Morgunblaðið - 29.03.2003, Blaðsíða 49

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MARS 2003 49
AUGLÝSINGAR eru mikilvægur
þáttur í öllum fjölmiðlum. Þær eru
upplýsandi, oft fréttnæmar. Þær
eru þannig ekki einungis tekjulind,
heldur samskiptaleið. Á sínum
tíma voru tóbaksauglýsingar gríð-
arleg tekjulind, nú eru þær bann-
aðar hér á landi og víðar. Morg-
unblaðið hætti að taka við
tóbaksauglýsingum áður en þær
voru bannaðar með löggjöf. Þjón-
usta við mennskuna var græðginni
yfirsterkari.
Stundum er reynt að fá birtar
auglýsingar í Morgunblaðinu á er-
lendum tungum, einkum ensku.
Það hefur ekki verið leyft sem bet-
ur fer. Íslenzkur texti verður að
minnsta kosti að fylgja. Ég minnist
þess að alþjóðlegur banki reyndi á
sínum tíma að fá birta heilsíðuaug-
lýsingu á ensku hér í blaðinu. Því
var hafnað. Enn var reynt og þá
var boðið upp á íslenzkan texta í
auglýsingunni, auk enskunnar.
Bankinn hafnaði því. Blaðið varð af
miklum viðskiptum. En þjónusta
við tunguna var græðginni yfir-
sterkari.
Íslendingar hafa alltaf verið
stoltir af tungu sinni og arfleifð. Ef
þeir halda við það er okkur borgið.
Við prédikuðum aldrei á dönsku og
gátum aldrei lært danska tungu
eins og Færeyingar og Grænlend-
ingar. Af hverju? Mér er nær að
halda það hafi verið af sálrænum
toga; eða eigum við að segja þjóð-
ræknilegum?
Þegar við fengum handritin heim
skrifaði ég forystugrein sem birt
var aldrei þessu vant á forsíðu
Morgunblaðsins og hrósaði dreng-
skap og vináttu Dana. Þá kom
Sveinn Benediktsson askvaðandi
inn í skrifstofuna mína í Aðalstræti
og skammaðist yfir leiðaranum:
Þið eruð búnir að eyðileggja allt
Danahatur í landinu, hrópaði hann,
og rauk út.
Ritstjórn Morgunblaðsins hefur
ekki alltaf verið tekin út með sæld-
inni!
Ástæða þess ég rifja þetta upp
er athyglisverð grein sem birtist í
DV í síðustu viku undir fyrirsögn-
inni Enskan flæðir yfir íslenzk fyr-
irtæki. Greinin hefst á því að al-
þjóðavæðing sé nú allsráðandi í
viðskiptaheiminum. Þetta er svo
sem gott orð og gilt. En Einar
Ólafur Sveinsson, kennari minn í
háskólanum á sínum tíma, skýrði
fyrir okkur af einhverju tilefni að
orðið hervæðing ætti vel við, en
ekki orð eins og iðnvæðing; iðnbún-
aður væri betra. Hann sagði það
væri rökrétt að tala um hervæð-
ingu, vígvæðingu því þá færu menn
í nýjar váðir, eða herklæði; orðið
væri þannig rétt hugsað: væða er
klæða, búa að fatnaði. En iðnaður-
inn færi aftur á móti ekki í neinn
nýjan búning og því gæti orð eins
og iðnvæðing vart staðizt.
Hvað þá alþjóðavæðing!!
En tíminn hefur veitt voðinni eða
væðingunni brautargengi í alls
kyns myndum og við það situr. Það
er svo margt í tungunni sem fer
ekki að ýtrustu rökum.
Í DV-greininni er sagt að fínu al-
þjóðafyrirtækin, helzt þau sem
braska með peningana okkar á er-
lendum mörkuðum, haldi aðalfundi
sína á ensku. Það sé nauðsynlegt í
alþjóðlegri samkeppni. Ég veit svo
sem ekkert um þetta og læt mér
það í léttu rúmi liggja, meðan
starfsfólkið fær að tala móðurmálið
í kaffitímanum.
En hitt er jafnvíst að hörmang-
ararnir gömlu töluðu dönsku á sín-
um fundum, enda Danir og inn-
vígðir af kóngi.
Þá er sagt í DV-greininni að Ís-
lendingar kunni ekki eins góða
ensku og þeir haldi og því sé hún
ekki almennilega nothæf þarna við
háaltari Mammons.
Enn fremur að danska mál-
nefndin, jafnvel hún, óttist enskan
sé að taka við af dönskunni.
Og kallar hún þó ekki allt ömmu
sína eins og slangið veður uppi þar
á bæ!
Þannig er nú ástandið og ekki
frýnilegt!
Fyrir allnokkrum misserum voru
norskir stjórnmálaforingjar spurð-
ir að því, hvað háði innflytjendum
mest þar eystra. Þeir svöruðu ein-
um rómi: Þeir útlendingar sem
læra ekki norsku komast aldrei inn
í norskt samfélag. Þeir verða ut-
angarðsmenn. Þetta er aðalvanda-
málið, sögðu þeir.
Og nú sé ég ekki betur en við Ís-
lendingar séum farnir að átta okk-
ur á þessum grundvallarvanda.
Sem sagt, við þurfum að kenna út-
lendingum íslenzku, svo að þeir
geti notið sín í nýju samfélagi. Og á
það þurfum við að leggja áherzlu
fyrst hér eru 10–20 þús. starfandi
útlendingar, eða tiltölulega jafn-
margir og í ýmsum nálægum lönd-
um.
Fyrir skömmu var ég beðinn um
að koma í bekk í MH sem er að
mér skilst á alþjóðanámsbraut svo
nefndri. Þar fer kennslan fram á
ensku, en ég var í íslenzkutíma og
svaraði spurningum um verk mín
sem kennd höfðu verið á náms-
brautinni. Þarna kynntist ég
myndarlegum hópi ungra nemenda
og bráðáhugasömum kennara. Það
var mér mikil reynsla og góð. Öll
samskipti okkar fóru fram á ís-
lenzku, að sjálfsögðu, enda ís-
lenzkutími. Ég fann að þetta var
ræktaður og áhugasamur hópur og
bæði skemmtilegt og fræðandi að
kynnast þessu unga Íslandi. Hóp-
urinn var ekki á flæðiskeri stadd-
ur, þegar bókmenntir og skáld-
skapur voru annars vegar, og
íslenzkan ræktaður akur.
Ég hugsaði með mér, þarna er
vegvísir. Þarna er fólk sem er svo
vel ræktað í móðurmálinu og arf-
leifð okkar að unnt verður að trúa
því fyrir útlendum samskiptum,
hvort sem er á íslenzku eða ensku.
Þau eiga ekki eftir að rugla þessu
saman í einn hrærigraut, en það er
ævinlega hættan, þegar undirstað-
an er völt. Þarna er hún réttleg
fundin. Og með slíkt veganesti geta
Íslendingar haslað sér völl á al-
þjóðavettvangi, hvort sem er í vís-
indum eða viðskiptum. Með slíkri
menntun lendum við ekki á neinu
alþjóðlegu fortói eins og á tímum
prentsmiðjudönskunnar og ættum
að geta fótað okkur á hinum mjóa
vegi alþjóðagangstéttarinnar inn í
framtíðina.
Aðalástæða þess ég tók mér
penna í hönd er þó sú að minna á,
hvað Jón forseti lagði mikla
áherzlu á móðurmálið í sjálfstæð-
isbaráttunni. Hann talaði um rétt
tungunnar. Um það hef ég fjallað í
dálítilli ritgerð í bókinni Ævisaga
hugmynda, Jón forseti og réttur
tungunnar, og leyfi mér að vísa til
þess.
Jón og samherjar hans töldu
tunguna hvorki meira né minna en
„helgustu réttindi“ Íslendinga og
aðför að henni barátta fyrir ólögum
sem málstaður dönsku stjórnarinn-
ar byggist á „og látin hafa verið yf-
ir oss dynja hvenær sem færi hefir
gefizt, rétt einsog stjórnin hefði
skilið svo köllun sína gagnvart oss,
að hennar mark og mið væri að
gjöreyða öllu því, sem væri íslenzkt
til, og þannig að sjá hinni fornu
túngu Norðurlanda og þjóðerni Ís-
lendinga og sjálfsforræði fyrir borð
kastað“.
Með hamrahlíðardæmið í huga
hef ég þá trú að við getum glímt
við þennan útlenda þrýsting, þessa
ensku áskorun, eins og okkur sæm-
ir. En ef við þyrftum að velja milli
tungunnar og hins fyrrnefnda há-
altaris Mammons, væri æskilegra,
og raunar manndómslegra, að velja
tunguna. Hún geymir uppruna
okkar, sögu og arfleifð; einkenni
okkar og sérstöðu.
Og án hennar værum við rótlaus
eins og arfinn.
Án hennar yrðum við einskis
metnir eyjaskeggjar nyrzt í Ball-
arhafi og auðveld bráð þeirra við-
skiptaljóna sem sitja um markað-
inn eins og kattdýr um sebra-
sléttur Afríku.
MATTHÍAS JOHANNESSEN,
Reynimel 25A,
107 Reykjavík.
Réttur tungunnar
Frá Matthíasi Johannessen
BRÉF TIL BLAÐSINS
NÝ Nissan Micra verður frumsýnd
um helgina hjá Ingvari Helgasyni
hf. við Sævarhöfða í Reykjavík. Þeg-
ar hafa allmargir bílar verið seldir.
Micra verður boðin í 3ja og 5 dyra
útfærslu, beinskipt og sjálfskipt.
Áhersla verður lögð á 1,2 lítra vél-
ina en einnig er hægt að velja um
1,4 l vél. Micran kemur vel búin og
er staðalbúnaður m.a. hliðar-
loftpúðar, fjarstýring á útvarpi úr
stýri, þrír höfuðpúðar að aftan, fær-
anleg aftursæti o.fl.
Nýja Micran er gjörbreyttur bíll
frá því sem áður var. Bíllinn hlaut
nýverið hönnunarverðlaunin á bíla-
sýningunni í Genf sem best hannaði
bíllinn í sínum flokki, segir í frétta-
tilkynningu.
Opið verður frá kl. 12–17 á morg-
un og sunnudag.
Frumsýning á
Nissan Micra
DR. INGI Rúnar Eðvarðsson, pró-
fessor í stjórnun við rekstrar- og við-
skiptadeild, sendi nýverið frá sér rit
sem hann kallar „Starfsmenntun í
atvinnulífi“. Markmið ritsins er þrí-
þætt. Í fyrsta lagi að gera grein fyrir
mikilvægi nýliðafræðslu í fyrirtækj-
um, í öðru lagi að kynna þýðingu
starfsfræðslu almennt, og loks
kynna kannanir í þjálfun og fræðslu í
íslensku og bandarísku atvinnulífi.
Ritið er ætlað þeim sem sinna starfs-
manna- og fræðslumálum og þeim
sem hafa áhuga fyrir framþróun ís-
lensks atvinnulífs.
Hægt er að nálgast ritið í Bókabúð
Jónasar á Akureyri. Þeir sem óska
eftir nánari upplýsingum geta haft
samband við Inga Rúnar með tölvu-
pósti á netfangið ire@unak.is.
Starfsmenntun
í atvinnulífi
Perlunni. Opið alla daga kl. 10 -18
PLUS
PLUS
ww
w.
for
va
l.is