Morgunblaðið - 29.03.2003, Page 24
STRÍÐ Í ÍRAK
24 LAUGARDAGUR 29. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÝMSIR þættir – einkum slæmt
veður, langar og ótraustar að-
dráttaleiðir og hörð mótspyrna íra-
skra hersveita – hafa orðið til þess
að hátt settir bandarískir herfor-
ingjar hafa endurskoðað mat sitt á
því hversu lengi stríðið kunni að
standa. Nokkrir þeirra telja jafnvel
líklegt að stríðið dragist mjög á
langinn og sogi til sín æ fleiri her-
sveitir. Þeir segja að á vígstöðv-
unum í Írak og fundarsölum varn-
armálaráðuneytisins í Washington
séu yfirmenn hersins farnir að tala
um að stríðið standi lengur og verði
erfiðara en búist var við fyrir viku.
Nokkrir yfirmannanna eru
hlynntir því að framrásinni norður
á bóginn, í áttina að Bagdad, verði
haldið áfram en flestir þeirra telja
að hléið, sem gert var á sókninni á
miðvikudag, geti reynst afdrifaríkt.
Tiltölulega fámennt innrásarlið er
dreift á mjög stóru svæði og ekki
hefur verið hægt að beita mörgum
af hundrað árásarþyrlum hersins af
gerðinni AH-64 Apache vegna
slæms veðurs eða skemmda sem
þær urðu fyrir í árangurslausri árás
á mánudag. Austar í Írak hefur
framrás landgönguliðs flotans tafist
vegna átaka á aðdráttaleiðinni og
eldsneytisskorts á fremstu víglínu.
Tekur næstum mánuð að
flytja vígvélarnar
Fleiri hersveitir eru á leiðinni til
Íraks, meðal annars fjórða fót-
gönguliðsdeild landhersins, sem er
byrjuð að flytja hergögn úr 35 skip-
um inn í Kúveit eftir að Tyrkir neit-
uðu að leyfa Bandaríkjaher að ráð-
ast inn í Írak úr norðri. Líklegt er
þó að það taki næstum mánuð að
koma skriðdrekum deildarinnar og
öðrum vígvélum hennar á vígstöðv-
arnar. Enn lengri tíma, eða mánuði,
tæki að flytja þangað aðrar vígvélar
og hersveitir, sem ákveðið hefur
verið að senda á Persaflóðasvæðið
frá Bandaríkjunum.
Talsmenn bandaríska varnar-
málaráðuneytisins hafa hafnað
þessu svartsýna mati herforingj-
anna og sagt að hernaðurinn gangi
enn samkvæmt áætlun. Colin L.
Powell, utanríkisráðherra og fyrr-
verandi formaður bandaríska her-
ráðsins, sagði þó í útvarpsviðtali í
fyrradag að stríðið kynni að standa
„í svolítið lengri tíma“ en búist var
við, en ekki væri vitað hversu lang-
an.
320 km aðdráttaleið
Bandarískar og breskar hersveit-
ir hafa þurft að verja yfir 320 km
aðdráttaleið frá landamærunum að
Kúveit til hermanna þriðju land-
gönguliðsdeildar Bandaríkjahers,
sem er um það bil 60 km frá Bagd-
ad, og það er enginn hægðarleikur
að flytja birgðirnar alla þessa leið.
Fyrr í vikunni voru vatnsbirgðir
hermannanna orðnar mjög litlar og
einnig var hætta á því að þeir yrðu
uppiskroppa með matvæli, að sögn
heimildarmanna The Washington
Post. Þeir segja að þótt þeir sem
annast birgðaflutningana hafi staðið
sig eins og hetjur hafi flutningarnir
stundum verið nokkuð glundroða-
kenndir, meðal annars vegna árása
leyniskyttna og mikillar umferðar-
teppu við landamærin að Kúveit.
Þetta hefur einnig torveldað áform
Bandaríkjahers um að koma mat-
vælum og öðrum hjálpargögnum til
íraskra borgara sem fyrst til vinna
þá á sitt band.
Yfirmenn hersins vilja að her-
mennirnir hafi um það bil tíu daga
birgðir af matvælum, vatni, skot-
færum og eldsneyti áður en blásið
verður til sóknar gegn varnarsveit-
um Íraka í Bagdad.
Hversu hart á að ganga fram?
Skiptar skoðanir eru á meðal yf-
irmanna Bandaríkjahers um hversu
hart eigi að ganga fram til að ná
hernaðarmarkmiðunum sem fyrst.
„Við getum setið um borgirnar,
gert þær vatns- og rafmagnslausar,
en viljum það ekki,“ sagði einn her-
foringjanna. „Þetta snýst allt um
hernaðarlegan árangur, ekki um að
ráðast á óbreytta borgara. En við
þurfum að brjóta niður vilja óvin-
arins, koma honum til skilnings um
að hann muni ekki sigra.“
Annar herforingi benti hins vegar
á að til að uppræta vopnaða hópa
og sérsveitir Íraka í borgum og
bæjum Suður-Íraks þyrfti innrás-
arherinn fleiri hermenn og miklu
meiri birgðir. Ef þjarmað yrði að
borgunum þyrfti herinn að vera
viðbúinn því að þurfa að sjá hundr-
uðum þúsunda íbúa þeirra fyrir
matvælum, vatni og lyfjum. Erf-
iðleikarnir við að koma birgðum á
átakasvæðin ykjust einnig með
hverri nýrri hersveit sem yrði send
þangað.
Herforingjarnir viðurkenna að
lofthernaðurinn, sem átti að skjóta
leiðtogum og hermönnum Íraks
skelk í bringu og knýja þá til upp-
gjafar, hefur borið minni árangur
en búist var við. Þeir segja að í stað
þess að brjótast í gegnum varn-
arlínur Lýðveldisvarðarins, úrvals-
sveita Írakshers, og ráðast strax á
Bagdad sé líklegt að innrásarherinn
þurfi fyrst að uppræta megnið af
liðsafla Íraka sunnan við höfuð-
borgina.
Barry McCaffrey, hershöfðingi á
eftirlaunum, sagði að bandarísku
hersveitirnar sunnan við Bagdad
ættu einskis annars úrkosti en að
halda áfram að berjast við varn-
arsveitirnar. „Ég myndi ekki fara
inn í Bagdad fyrr en ég hefði aðra
herdeild með skriðdreka fyrir aftan
mig,“ sagði hann.
Spurningin er hvort þriðja fót-
gönguliðsdeild Bandaríkjahers geti
haldið áfram að berjast án liðsauka.
„Ég tel að þriðja deildin komist í
þrot nokkuð fljótt, bæði mennirnir
og vélarnar,“ sagði Robert Kille-
brew, sérfræðingur í hernaðar-
skipulagningu. McCaffrey, sem
stjórnaði þriðju fótgönguliðsdeild-
inni í Persaflóastyrjöldinni 1991,
telur hins vegar að hún sé fullfær
um að berjast við allar þrjár deildir
Lýðveldisvarðarins sunnan við
Bagdad.
Kann að ráðast
á næstu tíu dögum
Framganga Medina-deildar Lýð-
veldisvarðarins á næstunni kann að
ráða úrslitum um hvort þriðja fót-
gönguliðsdeildin þurfi að gera hlé á
framrásinni og bíða eftir aðstoð
fjórðu fótgönguliðsdeildarinnar þar
til einhvern tíma í apríl, að sögn
nokkurra herforingja og hermála-
sérfræðinga.
Benjamin W. Covington, ofursti á
eftirlaunum, spáði því að lokaorr-
ustan um Bagdad hæfist ekki fyrr
en fjórða fótgönguliðsdeildin kæmi
á vígstöðvarnar.
Nokkrir varnarmálasérfræðingar
og stjórnmálamenn í Washington
véfengdu þetta svartsýna mat,
þeirra á meðal Newt Gingrich, sem
á sæti í ráðgjafarnefnd um stefnu-
mótun varnarmálaráðuneytisins og
er vinur Donalds Rumsfelds varn-
armálaráðherra. „Ráðist írösku her-
sveitirnar fram og berjist við okkur
verður þeim tortímt,“ sagði hann.
Hátt settur herforingi í varnar-
málaráðuneytinu kvaðst telja að á
næstu dögum myndu svartsýnu
spárnar virðast réttar en spáði því
að í ljós kæmi um miðjan apríl að
svartsýnismennirnir hefðu ekki rétt
fyrir sér. „Innan viku til tíu daga
komumst við að því hvort það er
mikill baráttuandi í Lýðveldisverð-
inum,“ sagði hann. „En þegar við
sigrum Medina og Bagdad-deildirn-
ar er leiknum lokið og ég tel að
Bagdad falli.“
Verður stríð næstu mánuði?
The Washington Post.
Reuters
Bandarískir landgönguliðar taka sér stöðu fyrir utan Nasiriya í Suður-Írak. Um hana hafa staðið miklir bardagar.
Þrátt fyrir hraða
framrás bandarískra
hersveita í Írak síð-
ustu vikuna telja
nokkrir hátt settir
herforingjar í
Bandaríkjunum lík-
ur á að stríðið standi
í nokkra mánuði og
fjölga þurfi verulega
hermönnunum sem
berjast í Írak.
’ Yfirmenn hersinseru farnir að tala um
að stríðið standi
lengur og verði erf-
iðara en búist var við
fyrir viku. ‘
MIKLAR vangaveltur hafa verið á
Vesturlöndum um ástæður þess að
svo fáir Írakar hafa gefist upp og
fagnað innrásarher sem ætlar að
steypa stjórn harðstjóra. Bent hefur
verið á að eftir 30 ára einræði og of-
sóknir gagnvart innlendum andstæð-
ingum hafi Saddam tekist að skapa
mikinn ótta. Ekki bæti úr skák að eft-
ir stríðið 1991 hafi uppreisnarmenn
verið skildir eftir í klóm Saddams
sem murkaði lífið úr tugþúsundum
manna í kjölfarið.
Margir benda auk þess á að fjöldi
Íraka fyllist þjóðerniskennd þegar
herir frá vestrænum ríkjum ráðast
inn í landið. Menn ákveði jafnvel að
víkja til hliðar hatrinu á Saddam, nú
verði þjóðin að standa saman. „Það
getur verið að hann sé hundur en
hann er okkar hundur,“ segja margir
Írakar um Saddam. Áróður og inn-
ræting stjórnvalda um áratuga skeið
hefur einnig sín áhrif á almenning,
ekki síst ungt fólk sem þekkir ekki
annað stjórnarfar. Tikriti-ættin,
valdaklíka Saddams, er úr röðum ar-
abískra súnníta sem aðeins eru um
20% allrar þjóðarinnar. Um 55% eru
arabískir shítar, 19% Kúrdar, sem
eru súnnítar, og einnig eru nokkur
önnur þjóðarbrot. En arabískir súnn-
ítar, sem óttast sumir að ef Saddam
missi tökin muni þeir verða ofsóttir.
Danski fréttaskýrandinn Lasse
Ellegaard rifjar í dagblaðinu
Jyllandsposten í vikunni upp samtal
sem hann átti fyrir nokkrum mán-
uðum á veitingahúsi í Bagdad við
andstæðing stjórnvalda. Ellegaard
spurði hann hvort Íraksher myndi
verjast innrás. „Hann horfði í kring-
um sig og sagði svo lágt: Auðvitað.
Menn munu verjast innrás. Hvað sem
stjórninni viðvíkur erum við Írakar
og litið verður svo á að árásinni sé
beint gegn menningu okkar og trú,
gegn þjóðernistilfinningu okkar sem
Íraka og araba, við munum berjast.“
Ellegaard segir dæmigert að þótt
maðurinn væri með orðum sínum að
taka undir áróður stjórnvalda um að
barist yrði til síðasta blóðdropa hafi
hann allt að því hvíslað. Augu og eyru
útsendara stjórnarinnar séu alls stað-
ar og hættulegt geti verið að ræða yf-
irleitt um stjórnmál.
Ókeypis matur frá Saddam
Bandamenn segja að ljóst sé að
sérsveitir Íraka, um 100.000 menn,
hljóti að verjast og muni margir liðs-
menn þeirra ákveða að þeir eigi ekki í
nein hús að venda ef Saddam falli. En
Ellegaard bendir á að meira en helm-
ingur allra Íraka hafi auk þess frá
1996 lifað á ókeypis mat sem stjórn-
völd í Bagdad hafi úthlutað eftir að
samingar tókust við Sameinuðu þjóð-
irnar um að slaka á viðskiptabanninu.
Saddam Hussein hafi með miklum
klókindum notfært sér að embætt-
ismenn hans sjálfs hafi séð um mat-
argjafirnar, hafi að mestu tryggt að
allir þurfandi fengju sinn skerf. Hins
vegar hafi hann jafnframt séð til þess
að samningar um kaup á mat og öðr-
um nauðsynlegum gögnum væru á
hendi stuðningsmanna sinna sem hafi
hagnast vel á milligöngunni.
Ellegaard segir að þrátt fyrir kúg-
unina sjái fjölmargir Írakar sitt
óvænna ef stjórnin falli. „Baath – ar-
abíski sósíalistaflokkurinn sem hefur
stjórnað Írak síðan í herforingjabylt-
ingunni 1968 – er með um milljón fé-
laga. Þeir eru uppistaðan í vopnuðum
sveitum sem eru trygging stjórn-
valda ef til þjóðaruppreisnar kemur.
Við þennan hóp bætast starfsmenn
skrifræðis, um hálf milljón manna og
reglulegur herafli sem í eru 300.000–
400.000 manns – nákvæm tala er
óþekkt. Að öllu meðtöldu eiga yfir
tvær milljónir Íraka beinlínis allt sitt
undir stjórninni – með fjölskylduliði
er um að ræða fimm til sex milljónir
manna, um fjórðung þjóðarinnar – og
þetta fólk hefur því nokkuð að verja,“
segir Lasse Ellegaard.
Fjórði hver Íraki
á sitt lifibrauð
undir Saddam
Óttinn við að missa stöðu og eignir
ýtir undir baráttuhug óbreyttra liðs-
manna Baath-flokksins
Viðskiptavinir á kaffihúsi við Al-Rashid-götu í Bagdad. Yfirstétt Baath-
sósíalistanna í Írak er líkleg til að berjast gegn breytingum á stjórnarfarinu.
Reuters