Morgunblaðið - 07.04.2003, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 7. APRÍL 2003 17
HELSTU ógn við heilbrigði
barna er að finna einmitt þar sem
þau ættu að vera öruggust – á heim-
ilunum, í skólanum og í næsta ná-
grenni. Á hverju ári deyja rúmlega
fimm milljónir barna á aldrinum 0
til 14 ára, einkum í þriðja heiminum,
af völdum sjúkdóma sem rekja má
til umhverfisins – til heimilanna og
þeirra staða þar sem börn læra og
leika sér. Meðal þessara sjúkdóma
eru niðurgangur, malaría og aðrir
sjúkdómar sem berast með smit-
ferjum, s.s. skordýrum, bráðasýk-
ingar í öndunarfærum og meiðsl af
völdum slysa.
Það er unnt að koma í veg fyrir
þessi dauðsföll. Við vitum hvað þarf
að gera. Þegar hafa verið gerðar að-
gerðaáætlanir til þess að berjast
gegn þessari ógn við heilsu barna.
Það þarf að koma þeim í fram-
kvæmd á heimsvísu og innan ein-
stakra ríkja. Alþjóðaheilbrigðisdag-
urinn er þess vegna helgaður því að
tryggja börnum heilbrigt umhverfi.
Við verðum öll að leggja okkur
betur fram um að bregðast við þeim
hættum sem börnum stafar af um-
hverfinu. Fjárhagsleg og félagsleg
byrði þjóða vegna sjúkdóma sem
rekja má til umhverfisins er þung
og sú byrði kemur harðar niður á
börnum en öðrum. Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunin hleypti af stokkun-
um verkefninu Heilbrigt umhverfi
barna í september 2002. Í samvinnu
við marga hópa um heim allan er nú
unnið að því að þetta átak verði að
þróttmiklum alheimssamtökum sem
munu þess megnug að virkja stuðn-
ing heimamanna og ganga fram fyr-
ir skjöldu með það fyrir augum að
skapa börnum heilbrigðari lífsskil-
yrði á heimilum sínum og þar sem
þau læra og leika sér.
Með samvinnu á mörgum víg-
stöðvum, með því að nýta þær áætl-
anir sem fyrir eru og laga raunhæf-
ar aðgerðir að þörfum einstakra
samfélaga geta þeir sem aðild eiga
að samtökunum skipt sköpum. Í
sameiningu eigum við hægara með
að takast á við þau heilbrigðisvanda-
mál í umhverfinu sem hvert sam-
félag, ríki, svæði og heimshluti á við
að stríða.
Öll börn eiga rétt á að alast upp í
heilbrigðu umhverfi á heimilum sín-
um, í skólanum og næsta nágrenni.
Framtíðarþroski barna okkar – og
framtíðarheimur – veltur á því að
núna séu þau heilbrigð og hraust.
Heilbrigt umhverfi
– heilbrigð börn
Eftir Gro Harlem
Brundtland
„Ávarp í til-
efni alþjóða-
heilbrigð-
isdagsins,
7. apríl
2003.“
Höfundur er framkvæmdastjóri
Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar (WHO).
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
fer í þessar kosningar með sterka
málefnastöðu.
Mikið hefur áunnist á síðustu
tveimur kjörtímabilum og lífskjör
þjóðarinnar hafa batnað. Kaupmátt-
ur hefur aukist og atvinnugreinum
fjölgað. Efnahagsstjórn landsins er
með miklum ágætum og skuldir
þjóðarinnar fara lækkandi ár frá ári.
Í félagsmálum hefur mikið verk
verið unnið, þar má nefna fæðing-
arorlof sem var lengt úr sex mán-
uðum í níu. Nýju lögin eiga að
tryggja barninu samvistir bæði við
föður og móður og gera ábyrgð
þeirra gagnvart barninu jafna.
Barnakortin sem við framsóknar-
menn lofuðum fyrir síðustu kosning-
ar urðu að veruleika og ná til sjö ára
aldurs, en betur má ef duga skal.
Meðferðarúrræðum fyrir unglinga á
villigötum hefur einnig fjölgað mikið.
Húsnæðisstefnan sem komið var á
árið 1998 er bylting, húsnæðisbréf
fást nú til 40 ára og aldrei hafa eins
margir tekjulágir einstaklingar og
fjölskyldur komist í eigið húsnæði
þar sem þau vilja búa. Hægt er að fá
allt að 90% lán til íbúðarkaupa, það
geta nánast allir keypt sér íbúð.
Húsaleigubætur hafa stórhækkað
og urðu skattfrjálsar í ársbyrjun
2002. Þær taka sérstakt tillit til
barnafjölskyldna og láglaunafólks.
Unnið hefur verið átak í byggingu
leiguíbúða að frumkvæði félagsmála-
ráðherra. Aukinn sveigjanleiki í hús-
næðislánum, sem er nýtt úrræði, og
heimild til að lengja upphaflegan
lánstíma um allt að 15 ár.
Í heilbrigðismálum hefur náðst
mikilvægur árangur. Fyrst má nefna
nýjan barnaspítala við Hringbraut.
Þar með er aldagamall draumur Ís-
lendinga orðinn að veruleika. Nýr
barnaspítali hefur í för með sér bylt-
ingu í lækningum og aðbúnaði fyrir
veik börn hvaðanæva af landinu,
spítalinn hefur verið forgangsverk-
efni framsóknarráðherra frá byrjun
framkvæmdar. Aldrei fyrr hefur jafn
miklu fjármagni verið varið til heil-
brigðismála og í tíð Framsóknar-
flokksins.
Réttarstaða almennings gagnvart
heilbrigðisþjónustunni batnaði mikið
þegar sjúkratryggingar tóku gildi og
tekist hefur að auka og bæta heil-
brigðisþjónustu landsmanna óháð
búsetu, efnahag eða öðrum ástæð-
um. Komið hefur verið til móts við
tekjulágar fjölskyldur með því að
rýmka reglur um endurgreiðslur
umtalsverðs læknis- og sjúkrakostn-
aðar, m.a. með því að veita barna-
fjölskyldum mun meiri rétt en áður.
Mótuð hefur verið stefna í málefn-
um langveikra barna. Þar eru til-
greindir þeir þættir sem skal vinna
að til að bæta þjónustu við langveik
börn og fjölskyldur þeirra. Nú þegar
hefur réttur til umönnunargreiðslna
verið aukinn, einnig réttur foreldra
til að fá dvalarkostnað greiddan.
Á þriðja milljarð hefur verið veitt
til að hækka bætur öryrkja og ellilíf-
eyrisþega, bætur hafa almennt verið
hækkaðar og verulega hefur verið
dregið úr áhrifum makatekna á bæt-
ur almannatrygginga.
Þetta sýnir svart á hvítu að í
stjórnartíð Framsóknarflokksins
hefur verið stigið skref úr fortíð inn í
framtíð í velferðarmálum.
Draumur vinstrimanna er að
hörfa til fortíðar og taka upp gamla
takta í velferðarkerfinu. Stefna
framsóknarmanna er að halda áfram
að byggja upp velferðarkerfi fyrir
alla landsmenn.
Veitum Framsóknarflokknum
brautargengi í kosningum 10. maí
nk. Því velferð er eitt af orðum hans.
Framsóknar-
flokkurinn er
velferðarflokkur
Eftir Tómas
Meyer
Höfundur er formaður Félags ungra
framsóknarmanna í Hafnarfirði.
„… í stjórn-
artíð Fram-
sóknar-
flokksins
hefur verið
stigið skref úr fortíð inn
í framtíð í velferð-
armálum.“
ÞAÐ eru döpur tíðindi sem starfs-
mönnum Landhelgisgæslunnar
(LHG) berast að skera eigi niður fjár-
framlög til stofnunarinnar um 6–10%
þrátt fyrir að fram hafi komið að um
90–100 milljónir króna vanti til að
endar nái saman í rekstrinum og
þrátt fyrir að Ríkisendurskoðun hafi í
úttekt sinni á rekstri LHG komist að
þeirri niðurstöðu að reksturinn sé
eins hagkvæmur og mögulegt er og
ekki sé hægt að hagræða meira í
rekstrinum nema að skerða þá veru-
lega þá mikilvægu þjónustu sem
stofnunin veitir.
Öllu alvarlegri eru þó þau tíðindi að
vegna trúnaðarbrests milli dóms-
málaráðherra og ráðuneytismanna
annars vegar og stjórnenda LHG
hins vegar er stofnunin lögð í einelti
og skuli fjárhagslega svelt til hlýðni
við ráðherra og ráðuneyti, má m.a.
nefna til sögunnar andstöðu stjórn-
enda LHG við að sameina björgunar-
stjórnstöð sína þeirri sem setja á á
laggirnar í Skógarhlíð undir stjórn
ríkislögreglustjóra.
Er nú svo komið að stjórnendur og
starfsmenn LHG fara með söfnunar-
bauka um landið til kaupa á nauðsyn-
legum tækjum til stofnunarinnar.
Það hlýtur að vera krafa lands-
manna að látið sé af þeirri skemmd-
ar- og niðurrifsstarfsemi sem verið er
að vinna á þeirri mikilvægu björgun-
ar- og neyðarþjónustu sem LHG veit-
ir, og ef fram fer sem horfir má búast
við að starfsandi og metnaður starfs-
manna LHG bíði tjón af.
Verði ekki látið af áðurnefndum að-
gerðum hlýtur að koma til álita að
færa stofnunina undir annað ráðu-
neyti, t.d. heilbrigðis- eða samgöngu-
ráðuneyti, með þeirri von að stofn-
uninni yrði þar tekið opnum örmum
og unnið yrði að hennar málum af
meiri fagmennsku og metnaði en nú
er.
Engin stefnumótun er til um
hvernig og á hvað löngum tíma skuli
endurnýja tækjakost LHG, skipa- og
flugvélakostur stofnunarinnar er að
stærstum hluta kominn á úreldingar-
aldur og ekki verður hann yngri á
meðan að beðið er.
Í desember árið 1997, eftir umtals-
verðan þrýsting hinna ýmsu aðila,
skipaði núverandi dómsmálaráðherra
fimm manna nefnd til að semja for-
sendur og hafa umsjón með smíði nýs
varðskips. Árið 1999 birtist í blöðum
frétt þess efnis að dómsmálaráðherra
hafi lagt fram á ríkisstjórnarfundi
minnisblað um að hönnun nýs varð-
skips væri á lokastigi, smíði þess yrði
boðin út síðar á því ári og búast mætti
við því að skipið yrði afhent árið 2001.
Nú, tveimur árum síðar og sex ár-
um eftir stofnun nefndarinnar, situr
við það sama, efndirnar engar, hverju
sætir? Var stofnun nefndarinnar ein-
ungis til þess að drepa málinu á dreif,
að aldrei hafi staðið til að smíða nýtt
varðskip? Til að kóróna svo skömm-
ina var LHG í byrjun þessa árs gert
að leggja varðskipinu Óðni.
Í 77 ára sögu LHG hefur líklega
enginn ráðherra sem farið hefur með
málefni LHG verið eins áhuga- og
metnaðarlaus fyrir hönd stofnunar-
innar og núverandi dómsmálaráð-
herra.
Það er mín einlæga von að í hönd-
um nýrrar ríkisstjórnar séu bjartari
tímar fram undan í rekstri Landhelg-
isgæslu Íslands og að nýr yfirmaður
hennar komi til starfa fullur dugnað-
ar og metnaðar fyrir hönd stofnunar-
innar.
Landhelgisgæslan
þolandi eineltis
Eftir Jakob
Ólafsson
„Það hlýtur
að vera
krafa lands-
manna að
látið sé af
þeirri skemmdar- og
niðurrifsstarfsemi sem
verið er að vinna á þeirri
mikilvægu björgunar-
og neyðarþjónustu sem
LHG veitir ...“
Höfundur er þyrluflugstjóri og
flugöryggisfulltrúi
Landhelgisgæslu Íslands.
Mörkinni 3, sími 588 0640.
Opið mán-fös kl.11-18 - lau kl. 11-15
Brúðkaupsgjafir
Br
úð
ar
gj
af
al
is
ta
r