Morgunblaðið - 29.03.2003, Page 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 29. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ALMENNT urðu miklar umbætur í
ríkisrekstrinum árin 1991–2000 og
við framkvæmd fjárlagagerðar, þó
að ljóst sé að á sumum sviðum
hefðu verið gerð ákveðin mistök,
m.a. í því að innleiða árangurs-
stjórnun hjá ríkisstofnunum og
fylgja henni eftir. Þetta var meðal
þess helsta sem kom fram á fjöl-
mennu málþingi sem Félag for-
stöðumanna ríkisstofnana og Stofn-
un stjórnsýslufræða og stjórnmála
efndu til á Grandhóteli í Reykjavík í
gærmorgun. Aðalfyrirlesari var
Ómar H. Kristmundsson stjórn-
sýslufræðingur sem fjallaði um
áhrif alþjóðlegrar umbótahreyfing-
ar í ríkisrekstri hér á landi.
Ómar rakti í sínu erindi hvernig
umbótunum hefði verið komið á og
byggði hann mál sitt að mestu á
doktorsritgerð sinni um hvernig til
hefði tekist hér á landi. Ómar sagði
jákvæðu áhrifin einkum hafa verið
umtalsverða breytingu með ramma-
fjárlögum ríkisins, einkavæðing
hefði skilað miklu sem og útboð á
framkvæmdum og verkefnum, allt
ferli við fjármálagerð, eftirlit og
ráðningar hefði verið einfaldað og
mikil viðhorfsbreyting átt sér stað
innan kerfisins. Aðhald í ríkis-
rekstri hefði aukist til muna.
Ómar sagði neikvæðu áhrifin
einkum snúa að dreifstýrðu launa-
kerfi, minni afköstum vegna tíma-
frekrar pappírsvinnu og minni
sveigjanleika varðandi uppsagnir.
Ljóst væri að sumar aðferðir einka-
geirans virkuðu ekki hjá ríkinu.
Einnig tóku til máls nokkrir af
þeim er tóku þátt í eða stýrðu þess-
um umbótum í ríkisrekstrinum.
„Það var bara hlaupið af stað“
Sigurður Þórðarson ríkisendur-
skoðandi sagði að skýrslu væri að
vænta frá stofnun hans um hvernig
til hefði tekist að innleiða árangurs-
stjórnun hjá ríkisstofnunum. Nú
væru liðin sjö ár frá því að ákveðið
hefði verið að innleiða slíka stjórnun
og ætlunin hefði verið að það myndi
taka þrjú ár, eða til 1999. Í dag
hefði aðeins um helmingur af 250–
300 stofnunum gert samninga og til-
einkað sér aðferðafræðina. Um 37%
þessara stofnana hefðu gert samn-
inga við sín fagráðuneyti, 28% hefðu
tímasett sér markmið og 25% sett
sér mælanleg markmið. Sigurður
sagði niðurstöðuna vera dapra og
fjármálaráðuneytið hefði áttað sig á
þessu. Um mikilvægt stjórnunar-
tæki væri að ræða en alla fræðslu
um markmiðssetningu til stjórn-
enda hefði skort. Menn hefðu ekki
náð saman, langtímaáætlun hefði
skort og forsendur ekki legið nægj-
anlega skýrt fyrir. „Það var bara
hlaupið af stað,“ sagði Sigurður.
Ríkisendurskoðandi taldi einnig
að margt gott hefði verið gert í rík-
isrekstri og hrósaði hann Friðriki
Sophussyni fyrir þátt hans í þeim
efnum. Opinber umræða um gæði
og hæfni í íslenskri stjórnsýslu væri
löngu tímabær og taldi hann að
einkageirinn gæti lært margt af op-
inberri stjórnsýslu. Hún væri orðin
vel samkeppnisfær við markaðinn,
enda mannauður hvergi meiri en
hjá stofnunum hins opinbera. Einn-
ig væri ljóst að opinber stjórnsýsla
gæti tileinkað sér margt af því sem
væri að gerast í einkageiranum, þó
ekki kröfuna um hagnað. Sigurður
sagði hagnað ekki skipta meginmáli
í opinberri stjórnsýslu heldur sner-
ist þetta aðallega um að þjónusta al-
menning.
Ríkisendurskoðandi sagði að allt-
af mætti gera betur og viðfangs-
efnin væru stöðug. Eitt af þeim
væri starfsmannamál ríkisins.
Margt hefði þar áunnist en tvennt
væri þó að hans mati alvarlegt.
Annars vegar lítið svigrúm stjórn-
enda ríkisstofnana til að losa sig við
starfsfólk og hins vegar launasam-
keppni stofnana á milli. Afkasta-
mæling launa hefði gert illt verra og
launakostnaður væri því að fara úr
böndum.
Tíðarandinn kallaði á umbætur
Friðrik Sophusson fyrrverandi
fjármálaráðherra rakti nokkrar
ástæður þess að gripið var til um-
bóta í ríkisrekstri. Tíðarandinn
hefði verið þannig hér og erlendis
árið 1991 að nauðsynlegt hefði verið
talið að taka til í ríkisrekstri og leita
leiða sem byggðust á markaðslausn-
um. Á sama tíma hefði verið mikill
pólitískur vilji og áhugi innan rík-
isstjórnar og stjórnarandstöðu til
umbóta, rofað hefði til í verðbólgu-
málum í kjölfar þjóðarsáttarsamn-
inga sem notið hefðu víðtæks stuðn-
ings. Mikil skuldasöfnun hefði átt
sér stað og tók Friðrik dæmi um
skoðanakönnun frá þessum tímum
sem sýnt hefði að skuldasöfnunin
hefði vakið ótta meðal ungs fólks.
Friðrik nefndi einnig þýðingu þess
hve stöðugleiki hefði verið mikill í
fjármálaráðuneytinu og nær allir
stjórnendur verið til staðar umrætt
tímabil. Þannig hefði reynsla og
þekking Magnúsar Péturssonar, þá-
verandi ráðuneytisstjóra, komið sér
afar vel. Friðrik sagði að menn
hefðu sett sér skýr markmið í fjár-
málaráðuneytinu og einhugur ríkt
meðal starfsmanna. Í ljós hefði
komið að skýr markmiðssetning
hefði ekki alls staðar verið fyrir
hendi innan ríkisstofnana, sumir
stjórnendur hefðu í raun ekki haft
hugmynd um hver markmið þeirra
voru, enda hefðu ríkisstofnanir til-
hneigingu til að öðlast eilíft líf.
Friðrik sagði einnig ljóst að mörg
mistök hefðu verið gerð. Breyting-
unum hefði ekki verið fylgt nægj-
anlega vel eftir og það væri í raun
hinn íslenski kúltúr bæði hjá fyr-
irtækjum og stofnunum. Eftirfylgni
verkefna væri víða ábótavant.
Miklar umbætur
í ríkisrekstri
Ríkisendurskoðandi telur árangursstjórnun
í ríkisstofnunum hins vegar hafa mistekist
ÚTFÖR Árna Kristjánssonar
píanóleikara fór fram frá Dóm-
kirkjunni í gær. Árni var einn af
ástsælustu tónlistarmönnum þjóð-
arinnar auk þess sem hann
gegndi starfi tónlistarstjóra Rík-
isútvarpsins til fjölda ára. Hann
lést 19. mars síðastliðinn.
Séra Anna Sigríður Pálsdóttir
jarðsöng en tónlistarflutningur
var í höndum Elísabetar Waage,
Guðnýjar Guðmundsdóttur,
Gunnars Kvaran, Halldórs
Haraldssonar, Hauks Guðlaugs-
sonar, Selmu Guðmundsdóttur,
Sigrúnar Hjálmtýsdóttur og
félaga úr Schola cantorum.
Líkmenn voru barnabörn Árna,
f.v. Ari Matthíasson, Alexander
Ferrer, Kristján Ferrer, Árni
Kristjánsson, Þórarinn Krist-
jánsson, Róbertó Óðinn Ferrer,
Árni Matthíasson og Hólmfríður
Matthíasdóttir.
Morgunblaðið/Sverrir
Útför Árna Kristjánssonar
HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness úr-
skurðaði karlmann í viku gæsluvarð-
hald í gær að kröfu lögreglunnar á
Keflavíkurflugvelli vegna gruns um
mansal.
Hinn grunaði er um þrítugt og var
með bandarískt vegabréf en er af as-
ískum uppruna. Hann var handtek-
inn á hóteli í Reykjavík á miðvikudag
og er grunaður um að hafa aðstoðað
fjóra Kínverja um tvítugt hingað til
lands með ólögmætum hætti. Kín-
verjarnir fjórir eru nú undir vernd
íslenskra stjórnvalda, enda er litið
svo á að þeir séu fórnarlömb í mál-
inu.
Allt að sex ára fangelsi liggur við
samskonar broti og hinum grunaða
er gefið að sök.
Viku gæslu-
varðhald
vegna gruns
um mansal
MÁL ríkislögreglustjóra gegn Pétri
Þór Gunnarssyni og Jónasi Freydal
Þorsteinssyni sem ákærðir eru fyrir
skjalafals og fjársvik við sölu á rúm-
lega eitt hundrað málverkum hér á
landi á árunum 1992–1999 var tekið
fyrir í Héraðsdómi Reykjavíkur í
gær. Aðalmeðferð málsins hefst 1.
apríl. Samkvæmt ákæru er þáttur
Jónasar í málinu mun minni en Pét-
urs. Báðir neituðu sakargiftum fyrir
dómi í gær. Við þinghaldið kröfðust
verjendur ákærðu þess að bannað
yrði að kalla tiltekin vitni fyrir dóm-
inn. Ákæruvaldið mótmælti kröfunni
og var ágreiningurinn leystur með
úrskurði dómara sem synjaði kröfu
verjenda. Var úrskurðurinn kærður
til Hæstaréttar. Verjendur létu enn-
fremur bókað að þeir óskuðu eftir
vettvangsgöngu á Kjarvalsstaði und-
ir aðalmeðferðinni.
Rannsókn á máli þessu er ein um-
fangsmesta og dýrasta lögreglu-
rannsókn sem ráðist hefur verið í
hérlendis og þótt víðar væri leitað og
hleypur kostnaður við hana á 40–50
milljónum króna.
Neita sök í
málverka-
fölsunar-
máli
♦ ♦ ♦
BÆJARRÁÐ Hornafjarðar
hefur ákveðið að bjóða upp á
ókeypis aðgang að söfnum sem
rekin eru af sveitarfélaginu.
Um er að ræða Gömlubúð þar
sem eru minjasafn og náttúru-
gripasafn og Pakkhús þar sem
eru sjóminjasafn og sýningar
en þar hefur ekki verið seldur
aðgangseyrir að undanförnu.
Auk þess er ókeypis aðgangur
inn á allar sýningar listasafns.
Um nokkurra ára skeið hafa
árskort á bókasafninu verið
ókeypis.
Gísli Sverrir Árnason, for-
stöðumaður Menningarmið-
stöðvar Hornafjarðar, sagði að
sér væri ekki kunnugt um að
önnur sveitarfélög byðu upp á
ókeypis aðgang að héraðssöfn-
um. Hann sagði að reynt hefði
verið að fá fólk á tjaldstæðinu í
bænum, sem er við hliðina á
byggðasafninu, að skoða safnið
en það hefði ekki skilað miklum
árangri. Hins vegar hefði verið
gerð tilraun með að bjóða gest-
um á tjaldstæðinu ókeypis að-
gang og það hefði gefið mjög
góða raun. Fjölmargir hefðu
nýtt sér þetta.
Stuðningur við ferða-
þjónustu í bænum
Gísli Sverrir sagði að þarna
væri um menningarpólitíska
ákvörðun að ræða sem fæli í sér
stuðning við ferðaþjónustu í
bænum. Vonast væri eftir að
þessi ákvörðun leiddi til þess að
fleiri ferðamenn kæmu í bæinn
en því fylgdi aukin verslun og
betri aðsókn að veitingastöð-
um.
Gísli Sverrir sagði að það
væri einnig mikilvægt að gefa
almenningi kost á að skoða þau
þjóðarverðmæti sem væri að
finna á söfnunum.
Þessi tilhögun er ákveðin til
reynslu í eitt ár og að því liðnu
verður tekin ákvörðun um
áframhaldið. Áfram verður selt
inn á jöklasýningu, a.m.k. fyrst
um sinn, enda er verið að full-
móta tillögur um rekstrarfyrir-
komulag hennar til framtíðar
og stofnun Jöklaseturs á Höfn.
Ókeypis
aðgangur
að söfnum
á Höfn
FRESTUR til að skila inn tilboðum í
100% hlut ríkissjóðs í Sementsverk-
smiðjunni hf. alls að nafnverði
450.000.000 kr. rann út kl. 16 í gær,
samkvæmt fréttatilkynningu einka-
væðingarnefndar.
Eftirfarandi tilboðsgjafar skiluðu
inn tilboðum:
– Framtak, fjárfestingarbanki hf.,
BM Vallá ehf., Björgun ehf. og
Steypustöðin ehf.
– GJ fjármálaráðgjöf sf. f.h. Ramis
ehf., Benedikts Jónmundssonar,
Gunnars Sigurðssonar og Jóns Sig-
urðssonar.
– Gunnar Leifur Stefánsson f.h.
Verkplansins ehf., Háahnjúks ehf.,
Knarrar ehf., Trésmiðjunnar Kjalar
ehf., Café 67 ehf., Kistils ehf. og
Fasteignasölunnar Miðborgar ehf.
– Jóhann Halldórsson hrl. f.h.
Húsasunds ehf., Uniland Cementera
S.A. og óstofnaðs hlutafélags Jóns
Ólafs Halldórssonar og Steingríms
Erlingssonar.
– Loftorka hf., Eykt hf. og Spari-
sjóður Mýrasýslu.
Fimm bjóða í Sem-
entsverksmiðjuna