Morgunblaðið - 31.03.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 MÁNUDAGUR 31. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Glitnir kemur flér í samband
vi› rétta bílinn
– traustur samstarfsa›ili í fjármögnun

MATVARA var óvenju ódýr í
verslunum Hagkaupa í gær þegar
verð var lækkað sem nam helmingi
virðisaukaskatts. Með þessu vildi
fyrirtækið hvetja stjórnvöld til að
falla frá tveggja skattþrepa neyslu-
stýringu og lækka virðisaukaskatt
á alla matvöru niður í 7%.
Við upphaf landsfundar Sjálf-
stæðisflokksins á fimmtudag hét
Davíð Oddsson, formaður flokksins
og forsætisráðherra, umtalsverð-
um skattalækkunum á næsta kjör-
tímabili. Meðal annars sagði hann
að virðisaukaskattur vöruflokka,
sem nú tilheyra lægra skattþrepi
eða 14%, yrði lækkaður niður í 7%.
Að sögn Finns Árnasonar, fram-
kvæmdastjóra Hagkaupa, fagnar
fyrirtækið þessum tillögum. „Al-
mennt hefur verslun á Íslandi legið
undir ámæli fyrir að matur sé of
dýr. Okkar málflutningur hefur
hins vegar verið mjög skýr: það er
fyrst og fremst í höndum hins op-
inbera að taka ákvörðun um hvort
verð á matvöru hér lækkar eða
ekki. Við höfum rökstutt það með
því að sá hluti sem hægt er að bera
okkur saman á, álagningin, er síst
hærri hér á Íslandi en í nágranna-
löndunum og í rauninni erum við
að vinna á lægri álagningu en Bret-
land, Danmörk, Svíþjóð og víðar.“
Lækkaði matarkörfuna
um u.þ.b. 8%
Hann segir fyrirtækið þó vilja
ganga skrefinu lengra og lækka
virðisaukaskatt á allri matvöru í
7%, einnig þeirri sem tilheyri efra
skattþrepi og beri 24,5% virðis-
aukaskatt. „Við bendum á að það
er ákveðið misræmi í matarflokk-
um. Ég held að það sé venjulegur
heimilismatur sem beri hærri
skattinn því þótt þar sé kannski
ekki alltaf hollasta varan á ferð þá
er þetta einfaldlega það sem heim-
ilin eru að kaupa.“ Sem dæmi um
misræmi nefnir hann að Gerber
barnamauk beri 14% virðisauka-
skatt á meðan barnadjús frá sama
fyrirtæki beri 24,5% skatt.
Finnur segir fyrirtækið því hafa
ákveðið, í framhaldi af tillögum
Davíðs, að lækka verð á vörum sem
næmi helmingi á virðisaukaskatti í
einn dag. Þannig hafi verið veittur
7% afsláttur af vöruverðinu í þeim
tilfellum sem varan bar 14% virð-
isauka og ívið meira tilheyrði hún
efra skattþrepinu. Taldi hann að
heildaráhrifin hefðu orðið til lækk-
unar á meðalmatarkörfunni um í
kring um 8%. Þannig hafi rauð epli
lækkað um 12 krónur kílóið í gær,
nautahakk um 62 krónur, skinku-
álegg um 103 krónur, lambalæri
um tæplega 70 krónur, 2 lítra kók-
flaska um rúmlega 20 krónur og
mjólkurlítrinn um 5–6 krónur. Rétt
er að taka fram að tilboðið gilti að-
eins í gærdag.
Að sögn Finns fann starfsfólk
fyrir því að viðskiptavinir tóku
lækkuninni vel og þannig hafi verið
heldur meira að gera í verslunum
fyrirtækisins í gær en ella. Slæmt
veður hafi þó haft áhrif á að að-
sóknin var ekki eins mikil um eft-
irmiðdaginn og í byrjun dagsins.
Hagkaup tóku undir tillögur forsætisráðherra um helmingslækkun virðisaukaskatts á matvælum
Lækkuðu virðis-
auka um helm-
ing í einn dag
Morgunblaðið/Sverrir
Finnur segir viðskiptavini hafa tekið verðlækkuninni vel, sérstaklega framan af degi á meðan veður var skaplegt.
FÓLK sem býr eitt, vantar fé-
lagsskap og kvíðir stórhátíðum mun
koma saman til fundar í safnaðar-
heimili Hallgrímskirkju næstkom-
andi miðvikudag kl. 20,00. Hug-
myndin er að koma á laggirnar
einhvers konar samtökum þar sem
einstæðir einstaklingar geti sótt sér
félagsskap annarra í svipuðum að-
stæðum.
Það er Elísabet Jónsdóttir sem á
frumkvæðið að því að auglýsa fund-
inn en hún hefur verið ekkja til 14
ára. „Samkvæmt tölum frá Hagstof-
unni frá því í lok ársins 2001 eru
26,57% Íslendinga 18 ára og eldri
ein, þ.e. ekki gift, ekki í sambúð eða
einstæðir foreldrar,“ segir hún.
„Þetta er svo stór hópur og kannski
vekjum við athygli á þessu með því
að búa til svona félag.“
Hún segir litla möguleika fyrir
þetta fólk að komast í kynna við aðra
einstaklinga þar sem íslenskt sam-
félag sé svo lokað. „Maður gengur
ekki að manninum út í banka og spyr
hvort hann vilji fá sér kaffi með
manni og þú gerir það hvergi nema
kannski í heita pottinum ef þú kemur
þangað alltaf á sama tíma.“
Kvíða páskunum
Elísabet telur það einkennandi
fyrir fólk sem býr eitt að kvíða
stórhátíðum og sjálf sé hún farin að
kvíða páskunum. Það hafi kannski
ýtt á eftir henni að láta til skarar
skríða með stofnun samtakanna ein-
mitt núna. „Ef við getum haft fé-
lagsskap hvert af öðru á stórhátíðum
þá er það hið besta mál.“
Að sögn Elísabetar er hugmyndin
með fundinum ekki sú að fólk finni
sér endilega lífsförunaut enda gagn-
rýnir hún að kynningarþjónustur og
önnur fyrirbrigði, sem miði að því að
koma fólki í samband við hvert ann-
að, einblíni á að einstaklingur hitti
einstakling. „Þetta er ekki hjóna-
bandsmiðlun heldur félagsskapur,“
segir hún. „Ég vil athuga hvort fólk
vilji ekki koma á fundinn og hittast. Í
framhaldinu gæti ég hugsað mér að
búa til litla hópa eftir áhugamálum.“
Auglýsir stofnun félags fyrir einstætt fólk
Fjórði hver fullorðinn
Íslendingur er einn
„STJÓRNMÁLAMENN tala of lítið
við börn,“ sagði Vigdís Finn-
bogadóttir, fyrrverandi forseti,
meðal annars er hún ávarpaði mál-
þingið Börn og lýðræði sem haldið
var í Valhöll á Þingvöllum á laug-
ardag. Hún sagði þá mynd sem
börn fengju af umheiminum vera of
mikla glansmynd sem væri
óraunsæ.
„Lýðræði er ekki hægt að kenna
með bókum, það þarf þátttöku,“
sagði Vigdís. Hún sagði að gefa
þyrfti börnunum tækifæri til að
vinna með lýðræðið og kynnast því í
gegnum verkefnavinnu. Þannig
væru þau í tengslum við raunveru-
leikann sem væri annar en glans-
myndirnar kynntu.
Hún lagði í erindi sínu áherslu á
að búa þyrfti til verkefni í skól-
unum þar sem allir væru jafnir og
kennarinn ynni með nemendunum
og gætti þess að allir væru með,
líka þeir sem væru feimnir og
óframfærnir. Verkefni kennarans
væri að virkja hvern einasta nem-
anda því það væri meðal annars til-
hneiging í samfélaginu að skilja
þann eftir sem til dæmis talaði ekki
málið. Hugmynd Vigdísar er að sett
verði á þing í skólunum um hin
ýmsu mál og allir hefðu rétt á að
taka til máls. Nemendur bæru allir
ábyrgð á verkefninu. „Þetta mun
skila æfingu í lýðræðinu, að allir
hafi jafnan rétt til að lifa,“ sagði
Vigdís. Hún sagði verkefni af þessu
tagi meðal annars geta virkað sem
kennsla í því að venja samfélagið af
árásargirni, hún hyrfi með því að
börnin lærðu að takast á við mis-
munandi sjónarmið með umræðum.
Þau lærðu að taka tillit til allra í
hópnum, að allir ættu sama rétt.
Yki skilning milli kynslóða
Í erindi sínu benti Vigdís meðal
annars á það sem mögulegt verk-
efni að börnin í skólunum tækju
upp það verkefni að kanna kjör
aldraðra. Þetta gætu þau gert á
ýmsan hátt, með heimsóknum á
stofnanir, með viðtölum við afa og
ömmu og svo með því að fá eldra
fólk inn í skólann til sín. „Það eru
margir eldri borgarar á góðum
járnum og vilja glaðir taka þátt í
svona verkefni,“ sagði Vigdís og
benti á að slík verkefni ykju skiln-
ing á milli kynslóða og svo fyndist
fólki svo gaman að taka þátt í slíku.
„Ég held að það geti orðið okkur
til mikils gagns að taka upp svona
vinnubrögð og vinna með lýðræð-
ið,“ sagði Vigdís. Þau vinnubrögð
sagði hún að gætu orðið verkfæri í
þá veru að minnka ofbeldið í sam-
félaginu.
Vigdís Finnbogadóttir á málþingi
Börn fái tækifæri
til að kynnast
lýðræðinu
Morgunblaðið/Sig. Jóns.
Vigdís Finnbogadóttir flytur ávarp
sitt á málþinginu á Þingvöllum.
Selfossi. Morgunblaðið.
ALÞJÓÐA heilbrigðismálastofnun-
in hefur gefið út tilmæli um að-
gerðir til að koma í veg fyrir ferða-
tengda útbreiðslu heilkennis
alvarlegrar bráðrar lungnabólgu
(HABL). Aðgerðirnar miða að því
að reyna að koma í veg fyrir að
fólk, sem smitað er af sjúkdómn-
um, beri hann á milli landa.
Mælir stofnunin með því að heil-
brigðis- og flugvallaryfirvöld á
þeim svæðum, sem orðið hafa fyrir
útbreiðslu á sjúkdómnum, spyrji
flugfarþega um einkenni, sem gefa
tilefni til að ætla að þeir séu haldn-
ir HABL. Í framhaldinu ráðleggi
þau þeim, sem eru með hita og
hyggjast fljúga til annarra landa,
að fresta förinni þar til þeim líður
betur.
Haraldur Briem sóttvarnarlækn-
ir bendir á að tilmælin séu til heil-
brigðis- og flugvallaryfirvalda á
þeim stöðum, þar sem veikin hefur
breiðst út, og því kalli þau ekki á
viðbrögð frá íslenskum heilbrigð-
isyfirvöldum. Þessi svæði eru ein-
ungis fjögur, þ.e. Toronto í Kan-
ada, Singapore, Peking, Guandong,
Hong Kong, Shanxi og Taívan í
Kína og loks Hanoi í Víetnam.
Engin tilfelli hérlendis
„Þetta er eins konar fyrirbyggj-
andi ráðstöfun en Alþjóðaheilbrigð-
isstofnunin og flestar Evrópuþjóð-
irnar eru ekki með nein tilmæli um
að fólk sé ekki að ferðast almennt,“
segir hann og bætir því við að lítil
hætta sé talin á því að fólk smitist í
flugvélum af sjúkdómum. Hins
vegar sé ekki talið heppilegt að
sitja við hliðina á veikum, hóstandi
einstaklingi á langflugi enda smit-
ist sjúkdómurinn m.a. með dropum
og slími frá öndunarvegi.
Engin tilfelli sjúkdómsins hafa
komið upp hérlendis, að sögn Har-
aldar. Þá hafa ekki komið upp far-
aldurs eða vandamál tengd sjúk-
dómum á þeim stöðum í Evrópu
þar sem hann hefur greinst.
Ný tilmæli gefin út vegna útbreiðslu
alvarlegrar bráðrar lungnabólgu
Kalla ekki á við-
brögð íslenskra
heilbrigðisyfirvalda