Morgunblaðið - 27.03.2003, Blaðsíða 22

STRÍÐ Í ÍRAK
22 FIMMTUDAGUR 27. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
JOSCHKA Fischer, utanríkis-
ráðherra Þýskalands, varar við
hættu á hrinu „afvopnunar-
stríða“ undir
forystu Banda-
ríkjamanna í
kjölfar þess að
búið verður að
vinna sigur á
Írökum. Fisch-
er gagnrýnir
hernað Breta
og Bandaríkja-
manna gegn
Írak í nýjasta hefti vikuritsins
Der Spiegel og hvetur leiðtoga
Evrópuríkjanna til að sameinast
um að mynda mótstöðuafl við
Bandaríkin.
Fischer segir í viðtalinu að
forvera George W. Bush í emb-
ætti Bandaríkjaforseta, Bill
Clinton, hafi tekist að halda aft-
ur af kjarnorkuáætlunum Norð-
ur-Kóreumanna með diplómat-
ískum aðferðum. „Staðan varð
erfiðari aftur þegar hin nýja
stjórn kaus að beita ekki sömu
aðferðum,“ sagði Fischer.
Fischer fordæmdi Banda-
ríkjastjórn fyrir að hafa hunsað
andrúmsloftið á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna en þar mis-
tókst Bandaríkjamönnum að fá
samþykkta nýja ályktun er
heimilaði hernað gegn Írak með
óyggjandi hætti.
„Bandaríkin ráða miklu um
það hvort friður og stöðugleiki
ríkir í heiminum,“ sagði hann.
„En skipulag mála í heiminum
gengur ekki upp ef þröngir
þjóðarhagsmunir öflugasta rík-
isins eru látnir ráða öllu um
hvort hervaldi er beitt. Það
verða að gilda sömu reglur um
stór ríki, miðlungsstór og litlu
ríkin.“
Sagði Fischer að Bandaríkja-
menn hefðu enga „raunveru-
lega“ tilraun gert til samráðs við
Evrópuríkin um Íraksmálin.
Hann tók þó fram að ekki væri
aðeins við Bandaríkin að sakast;
Evrópa væri sundruð innbyrðis.
Bretar og Spánverjar fylgdu
Bandaríkjunum að máli, á með-
an Frakkar og Þjóðverjar væru
algerlega andsnúnir stríðs-
rekstrinum.
Schröder vinsælli en áður
Vinsældir Gerhards Schröd-
ers, kanslara Þýskalands, hafa
aukist undanfarnar vikur, en
talið er að það megi rekja til
harðrar andstöðu hans gegn
stríði í Írak. Fylgi Jafnaðar-
mannaflokks Schröders hefur
aukist um 3% og er nú 32%,
samkvæmt könnun tímaritsins
Stern.
Joschka Fischer
Hamborg. AFP.
Óttast
hrinu „af-
vopnun-
arstríða“
ÁRÓÐURSMASKÍNA íraskra stjórnvalda er
enn svo öflug að almenningur í landinu treystir
því ekki fyllilega enn þá að Saddam Hussein,
forseta Íraks, sé við það að verða steypt af stóli.
Enn fremur muna enn margir hvernig Banda-
ríkjamenn hvöttu Íraka til þess eftir Persaflóa-
stríðið 1991 að gera uppreisn gegn Saddam – en
skildu uppreisnarmenn síðan eftir til að mæta
örlögum sínum þegar Saddam tók til við að
berja uppreisnina niður.
Þetta er skýring Faisals Qaragholis, fram-
kvæmdastjóra Lundúnaskrifstofu Íraska þjóð-
arráðsins, stærstu samtaka íraskra útlaga, þeg-
ar hann er spurður hvers vegna spádómar hans,
um að Írakar myndu taka hersveitum Breta og
Bandaríkjamanna fagnandi, hafa ekki ræst.
Morgunblaðið ræddi við Qaragholi sl. föstu-
dag og þá spáði hann því að stríðið í Írak myndi
taka skjótt af og að Írakar myndu verða þeirri
stund fegnastir þegar Saddam væri á bak og
burt.
Qaragholi benti í gær á að Írakar hefðu ekki
aðgang að öðrum fjölmiðlum en íraska ríkissjón-
varpinu, sem hann sagði að flytti ekkert nema
áróður ríkisstjórnar Saddams. „Írakar fá engar
fréttir utan frá og allar upplýsingar sem þeir
hafa eru því frá stjórnvöldum. Þegar þeir sjá í
sjónvarpinu myndir frá Bagdad og heyra allan
áróðurinn um dýrð Saddams Husseins þá ein-
faldlega vita þeir ekki hvað er að gerast. Og þó
að nokkrar hersveitir bandamanna séu nú
komnar inn í landið þá eru Írakar hræddir um
að verða sviknir aftur.“
Felst í þessum orðum það mat að Írakar þori
einfaldlega ekki enn þá að láta raunverulega
skoðun sína í ljós. „Þegar og ef klippt verður á
útsendingar íraska ríkissjónvarpsins þá öðlumst
við betri sýn á það sem nú fer fram,“ segir
Qaragholi.
Saddam ber ábyrgðina
„Því fólki sem hefur hringt í okkur frá Bagd-
ad er fullkomlega ljóst að bandamenn reyna að-
eins að varpa sprengjum á byggingar stjórn-
valda, en ekki íraskan almenning,“ sagði
Qaragholi. Hann viðurkennir að óhjákvæmilega
hafi orðið mannfall í röðum óbreyttra borgara
en segir að miðað við umfang lofthernaðarins og
stríðsins í heild þá sé það í algeru lágmarki.
Slíkt mannfall hlýtur þó engu að síður að hafa
áhrif á viðhorf Íraka til hersveita bandamanna,
eða hvað?
„Jú, vissulega. En menn vita samt að Saddam
ber sök á mannfallinu og enginn annar. Fólk
hefur mátt þola mikið af hans völdum og hann
hefði jafnframt getað komið í veg fyrir þessar
hernaðaraðgerðir, en neitaði að gera það.“
Vill Qaragholi ekki taka undir að fullyrðingar
hans, um að hersveitum bandamanna yrði tekið
fagnandi, séu hluti af áróðri bandamanna, hluti
af sálfræðihernaðinum. Hann spáir því að Sadd-
am Hussein muni aðeins verða við völd í Írak í
„nokkrar klukkustundir“ í viðbót. „Bandamenn
eru staðráðnir í að steypa Saddam og hvort það
tekur einum eða tveimur dögum lengur skiptir
ekki sköpum. Ósk mín er þó auðvitað sú að senn
ljúki þjáningum írösku þjóðarinnar,“ sagði
Qaragholi.
Íraskur almenn-
ingur hikandi
Talsmaður íraskra útlaga segir að áróðurs-
maskína stjórnvalda í Bagdad villi Írökum sýn
ÍRASKIR Bandaríkjamenn, sem
hringja í ættingja sína í Írak, eru
farnir að heyra orð sem þeir töldu að
myndu aldrei vera sögð í heimalandi
þeirra: Írakar eru farnir að tala illa
um Saddam Hussein.
Írakar virðast nú óhræddir við að
gagnrýna einræðisherrann í síma
þótt þeir viti að íraska leyniþjón-
ustan geti hlerað samtölin og þeir
eigi á hættu að verða pyntaðir fyrir
óhollustu við stjórn Baath-flokksins.
„Ég var furðu lostinn,“ sagði
Zainab Al-Suwaij, framkvæmda-
stjóri íslamskra samtaka í Banda-
ríkjunum sem beita sér fyrir bætt-
um samskiptum milli kristinna
manna og múslíma. „Þetta er mjög
hættulegt. Allir símarnir eru hler-
aðir. En fólkið er svo spennt.“
Samira Alattar, húsmóðir í Virg-
iníu, tekur undir þetta. Vinur hennar
var að tala í síma við ættingja sína í
Bagdad þegar frænka hans tók að
úthrópa Saddam. „Vinur minn
reyndi að þagga niður í henni en
frænkan í Bagdad sagði: leyfðu mér
að tala, við höfum fengið nóg,“ sagði
Alattar. „Þau telja að þau séu að
losna við hann, þess vegna þora þau
að tala opinskátt.“
Þegar Bandaríkjaher herti loft-
árásirnar á Bagdad á föstudag var
erfitt að ná símasambandi við íbúa
borgarinnar. Þegar það loks náðist
komust írösku Bandaríkjamennirnir
að því að enn var rafmagn og renn-
andi vatn í húsum ættingjanna.
„Þeim líður betur en í síðasta stríði,“
sagði Alattar. „Þau eru vön þessu.“
Írakar, sem flúið hafa til Banda-
ríkjanna á síðustu þremur áratug-
um, fylgjast grannt með fréttum af
stríðinu og sumir þeirra vaka langt
fram á nótt við sjónvarpsskjáina.
Sumir þeirra ætla að fara til Bagdad
þegar stríðinu lýkur til að aðstoða
við enduruppbyggingu landsins og
bíða þess með óþreyju að geta fagn-
að falli írösku stjórnarinnar.
„Í algjörri afneitun“
Tamara Darweesh, þrítugur lög-
fræðingur í Los Angeles, segir að
foreldrar hennar hafi stundað vís-
indastörf við háskóla í Írak þegar
Baath-flokkurinn komst til valda ár-
ið 1968. „Líf foreldra minna var öm-
urlegt eftir að flokkurinn komst til
valda,“ sagði Darweesh. Faðir henn-
ar, Kúrdi, var verkfræðingur og
neyddur til að starfa í sementsverk-
smiðju. Móðir hennar, shíta-
múslími, var hneppt í fangelsi fyrir
að kenna börnum að lesa og skrifa.
Þau flúðu frá Írak árið 1980 þegar
Darweesh var sjö ára, fóru fyrst til
Englands með hjálp vina í Írak sem
voru teknir af lífi fyrir að koma fjöl-
skyldunni úr landi.
Darweesh segist hafa reynt að
tala við stríðsandstæðinga á mót-
mælafundi í Santa Monica í Kali-
forníu á dögunum og segja þeim
hvers vegna hún teldi mikilvægt að
steypa Saddam Hussein af stóli. Þeir
þökkuðu henni fyrir, sneru sér við
og gengu í burtu.
„Ég hef orðið fyrir miklum von-
brigðum með vinstrimennina,“ segir
Darweesh og kveðst sjálf vera
vinstrisinnuð. „Þeir eru í algjörri af-
neitun vegna þess að þetta passar
ekki við hugmyndir þeirra um Mið-
austurlönd. En Saddam Hussein er
arabískur leiðtogi sem hefur drepið
fleiri araba en Ísraelar hafa nokkru
sinni gert.“
Þora nú að gagnrýna Saddam
Los Angeles Times.
EKKI eru allir íraskir útlagar jafnhrifnir af
hernaðaríhlutun bandamanna í heimalandi
þeirra, þótt margir hafi þeir flúið undan ógnar-
stjórn Saddams Husseins. Hér bíða íraskir út-
lagar eftir að fá afgreidd bráðabirgðavegabréf
á ræðisskrifstofu Íraks í Amman í Jórdaníu í
gær, en nýju skilríkin gera mönnunum kleift að
komast yfir landamærin inn í Írak. Að sögn tals-
manna jórdanskra stjórnvalda hafa um 4.000
íraskir útlagar snúið aftur til föðurlands síns
undanfarna daga til að taka þátt í vörnum þess
gegn innrásarliði Bandaríkjamanna og Breta.
Reuters
Írösku útlagarnir vilja heim í stríðið