Morgunblaðið - 05.04.2003, Blaðsíða 49

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. APRÍL 2003 49
ATH: 100%
BÓMULL
CAMO
vöndu›u
sængurfatasettin
í felulitunum
loksins komin
aftur.
rosalega mjúk
ÞAÐ
HEITA
STA
Í DAG
!!
MIKIÐ hafrót er nú í alþjóða-
málum og fjölþjóðastofnanir ýmsar
í uppnámi. Við þessar aðstæður í
utanríkismálum er herlausu ríki á
borð við Ísland ómetanlegt að geta
treyst á varnir öflugasta lýðræð-
isríkis heims, Bandaríkja Norður-
Ameríku, BNA.
Væri ístöðulítill skipstjóri í
brúnni við þessar aðstæður, gæt-
um við nú staðið uppi með minni
velvild í okkar garð af hálfu BNA
en áður og jafnframt rysjótta sam-
búð við Evrópusambandið (ESB)
vegna óbilgjarnra fjárkrafna þar á
bæ í tengslum við stækkun EES.
Næsta víst er og, að með skip-
stjóra í brúnni af vinstri væng
stjórnmálanna hefði ekki tekizt að
stýra skútunni jafnklakklaust
gegnum boðaföll alþjóðlegrar efna-
hagshnignunar og raun hefur orðið
á síðustu misserin. Við lok þessa
kjörtímabils siglir þjóðarskútan
lygnan sjó og bíður nýs byrjar,
sem reyndar allir vita, að er á
næsta leiti fyrir tilverknað núver-
andi ríkisstjórnar.
Blikur á lofti
Ef allt fer hins vegar á versta
veg í næstu kosningum, mun í
kjölfar þeirra verða mynduð
vinstristjórn undir forsæti gamals
herstöðvaandstæðings. Ætla má,
að herstöðvaandstæðingar, gamlir
og nýir, muni þá gera atlögu að
varnarsamningi BNA og Íslands,
sem er enn í fullu gildi og bráð-
nauðsynlegur öryggi landsins í
byrjun 21. aldarinnar, hvað sem
samræðustjórnmálum svo nefndra
„friðarsinna“ líður.
Til að halda sjó á tímum mestu
framkvæmda Íslandssögunnar
duga ennfremur engin vettlingatök
við efnahagsstjórn landsins. Spor-
in frá fjármálaóstjórn Reykjavík-
urborgar hræða, og slík lausatök,
sem þar voru viðhöfð, heimfærð á
landsstjórnina, mundu leiða til
óðaverðbólgu og skuldasöfnunar
og að lokum skattahækkana á
landslýð. Vítin eru til þess að var-
ast þau.
Hvað er bak við
yztu sjónarrönd?
Ekki er feitan gölt að flá, þegar
stefnumál vinstri vængsins fyrir
næsta kjörtímabil eru annars veg-
ar. Það má þó gera sér í hugarlund
afleiðingar óstjórnar vinstri flokk-
anna með því að líta til sambæri-
legs stjórnarmynzturs erlendis. Í
Þýzkalandi, gamalli eimreið Evr-
ópu, vann samsteypustjórn Jafn-
aðarmanna (Samfylkingar) og
Græningja (VG) nauman sigur í
síðustu kosningum eftir að hafa
verið þar við völd í eitt kjörtíma-
bil. Í stuttu máli er efnahagur
Þýzkalands nú í kalda koli. Þar er
nú um 11,3 % atvinnuleysi, og í
fyrra var þar 0,2 % hagvöxtur.
Bankakreppa blasir við vegna
gjaldþrota fjölda fyrirtækja og
Þjóðverjar horfast nú í augu við
verðhjöðnun, sem er vítahringur
sílækkandi verðlags. Svo mikill
halli er á ríkissjóði Þýzkalands um
þessar mundir, að hann ógnar
„stöðugleika og vaxtarsáttmála“
evrusvæðisins og Þjóðverjar eiga
þess vegna yfir höfði sér þungbær-
ar sektir af hálfu Brussel (ESB).
Vilja Íslendingar hætta á, að
stjórn Samfylkingar og vinstri-
grænna taki hér við eftir næstu
kosningar og ríði efnahagslífinu á
slig? Það væri þá bót í máli, að Ís-
lendingar þyrftu ekki að óttast
svipuna frá Brussel.
Núverandi ríkisstjórn skilar
góðu búi. Vaxtabyrði ríkissjóðs
hefur minnkað og góður hagvöxtur
er í sjónmáli. Af þessum ástæðum
treysta stjórnarflokkarnir sér vel
til að lofa því að minnka skatt-
byrðar almennings, fái þeir til þess
nægan stuðning kjósenda. Sjálf-
stæðisflokkurinn ætlar t.d. að
beita sér fyrir helmingun „mat-
arskattsins“, þ.e. virðisaukaskatts
í lægra vaskþrepinu. Skattastefna
Sjálfstæðisflokksins mun, ljái þjóð-
in honum brautargengi, auka ráð-
stöfunartekjur alls almennings.
Ástæða er til að leggja áherzlu
á, að skattlagning er í eðli sínu að-
ferð til að afla hinu opinbera, ríki
(80%) og sveitarfélögum (20%),
tekna. Vinstrimenn eru hins vegar
enn við það heygarðshornið að af-
skræma hið hefðbundna hlutverk
skattlagningar. Þeir nota skatt-
kerfið til að bjaga tekjuskipt-
inguna í landinu, sem á að ráðast á
frjálsum markaði. Þar með mis-
muna og misbjóða þeir þegnunum
gróflega. Hvaðan kemur þeim rétt-
urinn til slíkrar valdbeitingar?
Hagvöxtur til frambúðar
Opinberi geirinn á Íslandi hefur
um langt árabil tekið til sín sívax-
andi hluta af vergri landsfram-
leiðslu og nemur hann nú 41%.
Þessa þróun verður að stöðva og
síðan að snúa við, svo að hún leiði
ekki til skattahækkana í framtíð-
inni og kyrki um leið hagvöxtinn.
Heilbrigðis- og tryggingageirinn
nemur tæpum 40% ríkisút-
gjaldanna, er þar með langstærsti
útgjaldaliður ríkissjóðs og hefur
vaxið mest. Samt eru biðraðir eftir
þjónustu. Endurskipulagningar er
þess vegna augljóslega þörf. Í
þessum geira, eins og annars stað-
ar, er hægt að hagræða og auka
skilvirkni með skynsamlegri fjár-
festingu. Hefja ber undirbúning að
því að reisa nýtt háskólasjúkrahús,
sem hýsi alla hátæknilæknisþjón-
ustu í landinu undir einu þaki. Há-
skólasjúkrahúsið verði búið beztu
fáanlegu tækjum, sem með réttu
skipulagi tryggi í senn hámarks-
gæði þjónustunnar og hámarksaf-
köst. Aðeins með róttækri skipu-
lagsbreytingu og tæknivæðingu
verður unnt að lækka kostnað á
hvern sjúkling. Þetta verkefni
þarfnast vandaðs undirbúnings og
góðrar verkefnastjórnunar. Rétt
tímasetning framkvæmda gæti
verið, þegar slakna tekur á efna-
hagslífinu við lok virkjunar-og ál-
versframkvæmda á Austurlandi.
Hafrót
Eftir Bjarna Jónsson „…með
skipstjóra í
brúnni af
vinstri væng
stjórnmál-
anna hefði ekki tekizt
að stýra skútunni jafn-
klakklaust gegnum
boðaföll alþjóðlegrar
efnahagshnignunar og
raun hefur orðið á síð-
ustu misserin.“
Höfundur er verkfræðingur.
AÐ undanförnu hefur komið í ljós
að mikillar óþreyju gætir á Íslandi hjá
áhugafólki um jafnréttismál. Ekki
síst vegna þess að þegar íslenskt sam-
félag er skoðað með kynjagleraugum
og staða karla og kvenna skoðuð birt-
ist raunveruleiki sem ekki er í nokkru
samræmi við gildandi jafnréttislög
númer 96/2000. Þetta er því dapur-
legra þegar haft er í huga að þrátt
fyrir starfsemi rauðsokkuhreyfingar-
innar, kvennaframboðsins og Sam-
taka um kvennalista, tilkomu Jafn-
réttisstofu og dugnað kvenfélaga-
samtakanna og kvenréttindafélags-
ins, svo fátt eitt sé nefnt, hefur
karlveldinu ekki mikið verið hnikað
til.
Jafnvel sú staðreynd að konur
brugðust í alvöru við áskoruninni um
að með aukinni menntun kæmust þær
upp að hlið karla og að fram við þær
yrði komið og við þær talað sem jafn-
ingja dugði ekki til. Það er nefnilega
svo – því miður – að langt er í land
með jafnréttið og nefni ég þá sérstak-
lega staðfestan launamun kynjanna
og endalausan vinnutíma kvenna, því
alltof litlar breytingar hafa orðið á
verkaskiptingu á heimilum, þrátt fyr-
ir eina mestu atvinnuþátttöku ís-
lenskra kvenna af öllum OECD-ríkj-
unum.
En ekki skal ótalið það sem vel hef-
ur verið gert en þar stendur árangur
Reykjavíkurborgar upp úr hafsjónum
hvað jafnréttismál varðar. Undir
stjórn Ingibjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur hafa verið stigin eftirtektar-
verð skref sem sýna að misrétti
kynjanna er ekki náttúrulögmál held-
ur fyrirkomulag sem má breyta með
vel ígrunduðum áætlunum og mark-
vissum aðgerðum.
Samfylkingin, sem framsækið afl í
íslenskum stjórnmálum, bregst við
þessum staðreyndum með því að boða
til átaks í jafnréttismálum á öllum
sviðum þjóðlífsins. Þetta átak er
byggt á áætlun sem framkvæmda-
stjórn flokksins vann sl. vetur og hef-
ur nú verið sett fram í bæklingi. Þar
kemur m.a. fram að Samfylkingin ein-
setur sér að vera í fremstu röð í jafn-
réttismálum og að hún skuli í umboði
kjósenda setja jafnréttissjónarmið á
oddinn í íslensku samfélagi og hafa
þau samofin allri starfsemi. Í því felst
enn fremur að þótt horft sé sérstak-
lega til jafnréttis kynjanna þá sé jafn-
rétti allra einstaklinga (óháð kyni, lit-
arhætti, kynhvöt, trúarbrögðum eða
atgervi) haft í huga við alla stefnu-
mótun og ákvarðanatöku.
Jafnrétti til bóta
fyrir samfélagið
Eftir Hólmfríði
Garðarsdóttur
Höfundur er háskólakennari og
situr í framkvæmdastjórn
Samfylkingarinnar.
„Undir
stjórn Ingi-
bjargar Sól-
rúnar Gísla-
dóttur hafa
verið stigin eftirtekt-
arverð skref …“
mbl.isFRÉTTIR