Morgunblaðið - 27.03.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 27. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STJÓRN Lífeyrissjóðs Austurlands
hefur vegna slæmrar afkomu sjóðsins
gert tillögur um skerðingu réttinda
sjóðfélaga um
5,4% með því að
lækka stuðul, sem
réttindi sjóðfélaga
eru reiknuð af, úr
1,48 í 1,40. Niður-
staða trygginga-
fræðilegrar út-
tektar leiddi í ljós
að sjóðinn vantaði
verulega upp á að
eignir dygðu fyrir
skuldbindingum.
Lögum samkvæmt má mismunur á
milli skuldbindinga og eigna ekki vera
meira en 10% en samkvæmt heimild-
um Morgunblaðsins er sá mismunur
kominn í 19%, þ.e. hve skuldbindingar
eru miklar umfram eignir. Auknar
ævilíkur landsmanna hafa einnig haft
þar sitt að segja.
Þá er lagt til að dregin verði til
baka sú ákvörðun sjóðsins að lækka
lífeyrisaldur úr 67 í 65 ár og makalíf-
eyrir verður sömuleiðis skertur um
5,4% ef tillögurnar ná fram að ganga.
Breytingar á makalífeyri og ellilífeyr-
isaldri snerta ekki þá sem þegar eru
farnir að fá greiðslur frá sjóðnum.
Tillögurnar munu nú fara til um-
fjöllunar aðildarfélaga sjóðsins, þ.e.
stéttarfélaga á Austurlandi og Sam-
taka atvinnulífsins, og verða teknar
fyrir á boðuðum fulltrúafundi 26. maí
nk. Samþykki fundurinn tillögurnar
fara þær til umsagnar Fjármálaeft-
irlitsins og staðfestingar fjármála-
ráðuneytsins þar sem um breytingar
á samþykktum sjóðsins er að ræða.
Alls eru á sjötta þúsund sjóðfélagar í
lífeyrissjóðnum og þar af eru lífeyr-
isþegar 1.536 í dag. Hrein eign sjóðs-
ins nemur nú um 13,5 milljörðum
króna en var rúmir 14 milljarðar í árs-
lok 2001.
Samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins var hrein raunávöxtun sjóðs-
ins á síðasta ári neikvæð um það bil
11% og hefur verið neikvæð sl. þrjú
ár, samanber meðfylgjandi töflu. Þá
hefur of stór hluti af eignum sjóðsins
verið í óskráðum verðbréfum. Hæsta
leyfilega hlutfall slíkra eigna er 10%
en um síðustu áramót var það komið
niður í 12% eftir að hafa verið hæst
um 34% um mitt ár 2000, var rúm 30%
í lok þess árs og um 29% í árslok 2001.
Meðal þess sem sjóðurinn hefur
þurft að afskrifa eru 270 milljónir
króna árið 2001 vegna gjaldfallinna
lána og annarra viðskipta við verð-
bréfafyrirtækið Burnham Internatio-
nal, sem varð gjaldþrota, og Guð-
mund Franklín Jónsson
verðbréfasala. Á síðasta ári voru af-
skrifaðar ríflega 800 milljónir króna
vegna eignar í óskráðum hlutabréf-
um, innlendum sem erlendum. Alls
eru þetta afskriftir upp á rúman millj-
arð króna á tveimur árum.
Málefni sjóðsins komu til skoðunar
hjá Fjármálaeftirlitinu sem skilaði af
sér skýrslu á síðasta ári. Var sjóðnum
gert að gera áætlun um að ná niður
hlutfalli óskráðra bréfa af heildar-
eignum og grípa til ýmissa annarra
ráðstafana. Rekstraraðili sjóðsins frá
miðju ári 2000, Kaupþing, hefur unnið
samkvæmt breyttri fjárfestingar-
stefnu og verið í samstarfi við Fjár-
málaeftirlitið og stjórn sjóðsins um
viðeigandi ráðstafanir.
Hrafnkell A. Jónsson er stjórnar-
formaður Lífeyrissjóðs Austurlands.
Hann segir við Morgunblaðið að það
sé hræðileg staða að þurfa að skerða
réttindi lífeyrisþega, slíkt geri enginn
með bros á vör. Aðspurður hvort
stjórn sjóðsins hafi allan tímann verið
kunnugt um slæma stöðu hans segir
Hrafnkell að upplýsingagjöf til
stjórnar og eftirlitsaðila hafi ekki ver-
ið í lagi af hálfu þeirra sem ábyrgð
hafi borið þar á málum.
„Ég get ekki sagt meira um þau
mál á þessu stigi, þau ráðast annars
staðar þar sem ljóst er að hluti mál-
anna mun enda í dómsölum,“ segir
Hrafnkell og á þar einkum við afleið-
ingar gjaldþrots verðbréfafyrirtækis-
ins Burnham International, sem sjóð-
urinn átti viðskipti við. Hrafnkell vill
ekki tjá sig frekar um það mál.
Hrafnkell segir að þegar ljóst varð
að afskrifa þurfti hátt í einn milljarð
króna vegna fjárfestinga í óskráðum
verðbréfum hafi stjórnin einsett sér
að taka ábyrgð á málum og snúa þeim
til betri vegar. Sú leið hafi komið til
greina að stjórnin segði af sér en af
því hafi ekki orðið.
„Ég tel að stjórnin hafi brugðist
rétt við en svo geta menn alltaf deilt
um hvernig aðilar eiga að axla stjórn-
unarlega ábyrgð,“ segir Hrafnkell
sem setið hefur í stjórn sjóðsins frá
árinu 1988. „Mín ábyrgð á þessu er
eins mikil og getur orðið.“
Hagfellt samstarf við Kaupþing
Um starf Kaupþings segir Hrafn-
kell ekkert vera hægt að setja út á
það. Það hafi verið gæfa fyrir sjóðinn
að fá jafn öflugan rekstraraðila til
samstarfs. Kaupþing hafi unnið gríð-
arlegt starf við endurmat á eignasafni
sjóðsins og uppbyggingu eftirlitskerf-
is með ráðningu nýs endurskoðanda.
„Samstarfið við Kaupþing hefur að
mínu mati verið mjög hagfellt. Eign-
astýring hefur náð árangri á þeim
hluta eignasafnsins sem hægt er að
hafa vald á. Lélega útkomu sjóðsins
er ekki með nokkrum hætti hægt að
skrifa á reikning Kaupþings, það væri
fullkomlega óeðlilegt af stjórnar-
mönnum að gera það. Vandinn hafði
skapast áður en Kaupþing kom til
sögunnar,“ segir Hrafnkell.
Hann segir að ef frá séu taldir hlut-
ir í óskráðum bréfum þá sé eignasafn
sjóðsins afar traust. Þrátt fyrir af-
skriftir eigna sé ekki endanlega ljóst
að um tapað fé sé að ræða. Bréf í
óskráðum félögum geti átt eftir að
hækka í verði innan einhvers tíma.
Hrafnkell segir að stefna beri að því
að að sjóðurinn öðrum sjóðum.
Tillögur frá stjórn Lífeyrissjóðs Austurlands komnar til aðildarfélaga
Skerða þarf lífeyrisrétt-
indi sjóðfélaga um 5,4%
Ávöxtun lífeyrissjóðsins var neikvæð
um rúm 11% á síðasta ári
STARFSMENN Hringrásar vinna nú við niðurrif
mannvirkja sem tilheyrðu bandarísku ratsjárstöðinni
á Stokksnesi. Búið er að rífa megnið af mannvirkj-
unum og í fyrradag voru fjarskiptaskermarnir látnir
falla til jarðar. Þetta eru gríðarstór mannvirki, 45
metrar á hæð og vega hvor um sig um 250 tonn.
Að sögn Sveins Ásgeirssonar, eins af eigendum
Hringrásar, er reiknað með að hreinsun á Stokksnesi
verði lokið fyrir páska. Þá verður búið að klippa sund-
ur og pressa um 800 tonn af stáli. Brotajárnið verður
allt flutt til endurvinnslu erlendis. Eftir páska munu
Hringrásarmenn flytja starfsemi sína til Hafnar og
vinna annað eins magn af brotajárni þar.
Ratsjárstöðin á Stokksnesi var tekin í notkun árið
1956 og rekin af liðsmönnum varnarliðsins til ársins
1988 að íslenskir starfsmenn Ratsjárstofnunar utan-
ríkisráðuneytisins leystu þá af hólmi. Ný stöð var tek-
in í notkun 1992 og var starfsemi eldri stöðvarinnar þá
hætt. Hafa mannvirki hennar staðið að mestu auð síð-
an en undanfarið hefur verið unnið að niðurrifi þeirra.
Morgunblaðið/Sigurður Mar Halld.
Báðir skermarnir fallnir
FYRIR tæpum
þremur árum, í
júlí árið 2000, var
samið við Kaup-
þing um rekstur
sjóðsins og fram-
kvæmdastjóri
hans hefur verið
Hafliði Krist-
jánsson. Hann
segir að frá þeim
tíma hafi verið
unnið markvisst að því að minnka
vægi óskráðra verðbréfa og hluta-
bréfa í safni sjóðsins með það að
markmiði að draga úr áhættu í
rekstrinum. Þá hafi öll upplýs-
ingagjöf til stjórnar og eftirlit með
starfsemi sjóðsins verið stórlega
efld og m.a. ráðinn nýr endurskoð-
andi og samið við endurskoð-
unarskrifstofuna Deloitte&Touche
um innri endurskoðun sjóðsins.
Einnig hafi verkferlar verið end-
urskipulagðir með það að markmiði
að auka rekstraröryggi sjóðsins.
Rekstrarör-
yggi aukið
Hafliði
Kristjánsson
á umbúðir vara eða merkja hverja
vöru fyrir sig.
Sjálfur segist Örn hafa verið með
strikamerkjaskanna á áberandi stað í
verslun sinni en með því að setja vöru
undir skannan sé hægt að sjá verð
hennar. Lítur hann svo á að skanninn
komi í stað verðlista, þ.e. hann sé raf-
rænn verðlisti.
Örn er m.a. ósáttur við það að hér-
aðsdómur skuli ekki taka afstöðu til
þess hvort verðskanninn geti talist
verðlisti, þar sem „ekki hafi verið
sýnt fram á að ógerlegt hafi verið að
nota viðfestan miða á vöruna sjálfa
eða umbúðir hennar,“ eins og segir í
dómnum. „Með þessari niðurstöðu
sinni,“ segir Örn, „tekur dómurinn
ekki tillit til samkomulags Sam-
keppnisstofnunar og Samtaka versl-
unarinnar um að ekki þurfi að verð-
merkja hverja vörur fyrir sig.“ Þar
með, segir Örn, sé ekki hægt að túlka
dóminn á annan veg en þann að það
þurfi að verðmerkja allar vörur nema
ógerlegt sé að festa miða á þær.
„Samkvæmt dómnum er því reglu-
gerð um verðmerkingar túlkuð mjög
þröngt,“ segir hann.
Örn spyr ennfremur hvort dómur-
inn geti þýtt nokkuð annað en það að
í öllum verslunum verði að draga
fram „gömlu verðmerkibyssurnar“
aftur og „og klístra verðmiða á hverja
einustu pakkningu.“
ÖRN Svavarsson, eigandi Heilsu hf.,
segir að nýfallinn dómur Héraðs-
dóms Reykjavíkur, um að verslun
Heilsu hf., þ.e. Heilsuhúsið á Skóla-
vörðustíg í Reykjavík, hafi ófullnægj-
andi verðmerkingar hljóti að þýða að
flestar verslanir á Íslandi séu heldur
ekki með fullnægjandi verðmerking-
ar. Örn telur hins vegar að dómurinn
hafi túlkað reglugerð um verðmerk-
ingar of þröngt og kveðst ósáttur við
niðurstöðuna. Hann hyggst áfrýja
dómnum til Hæstaréttar Íslands.
Örn segir að héraðsdómur hafi í
dómi sínum vísað í reglugerð um
verðmerkingar en þar segi orðrétt:
„Verðið skal setja á vörunar sjálfar, á
viðfestan miða eða á umbúðirnar. Ef
framangreint er ekki hægt má verð-
merkja með hillumerki, skilti eða
verðlista enda sé ávallt tryggt að
neytendur eigi auðvelt með að sjá
verðið.“
Fáir verðmerkja hverja vöru
Örn bendir á að fáar verslanir
verðmerki hverja einustu vöru held-
ur séu margar hverjar með skilti eða
verðlista hjá vörunni þrátt fyrir að
hægt sé að setja verðmiða á vöruna
sjálfa. Það sé m.a. vegna þess að
Samtök verslunarinnar og Sam-
keppnisstofnun hafi fyrir nokkrum
árum gert með sér samkomulag um
að ekki væri þörf á að setja verðmiða
Ósáttur við
dóm um verð-
merkingar
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur hef-
ur dæmt skipstjóra til að greiða 50
þúsund krónur í sekt til ríkissjóðs fyr-
ir að sigla skemmtiskipi á Kollafirði í
fyrrasumar án þess að það hefði gilt
haffærisskírteini.
Ákærði var sýknaður af ákærulið
þess efnis að hann hefði siglt skipinu
óhaffæru að því er varðar lögboðinn
björgunar- og öryggisbúnað um borð.
Landhelgisgæslan kom að skipinu
á laugardagskvöldi þar sem það var á
siglingu á Kollafirði með tvo farþega.
Var skipstjórinn ákærður fyrir fyrir
brot á siglingalögum og lögum um
eftirlit með skipum.
Í ákæru sagði að lögboðinn björg-
unar- og öryggisbúnaður, áttaviti,
björgunarfar, björgunarvesti, björg-
unarhringur, flugeldar, handblys,
lyfjakista, sjókort, vatnshelt vasaljós
og þokulúður, hafi ekki verið um borð
er varðskipsmenn fóru um borð.
Dómara þótti hins vegar ekki hægt að
byggja um það atriði á framburði
varðskipsmanna.
Pétur Guðgeirsson héraðsdómari
kvað upp dóminn. Þorsteinn Skúla-
son, fulltrúi lögreglustjórans í
Reykjavík, sótti málið.
Sekt fyrir
að sigla
án gilds
haffæris-
skírteinis
Hrafnkell A.
Jónsson
BIFREIÐ fór út af Hnífsdalsvegi
miðja vegu milli Ísafjarðar og Hnífs-
dals um hádegisbil í gær og hafnaði í
fjörunni 2-3 metrum neðar. Krap og
mikil hálka voru á veginum þegar
óhappið varð. Ökumaðurinn var einn
í bifreiðinni og mun hafa sloppið lítt
meiddur en kvaðst þó kenna eymsla í
baki. Bifreiðin stórskemmdist.
Hafnaði í
fjörunni
♦ ♦ ♦