Morgunblaðið - 03.04.2003, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ









































































































NFJARSKIPTI
MIKLAR breytingar eru sagðar hafa orðið á
afstöðu fyrirtækja, notenda og fjárfesta til
þriðju kynslóðarinnar (UMTS), sem hófst í Jap-
an árið 2001. Stjórnvöld víða í Evrópu voru á
sínum tíma gagnrýnd fyrir hátt leyfisgjald fyrir
rekstur á slíkum kerfum og niðursveifla í al-
þjóðlegu efnahagslífi dró úr vonum manna um
að þriðja kynslóðin yrði að veruleika á komandi
árum. Þá urðu óvæntar tæknihindranir til þess
að margir voru búnir að leggja áformin á hill-
una, en aðrir voru þeirrar skoðunar að þriðja
kynslóðin ætti ekki eftir að virka sem skyldi, ef
marka má það sem fram hefur komið í nýlegri
grein í Wall Street Journal.
Flutningur á háhraðaneti
Fjarskiptasýningin 3GSM World í Cannes í
Frakklandi í febrúar, þar sem helstu nýjungar í
fjarskiptamálum voru kynntar, sýndi hins vegar
að þriðja kynslóðin sé á næsta leyti að mati tals-
manna fjölmargra fjarskiptafyrirtækja. Rekst-
ur á þriðju kynslóðar kerfum, sem er ætlað að
tryggja háhraðagagnaflutning á hljóði, gögnum
og myndum, er til staðar í Japan og Suður-
Kóreu og stefnt er að því að hefja notkun á
þriðju kynslóðar fjarskiptaþjónustu í Bretlandi
á næstu vikum, að því er fram kemur í tímarit-
inu Mobile communications International.
Þar segir einnig að japanski farsímaframleið-
andinn NEC verði að öllum líkindum fyrsti
framleiðandinn sem hefja muni dreifingu á
þriðju kynslóðar farsímum í Evrópu, en e606 og
e808 eru væntanlegir í Bretlandi í á næstu vik-
um. Símarnir eru framleiddir fyrir þriðju kyn-
slóðar þjónustu Hutchison Whampoa.
Þá ætlar Hi3G, sem er hluti af Hutchison-
samsteypunni, að hefja rekstur á þriðju kyn-
slóðar farsímaþjónustu í Svíþjóð í vor. Hi3G
hefur gert samning við Vodafone sem felur í sér
að þriðju kynslóðar þjónustan verði í boði á net-
kerfi Vodafone í borgum eins og Malmö, Gauta-
borg og Stokkhólmi. Einnig er notkun með
þriðju kynslóðar þjónustu hafin á Ítalíu í
tengslum við Hutchison.
EDGE ætlað að brúa bilið
Talið er að líklegt að Hutchison muni ýta undir
áhuga fjarskiptafyrirtækja í Evrópu að taka
slaginn, en mörg fjarskiptafyrirtæki horfa einn-
ig til GPRS, i-Mode eða EDGE-tækni, en síð-
astnefndu tækninni er ætlað að brúa bilið milli
annarrar kynslóðarinnar og þeirrar þriðju.
EDGE-tæknin er þróuð til þess að auka afköst í
GSM-kerfum, en flutningshraði EDGE nemur í
kringum 160 kb/s.
Til samanburðar er gagnaflutningshraði
margra GPRS-síma í kringum 48 kb/s. Bent er
á að kostnaður vegna uppsetningar á EDGE er
mun minni heldur en fyrir þriðju kynslóðina, en
kerfið býr engu að síður yfir mörgum eig-
inleikum þriðju kynslóðarinnar. EDGE getur til
dæmis tryggt sendingar á myndbandsefni og
tónlistarskrám, MMS-sendingar og notkun á
tölvupósti um farsíma. Þá hefur komið í ljós að
talsvert ódýrara er fyrir fjarskiptafyrirtæki að
hefja rekstur á EDGE heldur en þriðju kyn-
slóðar kerfi (UMTS), sem býr yfir gagnaflutn-
ingshraða frá 200-600 kb/s.
Símkerfi í deiglunni
Stefnt er að rekstri á þriðju kynslóðar þjónustu víða í
Evrópu á þessu ári, meðal annars í Svíþjóð og Bretlandi
á næstu vikum. Þá er kerfið komið í notkun á Ítalíu.
SÍMINN hafði stefnt að því að
hefja uppsetningu á þriðju kynslóðar
kerfi á þessu ári og ná fullum rekstri
árið 2004. Hins vegar var það ljóst
fyrir tveimur árum að það gengi ekki
eftir. Heiðrún Jónsdóttir, upplýs-
ingafulltúi Símans, segir að tafir hafi
orðið í þróun á þriðju kynslóðar
tækni hjá stóru erlendu símafyrir-
tækjunum, en mörg hafi eytt millj-
örðum og tugmilljörðum króna í
leyfisrekstur á kerfum án þess að
geta nýtt sér fjárfestinguna eins og
vonir stóðu til. Helstu ástæðurnar
eru þær að notendabúnaður fyrir
þjónustuna var ekki tilbúinn og því
má segja að tæknin hafi látið bíða
eftir sér.
Beðið átekta
„Íslensku farsímafyrirtækin biðu
eðlilega átekta og njóta nú góðs af
því. Þá ber að líta á þróunina hér á
landi, en notkun á GPRS-farsíma-
tækni, sem stundum er nefnd næsta
skrefið í átt að þriðju kynslóðinni,
hefur farið fremur hægt af stað. Það
er því rétt að líta til þess áður en við
förum í milljarða fjárfestingu,“ segir
Heiðrún.
Hún segir að Síminn ætli að bíða
átekta enn um sinn. „Gangi hins veg-
ar áætlanir framleiðanda eftir um
þriðju kynslóðar tæknina og fari
notkun vaxandi í löndum í kringum
okkur má reikna með að á næsta ári
verði undirbúningur og þróun hafin,
þ.e.a.s. á seinni hluta næsta árs. Þó
má segja að félagið sé að feta sig
örugglega í átt að þriðju kynslóðinni,
því auk GPRS-þjónustunnar sendi
Síminn fyrsta MMS-skeytið, sem
sendir hljóð og mynd, á milli tveggja
síma í lok síðasta árs og hefur þjón-
ustan verið í boði hjá Símanum frá
janúar og verður gjaldfrjáls fyrst um
sinn.“
Heiðrún segir að frumvarp um
leyfisgjald fyrir rekstur á þriðju
kynslóðinni hafi komið seint fram og
því ekki verið afgreitt í síðasta þingi
sem lauk í síðustu viku. „Það er eðli-
lega í samræmi við evrópskar reglur.
Síminn hefur enn sem komið er ekki
komið með athugasemdir við frum-
varpið.“
Hún segir að heildaruppbygging
kerfisins gæti kostað 10-15 milljarða
hér á landi. „Það eru miklir fjármun-
ir og eðlilegt er að símafyrirtækin
byggi upp og reki kerfin með hag-
kvæmum hætti, viðskiptavinum sín-
um til góða. Hugsanlega mætti
skoða betur hvort koma mætti með
tillögur sem leitt gætu til betri sam-
nýtingar félaganna og leitast þannig
við að lækka þennan heildarkostnað.
Þetta á ekki hvað síst við um út-
breiðslu kerfisins. Ljóst þykir að
uppbygging þjónustunnar á smærri
þéttbýlisstöðum sé ekki fjárhagslega
hagkvæm og því eðlilegt að félögin
skoði þennan þátt sérstaklega ásamt
viðkomandi eftirlitsaðilum. Þannig
er rétt að fara sérstaklega vel yfir
þætti eins og lágmarksútbreiðslu á
einstaka svæðum og einnig að hvaða
marki eðlilegt væri að heimila reiki-
samninga á þeim stöðum, í stað þess
að byggja upp fleiri kerfi á dreifðari
stöðum. Þannig er að okkar mati
nauðsynlegt að aðlaga frumvarpið
enn frekar að íslenskum aðstæðum í
samræmi við íslensk lög.“
Spurð hvort hún sjái fyrir sér að
þriðja kynslóðin verði komin víða í
notkun í Evrópu á næsta ári segir
Heiðrún að ekki sé ósennilegt að
þjónustan verði komin að einhverju
marki í notkun í álfunni seint á
næsta ári. „Þó er það ekki ljóst í
hversu miklum mæli. Símafyrirtæk-
in eru nú raunhæfari í væntingum
sínum en áður. Bæði væntinga til
tækninnar og þá einnig til þarfa við-
skiptavina sinna.
Íslandssími hefur ekki tekið
ákvörðun um þátttöku í fyrirhuguðu
útboði á tíðnileyfum fyrir þriðju kyn-
slóð farsímaþjónustu. Pétur Péturs-
son, upplýsinga- og kynningarstjóri
Íslandssíma, segir að ákvörðun um
slíkt muni ráðast af því hvernig
frumvarpið verði að lögum.
„Frumvarp um þriðju kynslóð far-
síma er ágætt að því leyti að það
eyðir að vissu marki óvissu sem verið
hefur um þessi mál. Hins vegar veld-
ur það vonbrigðum að lögmál fram-
boðs og eftirspurnar séu ekki látin
ráða. Krafa um lágmarksgjald vekur
til dæmis spurningar um ójafnræði
og að hér er lagt gjald á eina tiltekna
takmarkaða auðlind en ekki aðrar
eins og sjónvarps- og útvarpsleyfi,“
segir Pétur.
Hann segir það einnig íþyngjandi
að krafist sé þess að þriðju kynslóðar
þjónusta nái til 60% landsmanna á
höfuðborgarsvæðinu og landsbyggð-
inni. „Þótt ákveðnar heimildir séu
um samstarf um notkun á kerfum er
lágmarkskrafa um að eigið kerfi
þjóni 30% landsmanna á höfuðborg-
arsvæðinu og landsbyggðinni. Það
blasir við að þetta verður mjög
kostnaðarsamt og þjóðhagslega
óhagkvæmt.“
Pétur segir að gangi öll fjögur
leyfin þá sé komið kerfi sem þjóni
120% landsmanna. „Þetta er svipað
og að gerð sé krafa um að hver út-
gerð byggi eigin höfn. Önnur leið
sem hægt væri að fara væri að byggt
væri eitt grunnet sem fyrirtækin
kepptu síðan um að veita þjónustu á.
Slíkt er talið tryggja samkeppni í
grunnsímaþjónustu þar sem grunn-
netið er í eigu Landssíma Íslands.
Einnig er þessi leið talin fullnægj-
andi í tengingum til og frá landinu
þar sem stofnað hefur verið eitt fé-
lag, Farice, um lagningu og rekstur
sæstrengs sem tryggir flutning
síma- og gagnaumferðar til og frá
landinu. Af hverju gilda sömu lögmál
ekki um þriðju kynslóðar þjónustu?
Sú leið sem er á borðinu nú er veru-
lega íþyngjandi og gæti orðið til að
seinka allri uppbyggingu. Þegar upp
er staðið verða það notendur sem
borga brúsann.“
Margir óvissuþættir
Íslandssími hefur ekki tekið ákvörð-
un um þátttöku í boðuðu útboði á
tíðnileyfum fyrir þriðju kynslóð far-
símaþjónustu. Ákvörðun um slíkt
mun ráðast af því hvernig frumvarp-
ið verður að lögum, að sögn Péturs.
„Það er útlit fyrir að þriðju kynslóð-
ar þjónusta bjóðist í nokkrum lönd-
um Evrópu strax á næstu vikum og
mörg símafyrirtæki verði komin með
þjónustu í loftið fyrir áramót. Það er
hins vegar veruleg óvissa um gæði
þjónustunnar, það er að segja hvort
kerfin virki eins og til er ætlast.
Einnig ríkir óvissa um áhuga
notenda á þjónustunni, hvernig
símtæki bjóðast og hvort þau verða
yfirleitt tilbúin og rísi undir kröfum
markaðarins.“
Pétur segir að óvissuþættir séu
margir og því farsælast að sinni að
fylgjast vel með áður en ákvarðanir
um þriðju kynslóðar þjónustu eru
teknar.
Óvissuþættir
fjarskipta-
fyrirtækja
Ekki liggur fyrir hvenær þriðju kynslóðar fjar-
skiptakerfi verður tekið í notkun hér á landi, en
það fer meðal annars eftir því hvernig tækninni
fleygir fram í nálægum löndum. Ef þriðja kyn-
slóðin tekur flugið í nágrannalöndum er ekki
loku fyrir það skotið að Síminn hefji undirbún-
ing seint á næsta ári.
AP
Sýningargestur virðir fyrir sér úrval fjarskiptabúnaðar á 3GSM World-fjarskiptasýn-
ingunni í Cannes í Suður-Frakklandi.
GERÐ verður sú lágmarkskrafa
til símafélaga, sem vilja veita
þiðju kynslóðar farsímaþjónustu
hér á landi (UTMS-þjónustu), að
farsímanet þeirra nái til 60%
íbúa á fjórum skilgreindum svæð-
um á landinu. Þetta kemur fram
í lagafrumvarpi sem samgöngu-
ráðherra hefur lagt fram á Al-
þingi um rekstur slíkrar þjón-
ustu. Samkvæmt frumvarpinu er
gert ráð fyrir, að allt að fjórum
fyrirtækjum verði úthlutað tíðni
fyrir þriðju kynslóðar þjónustu í
útboði gegn 190 milljóna króna
tíðnigjaldi. Segir í frumvarpinu
að það verði að teljast mjög hóf-
leg gjaldtaka í samanburði við
það sem tíðkast í öðrum ríkjum
Evrópu.
Frumvarpið
GPRS (General Packet Radio
Service) er gagnaflutningsstaðall
fyrir farsíma, sem var tekinn í
notkun árið 2000. Það er viðbót
við GSM-kerfið og veitir meiri
gagnaflutningsgetu með því að
beita gagnapakkatækni og nýta
betur tímarásir. Burðargeta kerf-
isins er sögð vera um 170 kb/s
við bestu skilyrði, en GPRS-símar
hafa mismunandi flutningsgetu
eftir gerðum. Líklega er burð-
argeta þeirra um 48 kb/s. Engu
að síður er GPRS sagt vera þýð-
ingarmesta skrefið í átt að þriðju
kynslóðinni.
GPRS
EDGE (Enhanced Data Rates for
GSM Evolution) er tækni sem er
ætlað að efla enn frekar burð-
argetu GSM-fjarskiptakerfa, en
burðargeta EDGE er sögð vera um
384 kb/s. Líklega nær tæknin ekki
nema 160 kb/s, en nær einu skrefi
lengra en GPRS og getur gert fjar-
skiptafyrirtækjum mögulegt að
veita enn fjölbreyttari þjónustu
handa notendum. Til samanburðar
er flutningsgeta í GSM-kerfum í
kringum 14.400 b/s.
EDGE
UMTS (Universal Mobile Tele-
communications) byggist á staðli
fyrir þriðju kynslóðartækni, en
fyrstu tilraunir með kerfið hófust
árið 2001. Gert er ráð fyrir að
gagnaflutningshraði UMTS nemi
allt að því 2 Mb/s, en reynslan
hefur sýnt að flutningshraðinn er
talsvert minni. Til dæmis náði NTT
DoCoMo, sem hóf rekstur á þriðju
kynslóðarkerfi í Japan árið 2001,
ekki nema 64 kb/s í upphafi. Lík-
lega er hægt að ná gagnaflutn-
ingshraða frá 200-600 kb/s.
Þriðju kynslóðinni er ætlað að
styðja við aukna bandbreidd sem
tryggir meðal annars flutning á
myndbandsefni og háhraðanet-
aðgangi um farsíma.
UMTS