Morgunblaðið - 28.03.2003, Blaðsíða 42

Talar þú
UMRÆÐAN
42 FÖSTUDAGUR 28. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Á HÖRÐUSTU vetrardögum hef-
ur margur Íslendingurinn eflaust
leigt einsemdina burt á vídeóformi
og samvaxið sófanum heima heilu
ævikvöldin. Amerískt raunveru-
leikasjónvarp hefur haldið heilu fjöl-
skyldunum límdum við sjónvarps-
skjáinn í vetur til að fylgjast með
hvaða keppandi verði rekinn úr
sandkassanum og þær beðið spennt-
ar eftir því að sjá hversu mikið hinn
burtrekni einstaklingur brotni niður
andlega við öll ósköpin. Skyldu tár
vera felld eða stór orð látin fjúka?
Sumir þreytast seint að spá í spilin
um bandalög og hver sé að skapa
sér mestar óvinsældir innan sand-
kassans.
Hér á Íslandi höfum við okkar
eigið raunveruleikasjónvarp. Gesta-
leikarinn Norsk Hydro hélt þjóðinni
„volgri“ í 4 ár með tíðum heimsókn-
um á góðviðrisdögum án þess að
bíta á öngulinn þrátt fyrir freistandi
orkuverð.
Þá voru góð ráð dýr og Valgerður
iðnaðarráðherra augljóslega sár-
móðguð út í Norsarana og mun
örugglega ekki senda þeim jólakort.
Nú eru kosningar handan við horn-
ið, formaður Framsóknarflokks við
að detta út af þingi í skoðanakönnun
þannig að nú var að duga eða drep-
ast! Þá er tími til kominn að kalla í
stærsta álframleiðanda heims. Alcoa
Inc!
Alcoa hefur brætt hjörtu Aust-
firðinga á mettíma eins og því er
einu til lista lagt að bræða ál um all-
an heim í massavís. „Nú skín sólin á
okkur,“ segir Guðmundur Bjarna-
son, bæjarstjóri Fjarðabyggðar og
spáir að nú sé tími framfara runninn
upp.
Þessi ást við fyrstu sýn á Alcoa
batteríinu er svo mikil að nú tala
bjartsýnustu menn jafnvel um súr-
álsverksmiðju á Húsavík, nú þegar
„flippið“ um ræktun krókódíla þar
er liðið hjá (minni á súrálsverk-
smiðja Alcoa í Ástralíu þar sem
fjöldi manna hefur greinst með
krabbamein sem rekja má til slæms
hreinsibúnaðar).
Þegar Alain Belda forstjóri Alcoa
ákvað að taka sér frí frá sínu dag-
legu amstri (framkvæmdum á
Amason-svæðinu í Brasilíu og bág-
um aðbúnaði starfsfólks í verksmiðj-
um í Mexikó) var honum hampað
sem þjóðhöfðingja þegar þota fyr-
irtækisins lenti á Egilsstöðum laug-
ardaginn 15. mars. Hann hafði varla
stigið úr þotunni þegar fang hans
fylltist af innfluttum blómum og
honum strax fagnað af tveimur ung-
um stúlkum íklæddum íslenska
þjóðbúningnum! Greyið hefur varla
vitað hvað á sig stóð veðrið en gat
þó sýnt höfðingsskap sinn í verki
með því að gefa stúlkukindunum Al-
coa-bol fyrir snúð sinn.
Það kæmi undirrituðum ekki á
óvart ef forstjórinn hefði haldið að
íbúar Egilsstaða hefðu tekið hann í
misgripum fyrir erlendan þjóðhöfð-
ingja – slík var lotningin, virðingin
og þakklætið.
Á meðan bæjarbúar undirbjuggu
í íþróttahúsinu á Reyðarfirði 273 kg
hátíðarköku og kór Fjarðabyggðar
stillti tóna sína fyrir forstjórann, hóf
hann sigri hrósandi að afhjúpa skilti
þar sem álverið skal rísa á þessari
ósnortnu perlu jarðríkis með sitt
fjölþætta gróður- og dýralíf og hin
fjölmörgu ævintýralegu náttúrufyr-
irbæri. Forstjórinn lofaði í því tilefni
að gróðursetja 2007 tré við álvers-
lóðina. Eins gott að hann velji
hraustar hríslur sem þola spúandi
reykinn.
Hjá Landsvirkjun finnst mönnum
þar á bæ leiðinlegt þegar virtir hag-
fræðingar stíga fram í dagsljósið og
spá hreinu tapi á allri framhvæmd-
inni sökum óhagstæðs orkuverðs!
Til að lappa upp á neikvæða ímynd
hafa markaðsgúrúar Landsvirkj-
unnar komið með þá snilldarhug-
mynd að bjóða út gerð áróðurs-
myndbands um ágæti framkvæmd-
anna og jákvæðra áhrifa þeirra á
land og þjóð. Þess sem hreppir
hnossið bíður vafalaust erfitt verk
fyrir höndum að kvikmynda sanna
íslenska náttúrufegurð í bland við
hávaðasamar díselknúnar skurð-
gröfur.
Afkomendur okkar munu eflaust
minnast þess með gleðitár í auga
þegar við sökktum einum mestu
ósnortnu víðlendum Evrópu undir
vatn og hröktum heiðagæsir frá
varpstöðvum sínum fyrir það háleita
markmið að skaffa raforku fyrir enn
eitt erlenda álverið. Barnabörn okk-
ar munu fyllast stolti yfir að við
unnum samkeppnina um hvar Alcoa
byggir næsta álver. Eins og einn
sagði sigruðu Íslendingar þar
háþróaðar þjóðir eins og Víetnam og
Brasilíu sem áttu ekki séns í okkur!
Ég er glaður yfir því að við getum
með stolti sagt að við erum þróaðri
en Víetnam í öllum atvinnumálum.
Við fáum seint leiða á bjartsýnni
umfjöllun í erlendum tímaritum um
einstæða möguleika til vetnisrann-
sókna hér á landi. Hversu spenn-
andi sú hugmynd væri um ferða-
menn, starandi agndofa á lands-
menn keyrandi um á vistvænum
bifreiðum!
Treystum við okkur ekki að flytja
út annað en fisk og álblokkir?
Nær menntunarstig og kjarkur
þjóðarinnar ekki lengra en þetta?
Við getum nú loks sofið vært við
þá skemmtilega framsæknu hugsun
að hugvit og sköpunarkraftur kom-
andi kynslóða mun ráða ríkjum í
kerskálanum á Reyðarfirði.
Menn sjá bara sólina
Eftir Gunnar
Steingrímsson
Höfundur er nemi í tölvunar-
fræði HR.
„Alcoa hefur
brætt hjörtu
Austfirðinga
á mettíma.“
bera ekki 90 km/klst., 80 km/klst. á
malarvegum, þannig að þeir sem
ekki þekkja staðhætti viti að draga
þurfi úr hraðanum. Jafnframt þarf
að bæta umhverfi veganna mikið
með tilliti til öryggis. Við vegi er allt-
of mikið af stórgrýti sem reynist
hættulegt ef bíll lendir utanvegar, en
í fáum löndum er eins mikið um velt-
ur og hér. Ef menn svo nota ekki
þann sjálfsagða búnað sem öryggis-
belti eru verða afleiðingar þessara
slysa enn alvarlegri. Einnig er mik-
ilvægt að vegkantar séu vel aflíð-
andi, en ódýrasta efnið í vegafram-
kvæmdum fer jú í þá. Á stöðum sem
það er ekki hægt þarf að nota vegrið
í meira mæli. Umhverfi vega verður
að vera þannig að ef slys á sér stað
ÉG fór akandi norður um daginn,
sem í sjálfu sér er ekki í frásögur
færandi, en á leið minni varð mér æði
oft hugsað til forgangsröðunar í
vegakerfinu hér á landi. Ansi margar
ákvarðanir stjórnvalda í tengslum
við vegaframkvæmdir undanfarið
hafa miðast við nýframkvæmdir og
aftur nýframkvæmdir. Sumar þeirra
eru raunar arðsamar, aðrar byggjast
því miður eingöngu á pólitískum
ákvörðunum og alltof fáar hafa það
að markmiði að fjarlægja þá helstu
slysastaði sem leynast í vegakerfinu
okkar.
Á leiðinni norður var ekið um
marga staði þar sem mikil þörf er á
úrbótum til að auka öryggi. Þar má
t.d. nefna Norðurárdal í Skagafirði,
þar sem er aragrúi af hættulegum
beygjum og einbreiðum brúm. Vega-
gerðin hefur þó reynt að bæta það
upp með því að setja upp stór skilti
sem vara við þessum stöðum, en ekki
er ég svo viss um að ég skildi þau
fyllilega ef ég kynni ekki íslensku.
Það verður að merkja vegi þannig að
allir geti hagað akstrinum í sam-
ræmi við merkingarnar.
Ég tel fulla þörf á að hraðamerkja
þá staði á malbikuðum vegum sem
verði afleiðingar þess sem minnstar
og það er ekki gert með skurðum og
stórgrýti í kringum vegi, einbreiðum
brúm og einstaka vegriðum. Við vit-
um að slysin koma til með að verða
áfram þar sem margir ökumenn of-
meta getu sína til að aka, aka alltof
greitt miðað við aðstæður eða gæta
ekki nægjanlega vel að sér.
Áður en farið er í út í að leggja sí-
fellt nýja vegi verður að gera þá eldri
öruggari og ákvarðanir um nýfram-
kvæmdir eiga að taka mið af þeim
stöðum þar sem slysin eru tíðust og
alvarlegust. Það er ekki hægt að líta
þannig á að sá tollur sem umferðin
tekur sé bara afleiðing þess að hafa
vegasamgöngur. Það er ekki hægt
að sætta sig við það að 25 einstak-
lingar látist að meðaltali á hverju ári.
Umferðarslys kosta þjóðfélagið um
18–20 milljarða á ári hverju. Þetta
eru mjög háar tölur og ansi mikið
hægt að bæta vegakerfið fyrir þenn-
an pening. Þessi gífurlegi fórnar-
kostnaður ætti að opna augu for-
svarsmanna þjóðarinnar fyrir
mikilvægi þess að forgangsröðun í
vegakerfinu taki verulega mið af
fækkun slysa, ekki eingöngu sam-
göngubótum við heimabyggðirnar.
Forgangsröðun
í vegakerfinu
Eftir Sigrúnu A.
Þorsteinsdóttur
„Það er ekki
hægt að líta
þannig á að
sá tollur
sem umferð-
in tekur sé bara afleið-
ing þess að hafa vega-
samgöngur.“
Höfundur starfar á slysavarnasviði
Slysavarnafélagsins Landsbjargar.
AÐ undanförnu hafa landsmenn
fylgst með spurningakeppni fram-
haldsskólanna fullir aðdáunar,
enda eru þar á ferðinni feikilega
öflug lið og margfróð ungmenni.
Forsvarsmönnum Bláskóga-
byggðar var þó ekki skemmt þeg-
ar hetjurnar vissu ekki hvar sveit-
arfélagið þeirra var niðurkomið á
landinu. En einmitt í Bláskóga-
byggð og þar um kring er nafli al-
heimsins að margra mati.
Það þarf þó engan að undra
svörin því Bláskógabyggð er innan
við ársgamalt sveitarfélag sem
varð til við sameiningu þriggja
hreppa, þ.e. Biskupstungnahrepps,
Laugardalshrepps og Þingvalla-
hrepps. Þrátt fyrir þennan fallega
samnefnara sem dregur nafn sitt
af bláu skógunum í Þingvallasveit-
inni verða að sjálfsögðu áfram til
heitin sem allir þekkja, Þingvalla-
sveit, Laugardalur og Biskups-
tungur.
Bláskógabyggð er síðan eitt af
fjórum sveitarfélögum sem saman
mynda uppsveitir Árnessýslu, þau
voru áður átta, en fækkaði um
helming við sameiningu.
Grímsnes- og Grafningshreppur
eru nú einn, Skeiða- og Gnúpverja-
hreppur einn, þá Hrunamanna-
hreppur og áðurnefnd Bláskóga-
byggð.
Uppsveitir Árnessýslu spanna
svæðið frá Þingvöllum að Þjórsá
og vel inn á miðhálendið. Innan
svæðisins eru fjölmargar náttúru-
perlur, merkir sögustaðir og fjöl-
sóttir ferðamannastaðir; Þingvell-
ir, Gullfoss, Geysir, Laugarvatn,
Kerið, Skálholt, Flúðir, Þjórsár-
dalur, Kerlingarfjöll og helstu
hliðin að hálendinu svo fátt eitt sé
nefnt. Mikil gróska er í mannlífi á
svæðinu og gestir eru ævinlega
velkomnir.
Hvar er
Bláskógabyggð?
Eftir Ásborgu
Arnþórsdóttur
Höfundur er ferðamálafulltrúi
uppsveita Árnessýslu.
„En einmitt
í Bláskóga-
byggð og
þar um kring
er nafli
alheimsins að margra
mati.“