jökullinn
með hvíta fannbungu,
eins og lok
á fjötraðri mannssál.
Feyktu mér vindur
upp í hæðirnar,
svo ég finni svalann
leika um mig.
Ljóðið birtir fallega, tæra og frið-
sæla mynd. Í þessari mynd sé ég
Junnu tengdamóður mína fyrir mér,
nú þegar hún hefur kvatt þetta líf.
Ég er reyndar viss um að Gunnar er
þar þétt við hennar hlið, eins og hann
var í þessu lífi, þar til hann kvaddi
fyrir rúmu ári.
Nú eru þau aftur, Junna og Gunn-
ar, – saman í endalausri víðáttu.
Ég þakka vináttuna, stöðuga
hvatningu og góða samfylgd í þessu
lífi og bið guð að blessa minningu
Guðrúnar J. Þorsteinsdóttur.
Margrét Birgisdóttir.
Á kveðjustund við fráfall mág-
konu minnar Guðrúnar J. Þorsteins-
dóttur, er okkur hjónunum mikið
þakklæti í huga fyrir samfylgdina
við hana um hálfrar aldar skeið.
Á námsárum bróður míns Gunn-
ars B. Guðmundssonar í Kaup-
mannahöfn 1948-1952 heyrðum við
af nánum kynnum hans og Junnu,
sem leiddi til hjónabands og frá þeim
tíma stóð hún við hlið hans sem hin
trausta eiginkona til dánardægurs
hans 4. janúar 2002. Við erum þakk-
lát fyrir að hafa átt með þeim svo
margar góðar samverustundir á
heimili þeirra í Reykjavík og á Hey-
læk og þökkum heimsóknir þeirra til
okkar í Bretlandi, sem svo oft urðu
hvati að því að saman nutum við
góðrar hljómlistar þar sem kunnátta
Junnu gat ráðið vali. Eftir langar
fjarvistir okkar bræðra var það mikil
ánægja er við um tíu ára bil áttum
heimili í nálægð hvor annars, nutum
félagsskapar fjölskyldna okkar og
fylgdumst með er börnin fæddust,
uxu og döfnuðu. Á rúmu ári eru þau
hjónin bæði fallin frá, en um ókomin
ár munu erfðaeiginleikar þeirra lifa
áfram í vel gerðum börnum þeirra
og öðrum afkomendum, sem minn-
ing um góða foreldra. Í söknuði get-
um við verið þakklát fyrir minning-
arnar og fagnað því að hafa svo oft
átt með Junnu og Gunnari svo marg-
ar góðar stundir. Við Guðfinna send-
um innilegar samúðarkveðjur til
barnanna þeirra og allra aðstand-
enda.
Ólafur Guðmundsson
Bretlandi.
Junna var hún jafnan kölluð af
vinum sínum. Hún var góðum gáfum
gædd og hefði getað látið til sín taka
á mörgum sviðum mannlífsins.
„Hæfileikar yðar eru á leiksviðinu,“
sagði Sigurður skólastjóri hennar úr
Austurbæjarskólanum þegar hann
hitti hana uppkomna stúlku. Og þau
orð voru ekki mælt út í hött. Sami
maður tjáði mér að þegar Junna las
upphátt fyrir skólasystkini sín í
barnaskólanum, þá hefðu hinir
verstu ólátabelgir setið og hlustað
líkt sem væru þeir dáleiddir.
Hún hafði yndi af skáldskap, og á
miðjum aldri setti hún saman dálitla
ljóðabók sem því miður mætti ekki
réttum skilningi hjá þeim sem um
slíkt skyldu fjalla. Listdómarar
mega vara sig, að vinna ekki ógagn
með skrifum sínum. Og hún hafði
einnig mikla hæfileika til að rita
óbundið mál, og setti saman ýmsar
minningar og frásagnarþætti sem
hún las stundum í trúnaði fyrir vini
sína. En hún var hikandi eins og
margir listamenn og birti ekkert af
þessum þáttum. Ef til vill hefur hún
talið að þeir væru nokkuð opinskáir,
eða aldrei nógu vel unnir.
Hún hafði löngun til að ganga
menntaveginn og horfði með nokk-
urri öfund á eftir stallsystrum sínum
sem fóru þá leið. En það var ekki
sjálfsagt á kreppuárunum í Reykja-
vík að ungar stúlkur fengju að
stunda langskólanám. Og hún fékk
nú að læra, bæði í foreldrahúsum og
síðan af eigin rammleik úti í hinum
stóra heimi, læra það sem hún þráði
allra mest – að leika á píanó. Að
loknu námi í Tónlistarskóla Reykja-
víkur braust hún til framhaldsnáms í
New York, í miðri geigvænlegri
heimsstyrjöld, og síðar hélt hún til
enn frekara náms í Kaupmannahöfn
þar sem hún nam meðal annars hjá
hinum mikla íslenska píanaóleikara
Haraldi Sigurðssyni. Eftir heim-
komuna lék hún einleik og stundaði
undirleik við ýmis tækifæri, og hjá
Ríkisútvarpinu eru varðveittar upp-
tökur með fögrum og persónulegum
píanóleik hennar.
Í Kaupmannahöfn kynntist hún
ungum verkfræðistúdent, Gunnari
B. Guðmundssyni, og þau gengu í
hjónaband haustið 1950. Þá voru ör-
lög hennar ráðin í margvíslegum
skilningi. Ef menn vilja komast
áfram á listabraut, til að mynda leika
einleik á hljóðfæri svo sem Junnu
dreymdi um, þá tjóar ekki annað en
helga listinni alla krafta sína. En
slíkt var í þá daga ekki unnt fyrir
húsmóður sem jafnframt þurfti að
stýra stóru heimili, ala upp börn og
styðja eiginmann í stóru og anna-
sömu embætti. Ég veit að í sálu
Junnu bjó alltaf nokkur sársauki yfir
því að fá ekki að halda lengra áfram
á þeirri braut þar sem hún fann í
raun og veru mátt sinn og megin.
Hún fékk nokkra útrás við að kenna
ungu fólki píanóleik, en þá atvinnu
stundaði hún áratugum saman með
frábærum árangri; og hún gladdist
við að hlýða á góða tónlist og fylgjast
með merkilegu og gróandi hljómlist-
arlífi þjóðar sinnar.
En hitt er jafnvíst að aldrei iðr-
aðist hún þess að velja þá braut sem
hún kaus sér forðum daga í borginni
við sundið. Gunnar maður hennar,
sem lengi var hafnarstjóri Reykja-
víkur, var sannur úrvalsmaður og
hvers manns hugljúfi sem honum
kynntist, og hjónaband þeirra Junnu
var farsælt svo sem best mátti verða.
En þótt Gunnar væri ávallt stilltur
og ljúflyndur, þá var hann jafnframt
fastur fyrir og atorkusamur og
markaði heillarík spor í hafnarmál-
um Íslands – og raunar víðar um
heim, því hann var fenginn til að-
stoðar við hafnagerð í fjarlægum
löndum, í Asíu og Afríku.
Gunnar andaðist skyndilega fyrir
rúmu ári og fór þá eins og oft vill
verða um hjón sem lengi hafa unað
lífi í ást og eindrægni, að makinn
sem eftir situr er að hálfu horfinn
sömu leið. Við söknuðinn bættist að
Junna hafði um árabil átt við marg-
víslega vanheilsu að stríða. En hún
gladdist við dugnað og farsæld
barna sinna og barnabarna, og þau
endurguldu henni með stakri um-
hyggjusemi þegar á þurfti að halda.
Og dugnaðurinn og bjartsýnin héldu
henni uppi. Hún hafði verið slæm,
hún hafði þurft að leggjast inn á spít-
ala hvað eftir annað, en nú var hún
miklu hressari, og hugurinn var full-
ur af áformum um það sem hún ætl-
aði að taka sér fyrir hendur. Og hún
starfaði meðan stætt var. Í vetur
sótti hún hljómleika alltaf þegar færi
gáfust og heilsa hennar mögulega
leyfði, í síðasta sinn aðeins nokkrum
dögum fyrir andlát sitt. Kannski má
segja að hún hafi hlíft heilsu sinni
miður en skyldi, en hún lifði líka líf-
inu til hinstu stundar, og það líf var
bæði farsælt, auðugt og gjöfult
vandamönnum hennar og vinum.
Við Sigríður vorum bundin þeim
Junnu og Gunnari með margvísleg-
um böndum. Böndum frændsemi og
tengda, og umfram allt böndum óbil-
andi vináttu, frá ungum aldri og til
hinstu stundar. Þegar ég kynntist
Junnu fyrst í Kaupmannahöfn, þá
endurnýjaðist æskuvinátta mín við
Aðalbjörgu móður hennar sem lengi
stýrði matsölu á Amtmannsstíg 4
hér í borg. Aðalbjörg var réttum 40
árum eldri en ég, en sá aldursmunur
hvarf þegar við blönduðum geði
saman, sem oft bar við.
Nú eru þau bæði horfin Gunnar og
Junna. Missirinn er mikill, og við
hjónin sendum börnunum þeirra
hjartanlegar samúðarkveðjur. Þau
mega vita að um foreldra þeirra eig-
um við margar fagrar minningar
sem lýsa okkur þann spöl sem við
sjálf eigum ófarinn eftir.
Aftur horfir ellin grá.
Sólarlag
liðinn dag
laugar í gulli þá.
(Gr. Th.)
Jónas Kristjánsson.
Ég get ekki sagt að fregnin um lát
Guðrúnar hafi komið mér á óvart.
Samt snertir það mann ávallt jafn
illa þegar nánir vinir hverfa á braut.
Guðrún eða Junna, eins og hún var
kölluð af okkur vinum hennar, hefur
verið í nánasta vinahópi okkar Helgu
heitinnar frá því að við vorum ung í
Ameríku. Það var árið 1943 í New
York að einn góðan veðurdag var
hringt á dyrabjöllunni hjá okkur
Helgu. Var þar komið ungt par sem
við þekktum ekki mikið en könnuð-
umst þó við, Guðrún Þorsteinsdóttir
og fyrri maður hennar Einar B.
Waage. Þau voru nýkomin til New
York í sömu erindagjörðum og ég
eða til að stunda framhaldsnám í
tónlist, Einar á kontrabassa en Guð-
rún á píanó. Frá þessum árum bund-
umst við vináttuböndum sem aldrei
slitnuðu.
Á þessum árum var eftirsótt að
komast til góðra kennara. Einar
komst til fyrsta kontrabassista í Fíl-
harmóníuhljómsveit New York.
Betra gat það ekki verið. Ég bauðst
til þess að tala við kennarann minn,
Sascha Gorodnischski, um hvort
hann væri tilkippilegur til þess að
taka Junnu í tíma. Það gekk eftir og
voru nú allir ánægðir. Því miður
voru tímarnir hjá Gorodnischski
stopulir vegna veikinda Junnu, sem
oft hrjáðu hana á lífsleiðinni.
Þegar ég var að búa mig undir
fyrsta konsert minn í Bandaríkjun-
um árið 1945 þurfti ég að æfa mig
mikið. Raunar meira en fólkið í hús-
inu þoldi og var þetta vissulega al-
varlegt vandamál. Þá hlupu Einar og
Junna undir bagga og buðu okkur
Helgu með nokkurra mánaða son
okkar að búa hjá sér úti á Long Is-
land í tvo mánuði í einbýlishúsi sem
þau höfðu tekið á leigu. Þar gat ég
æft mig alveg ótruflaður. Sýnir þetta
hversu ágætt það fólk var sem hér
átti í hlut. Þessir tveir mánuðir liðu
fljótt og eru í minningunni einn
skemmtilegasti kaflinn í lífi okkar í
Bandaríkjunum.
Í þessari stuttu grein er hvorki
staður né stund til þess að rekja ævi-
feril Junnu með neinni nákvæmni.
Einar og Junna skildu nokkrum ár-
um eftir dvölina í Bandaríkjunum.
Hún giftist seinna Gunnari B. Guð-
mundssyni sem seinna varð hafnar-
stjóri í Reykjavík. Hjónaband þeirra
var með afbrigðum gott og gæfa
þeirra mikil. Fyrir rúmu ári lést
Gunnar snögglega og varð það mikið
áfall fyrir Junnu. Eftir það hrakaði
henni mikið og varð ekki söm eftir.
Er ekki vafi að dauði Gunnars flýtti
fyrir hennar eigin dauða.
Junna var skarpgáfuð kona. Það
var sérstaklega gaman að tala við
hana um músík og túlkun í tónlist.
Hún hafði ákveðnar skoðanir og oft
frumlegar svo eftir var tekið. Ég gat
alltaf treyst dómgreind henar þegar
ég sjálfur spilaði. Hún gagnrýndi
ákveðið en af sanngirni.
Junna kenndi í Tónlistarskóla
Kópavogs og var vinsæll kennari. Ég
fylgdist ekki með kennarastarfi
hennar en þegar ég var að skrifa
þessa stuttu minningargrein og
spurðist fyrir um hana í skólanum
var svarið fyrirsjáanlegt en einfalt:
„Hún var mjög góður kennari.“ Það
er með söknuð í huga að ég kveð
kæran vin. Þegar aldurinn færist yf-
ir fækkar óhjákvæmilega í kynslóð
samferðamannanna. Þetta er líkast
því að heil bygging sé að hrynja. Að
endingu er allt búið. Þannig er lífsins
saga.
Innilegar samúðarkveðjur til
barna og annarra ættingja.
Rögnvaldur Sigurjónsson.
Í dag kveðjum við Junnu. Hún var
góð vinkona okkar hjóna um hálfrar
aldar skeið. Fyrir rúmum 50 árum
kom Junna til Kaupmannahafnar til
náms í píanóleik. Hún kynntist þar
mannsefni sínu, Gunnari B. Guð-
mundssyni, sem þar var við nám í
byggingaverkfræði. 21. október 1950
giftu þau sig í ráðhúsi Kaupmanna-
hafnar. Heimili þeirra varð fljótlega
griðastaður vinahóps Gunnars og frá
því heimili eru margar ljúfar minn-
ingar.
Gunnar og Junna tengjast sterk-
lega minningum okkar hjóna frá
Kaupmannahöfn, og komu þau við
sögu í tilhugalífi okkar og meðal ann-
ars héldu þau veislu í tilefni af trúlof-
un okkar.
Leið okkar allra lá heim til Ís-
lands. Nokkrum árum eftir heim-
komuna byggðum við saman raðhús
við Ljósheima í Reykjavík og vorum
nábúar í áratugi. Frá þeim tíma eru
margar góðar minningar.
Junna og Gunnar fluttu úr Ljós-
heimunum fyrir tveim áratugum.
Við hittumst þó alltaf reglulega við
ýmis tækifæri og var það jafnan
fagnaðarfundur. Síðast heimsóttu
þau okkur hingað í Ljósheimana í
desember 2001. Við það tækifæri
ávörpuðu þau okkur og rifjuðu upp
minningar frá Kaupmannahöfn.
Junna var sterk persóna og mörg-
um hæfileikum gædd. Hún var list-
ræn, stundaði kennslu í píanóleik til
margra ára og samdi auk þess lög og
ljóð við ýmis tækifæri. Þá lék hún oft
á vinafundum fyrir söng og til
skemmtunar og var hrókur alls fagn-
aðar.
Hún gekk ekki heil til skógar
seinni árin og átti oft við veikindi að
stríða en stóð þau af sér.
Fyrir rúmu ári síðan andaðist
Gunnar og var sá missir henni þung-
bær.
Mikill söknuður er að þeim hjón-
um.
Við hjónin ásamt börnum okkar
vottum fjölskyldu Junnu og Gunnars
og öðrum aðstandendum dýpstu
samúð okkar.
Helga og Jóhann.
Elskuleg vinkona, Junna, hefur
kvatt eftir langa og trygga vináttu.
Junna var heiðurskona, af heiðurs-
fólki komin, gift heiðursmanni, átti
fullt hús af heiðursbörnum. Meðan
börnin voru börn, léku þau sér í
kringum Junnu, sem lék á píanóið og
fyllti hlustir þeirra af hljómlist, sem
þau búa síðan að. Gunnar, „Jarlinn
frá Heylæk“, eins og ég kallaði hann
oft, var lífsförunautur Junnu og
hornsteinn í lífi hennar, virki og
vörn.
Junna litaði lífið með tónum. Hún
var píanóleikari og kennari, ljóð-
skáld og tónskáld.
Junna, góða og gáfaða Junna,
hetjan, sem reis upp þótt bakið
brotnaði. Hún gekk hljótt um gleð-
innar dyr, flíkaði ekki hljómlistar-
gáfu sinni, en þar átti hún gildan
sjóð, og mættu margir af njóta. Nú
svífur andi hennar yfir vötnunum,
þegar við kveðjum hana hinstu
kveðju, með þakklæti fyrir margar
glaðar stundir.
Aðalheiður Guðmundsdóttir.
GUÐRÚN J.
ÞORSTEINSDÓTTIR
MORGUNBLAÐIÐ birtir afmælis- og minningargreinar endurgjalds-
laust alla daga vikunnar. Greinunum má skila í tölvupósti (netfangið er
minning@mbl.is - svar er sent sjálfvirkt um leið og grein hefur borist)
eða á disklingi og þarf útprentun þá að fylgja. Nauðsynlegt er að tilgreina
símanúmer höfundar og/eða sendanda (vinnusíma og heimasíma). Tekið
er á móti afmælis- og minningargreinum á 1. hæð í húsi Morgunblaðsins,
Kringlunni 1 í Reykjavík, og á skrifstofu Morgunblaðsins Kaupvangs-
stræti 1 á Akureyri. Ekki er tekið við handskrifuðum greinum.
Minningargreinum þarf að fylgja formáli með upplýsingum um hvar
og hvenær sá sem fjallað er um er fæddur, hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka og börn og loks hvaðan útförin verður gerð og
klukkan hvað. Ætlast er til að þetta komi aðeins fram í formálanum, sem
er feitletraður, en ekki í greinunum sjálfum.
Birting afmælis- og
minningargreina