Morgunblaðið - 04.04.2003, Blaðsíða 6

DAGLEGT LÍF
6 B FÖSTUDAGUR 4. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞÖRFIN fyrir gott útlit hefurlítið breyst í tónheimum þóttumfangið hafi minnkað með
tilkomu CD disksins og þar með
myndflötur upp á 31 sinnum 31
sentimetri, sem LP-platan státaði af
á velmektarárum sínum og bauð
upp á óendanlega möguleika í út-
færslu,“ sagði Kristján Krist-
jánsson, myndlistarmaður og
áhugamaður um vinylhljómplötur,
um þann þátt er snýr að listrænu út-
liti plötuumslaganna. „Útlit hljóm-
platna hefur ávallt skipt máli, hvort
sem er til að kynna listamanninn
eða hvetja kaupendur en framan af
tuttugustu öldinni voru umbúðirnar
meira léttvæg kynning með ljós-
myndum en útpæld listaverk,“ sagði
Kristján ennfremur.
„Það var ekki fyrr en árið 1967
þegar Bítlaplatan Sgt. Peppers Lon-
ely Hearts Club Band kom út að
hönnun umslagsins varð listgrein
og fékk viðurkenningu sem slík. Þá
varð það metnaður stöndugra
hljómsveita að skapa listræna heild
úr hljómplötunni þannig að lög og
umbúðir rynnu saman í eina sjálf-
stæða heild líkt og plata hljómsveit-
arinnar The Who um daufdumba
drenginn Tommy. Þá voru og fræg-
ir listamenn virkjaðir í útlitsvinn-
unni og umtalað er umslagið Sticky
Fingers sem Andy Warhol skapaði
fyrir hljómsveitina The Rolling
Stones, þar er þrívíddin komin í
spilið og gallabuxurnar státa af al-
vörurennilás sem renna má niður
svo við blasir…
Þegar litið er yfir flóruna frá
djass, klassík og yfir í rokk er áber-
andi mesta sköpunargleðin í rokk-
inu og þar er að finna margar perl-
ur sem safnarar nútímans gæfu
hægri höndina fyrir að ná í. Það eru
sérstakar útgáfur oft í fáum eintök-
um eða númeraðar líkt og hvíta al-
búm Bítlanna, fyrstu útgáfur, þrí-
víddarumslög og ýmsar tilraunir
listamanna til að vera frumlegir.
Þar kennir margra grasa og pappa-
hulstrið breyttist í bréfpoka, plast-
kápu, trékassa, járndós eða fatnað
og áferðin gerði innihaldið oft mun-
S
ÖFNUNARHVÖT
mannsins tekur á sig ýms-
ar myndir. Hér í eina tíð,
þegar greinarhöfundur
var að vaxa úr grasi, söfn-
uðu ungir drengir frímerkjum og
margar stúlkur lögðu metnað sinn í
að koma sér upp myndarlegu serví-
ettusafni. Nú til dags reyna margir að
safna peningum og verðbréfum, en sá
hængur er á að aðstaða manna er afar
misjöfn í þeim efnum. Hjá þeim sem
ekki eru í aðstöðu, eða hafa ekki í sér
þá eiginleika sem þarf til að safna
digrum sjóðum, beinist söfnunarár-
áttan því í aðra farvegi. Slík árátta
getur verið tímafrek og hefur oft í för
með sér talsverð fjárútlát, án þess að
nokkur arður komi á móti nema
ánægjan sem því fylgir að eiga eitt-
hvað alveg einstakt í sinni röð, eitt-
hvað sem viðkomandi þykir verulega
vænt um og myndi aldrei skipta á
þótt öll heimsins auðævi væru í boði.
Án efa fylla margir ástríðufullir
hljómplötusafnarar þann flokk. Og
þeir hafa það fram yfir ýmsa aðra
safnara að ekki aðeins geta þeir dáðst
að safni sínu með augunum heldur
einnig notið þess með eyrunum.
Fyrir allmörgum árum varð til vís-
ir að samtökum áhugamanna um
hljómtæki, sem komu saman og rök-
ræddu um hljómgæði og hljómflutn-
ing. Í febrúar árið 2000 voru síðan
stofnuð óformleg samtök sem kölluð
voru „Vinir hljóðsins“, en þar hittust
áhugamenn um hljómtæki og ástríðu-
fullir safnarar vínylhljómplatna, en
oft fer þetta tvennt saman. Þessi hóp-
ur kom í fyrstu saman í versluninni
Reynisson og Blöndal í Skipholtinu,
en þar voru stundum flutt erindi
tengd hljómtækjum, hljómgæðum og
þeirri viðleitni manna að ná hinum
fullkomna tóni út úr græjunum. Í
versluninni Búland, sem nýverið opn-
aði í Skeifunni, er nú athvarf áhuga-
manna á þessu sviði, en verslunin er
eins konar umboðssala með hvers
kyns hluti úr búslóðum fólks, allt frá
húsgögnum, rafmagnstækjum og
búsáhöldum upp í hljómflutningstæki
og vínylplötur. Eigandi verslunarinn-
ar er Guðmundur Erlendsson og hon-
um til halds og trausts er Þorgeir
Guðbjörnsson, en Þorgeir rak til
skamms tíma verslun við Grensás-
veg, þar sem áhugamenn um vínyl og
hljómtæki komu gjarnan saman. Þor-
geir er sjálfur mikill áhugamaður um
hljómflutningstæki og segir sagan að
hann sé slyngur að gera við magnara,
búa til rafmagnskapla og aðra fylgi-
hluti sem tengjast hljómflutnings-
tækjum og að hann hafi oft breytt
hálfónýtum plötuspilurum í eðal-
hljómflutningstæki með einu hand-
taki. Þorgeir segir að oft komi inn í
verslunina vönduð tæki í háum gæða-
flokki og hið sama sé að segja um vín-
ylplöturnar sem fólk vill losa sig við.
„Það leynast oft í þessu hreinustu
gersemar og það vita þeir, þessir
dellukarlar um vínyl og hljómtæki.
Þeir eiga það því til að kíkja inn og at-
huga hvað er í boði enda eru þeir allt-
af velkomnir.“
Því má svo bæta við að þjóðsagan
segir að sumir þessara dellukarla eigi
hljómflutningstæki sem séu meira
virði en íbúðirnar sem þeir búa í, en
það er ekki selt dýrara verði hér en
það var keypt.
Ingi Ingason rekur verslunina Raf-
grein við Álfheima, sem hefur þá sér-
stöðu að hún er aðeins opin frá 16.00
til 18.00 á virkum dögum enda rekur
Ingi verslunina í frístundum, en hann
er lærður rafvirki og starfar sem
verkefnastjóri og tækniteiknari. „Það
má segja að ég sé í þessu af áhuga og
hugsjón, og verslunin er í raun opin
allan sólarhringinn í gegnum Netið á
slóðinni www.simnet.is/rafgrein/ ,“
sagði Ingi. „Ég er með umboð fyrir
mjög vönduð hljómflutningstæki frá
Bretlandi, Ítalíu, Danmörku, Finn-
landi, Þýskalandi og Skotlandi og er
nú að fá plötuspilara frá Thorens í
Þýskalandi, sem hefur framleitt
plötuspilara í 100 ár. Enn fremur var
ég að fá umboð fyrir Thule-audio í
Danmörku sem er mjög gott merki.
Auk þess er ég með geisladiska og
vínyl-plötur, sem ég panta erlendis
frá, en í vínylnum er ég
aðallega með djassplöt-
ur, og reyndar einnig
allar útgáfur Creedence
Clearwater Revival í
vínyl,“ sagði Ingi.
Í Kolaportið koma
alltaf af og til áhuga-
verðar vínylhljómplötur
og eins má nefna safn-
arabúðirnar við
Frakkastíg, Ingólfs-
stræti, Vitastíg og í
Tryggvagötu. Einnig
hefur verið hægt að
nálgast gamlar vínyl-
plötur í Góða hirðinum,
verslun á vegum Sorpu í
Hátúni.
Allir veggir þaktir
Ekki er vitað með
vissu hver státar af
stærsta safni vínyl-
hljómplatna á Íslandi.
Af samtölum við áhugamenn á þessu
sviði má þó ráða að nokkrir skera sig
úr hvað varðar umfang og stærð safn-
anna og telja sum þeirra hátt á annan
tug þúsunda eintaka. Einn þeirra,
sem ekki vildi láta nafns síns getið,
kvaðst nú vera búinn að þekja alla til-
tæka veggi í fjögurra herbergja íbúð
sinni af hillum undir vínylplötur og
þyrfti nú jafnvel að fara að svipast um
eftir stærra húsnæði því söfnunarár-
áttan lætur ekki staðar numið einn
góðan veðurdag. Þvert á móti færast
menn í aukana í réttu hlutfalli við vöxt
og viðgang safnsins.
„Ég kaupi enn vínyl og er með lista
yfir fyrirtæki erlendis sem framleiða
vínylplötur og dreifa þeim. Fyrir
áhugamenn á þessu sviði gæti verið
gagnlegt að hafa samband við við-
komandi fyrirtæki erlendis og í því
sambandi get ég nefnt netföngin:
sundazed.com, acousticsounds.com
og diversevinyl.com, svo dæmi séu
tekin. Þessi fyrirtæki gefa út og fram-
leiða vínylplötur og er þar bæði um að
ræða „notað og nýtt“. Bæði nýjar
endurútgáfur, í sumum tilvikum með
betrumbættu hljóði, og eins útgáfur
með nýrri tónlist. Og þetta rokselst.
Vínylplötur eru greinilega í sókn í
heiminum í dag. Svo er líka mikil
gróska í framleiðslu á plötuspilurum,
mögnurum og alls konar fylgihlutum
og framboð á slíku sem aldrei fyrr.“
Hvað er það sem rekur menn út í
að sanka að sér vínylplötum út í það
óendanlega, í stað þess að kaupa bara
geisladiska sem taka miklu minna
pláss?
„Ætli það sé ekki bara sérvisku-
genið, sem Kári hefur ekki fundið enn
þá. Og við þessu eru engin lyf til. Svo
helst þetta í hendur við ástríðu sumra
„sérvitringa“ til að finna hinn full-
Vinir
hljóðs
vínyls
Ingi Ingason í verslun sinni Rafgrein, með eintak af
vinylplötu Creedance Clearwater Revival.
Hreinn Sæmundsson með fyrstu LP-plötuna sem hann
eignaðist, meistaraverk Bob Dylans, Highway 61 Revisited.
Þótt geisladiskar hafi
náð yfirhöndinni á mark-
aðstorgi hljómplötuút-
gáfunnar lifir gamli
vínylinn þó enn góðu lífi.
Áhugamenn um vín-
ylplötur og hljómgæði
sögðu Sveini Guðjóns-
syni að vínylinn væri í
sókn og hljómflutnings-
tækin aldrei betri en nú.
og
Morgunblaðið/Sverrir
Litskrúðug vinylplata frá hippatímanum.
Kristján Kristjánsson myndlistarmaður var höfundur umslagsins á plötu
Megasar, „Á bleikum náttkjólum“. Hér hefur myndlistarmaðurinn laumað
sér inn í leikmyndina sem notuð var á umslaginu, annar frá vinstri.
Forsíðan á tvöfalda albúmi Óð-
manna, en umslagið þótti bæði
frumlegt og vel hannað.
Umslagið með rennilásnum sem
Andy Warhol skapaði fyrir Rolling
Stones um plötuna „Sticky Fingers“.
Listræn plötuumslög
Mesta sköpunargleðin í rokkinu
FENG SHUI helgarnámskeið
með Jan Hannant og Robertu Shewen
stofnfélögum bresku Feng shui samtakanna 26. og 27. apríl í Munaðarnesi
uppl. á www.geocities.com/lillyrokk/fengshui2001
í síma 566 7748 eða á shamballa@heimsnet.is