Morgunblaðið - 16.04.2003, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 2003 11
„ÞETTA eru vitaskuld ánægjuleg tíð-
indi, enda hafa útvegsmenn tekið á
sig verulegar skerðingar til að efla
þorskstofninn,“
segir Friðrik J.
Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri
Landssambands ís-
lenskra útvegs-
manna. Friðrik seg-
ist hafa átt von á því
að þorskkvótinn
yrði aukinn á næsta
fiskveiðiári, enda hafi verið reiknað
með því í síðustu ástandsskýrslu Haf-
rannsóknastofnunarinnar.
„Við stefnum að sjálfsögðu á að
halda áfram að efla þorskstofninn. Í
því sambandi er það grundvallaratriði
að við förum að nýta hvalastofnana
hér við land á eðlilegan hátt. Hafrann-
sóknastofnunin telur að auka megi af-
rakstursgetu þorskstofnsins um 10–
20% á ári með því að halda hvalastofn-
unum í skefjum. Það er því mikilvægt
að hvalveiðar hefjist strax í sumar
enda eru allar forsendur til þess,“
segir Friðrik.
Friðrik J. Arngrímsson
Mikilvægt
að hefja
hvalveiðar
GUÐJÓN Arnar Kristjánsson, for-
maður Frjálslynda flokksins, segir
það fagnaðarefni ef hægt yrði að
auka veiðiheimild-
ir, en sé tilefni til
þess sé best að
gera það fyrr en
seinna.
„Ég er reyndar
á þeirri skoðun að
það eigi að reyna
að taka þennan
afla með krókum
allt í kringum landið frekar en að
úthluta honum beint inn í afla-
markskerfið,“ segir Guðjón Arnar.
„Það á að gefa línufrelsi til að
veiða þetta, því þá er ekki lagt
meira á hrygningarstofninn heldur
veitt meira úr blönduðum afla.“
Guðjón Arnar vill auka kvótann
strax, en segist gera sér grein fyr-
ir því að 1. september virðist vera
einhver heilagur dagur hjá sumum,
að það sé allt í lagi að gera eitt-
hvað eftir fjóra mánuði en ekki
núna. „Ég held að menn séu í tals-
verðum vandræðum við að halda
úti veiðum frá hinum ýmsu byggð-
um landsins um allt land og því
ætti að reyna að efla krókaveið-
arnar frekar og spila þannig með
þeirri náttúrusveiflu að það sé
frekar lítið af hinum stóra fiski,“
segir Guðjón.
Guðjón A. Kristjánsson
Tækifæri til
að efla króka-
veiðarnar
KRISTINN H. Gunnarsson, þing-
maður Framsóknarflokksins, segir
ánægjulegt að heyra að stofninn sé
að vaxa en hann
velti því fyrir sér
hvers vegna þorsk-
kvótinn hafi ekki
verið aukinn strax
eins og gert hafi
verið við aðrar fisk-
tegundir fyrir ára-
mót og reyndar
einnig á miðju síð-
asta fiskveiðiári. Átta sinnum hafi
kvóti verið aukinn á miðju fiskveiði-
tímabili, stundum í andstöðu við vís-
indamenn og stundum ekki, og með
það í huga mætti alveg auka þorsk-
kvótann strax.
„Ég undirstrika að þetta er fyrst
og fremst pólitísk ákvörðun,“ segir
Kristinn. „Vísindamenn hafa auðvit-
að sína þekkingu en það er ljóst að
hún er mjög takmörkuð. Við höfum
farið að fullu eftir tillögum þeirra í
rúman áratug varðandi þorskinn og
erum komin á sama lága staðinn og
við vorum þegar við lögðum af stað í
þann leiðangur að byggja upp þorsk-
stofninn.“
Kristinn segist telja að hætta eigi
þessum árlegu sveiflum en taka
ákvarðanir til nokkurra ára í senn,
t.d. fimm ára, og nota svonefndar
jafnstöðuaflareglur. „Ég vil bakka út
úr þessum árlegu hreyfingum,“ segir
hann og telur að jafnstöðuafli í
þorski gæti verið 230 til 250 þúsund
tonn á ári.
Kristinn H. Gunnarsson
Jafnstöðuafla-
reglur heppi-
legastar
ÁRNI Steinar Jóhannsson, þing-
maður Vinstri hreyfingarinnar –
græns framboðs, segir að tal um
aukningu þorsk-
kvóta komi ekki á
óvart miðað við
mælingar og tal
sjómanna um allt
land. „En málið er
að svona hluti á
ekki að vinna í að-
draganda kosninga
eins og Davíð
Oddsson gerir.“
Árni Steinar segir að skoða verði
þessa hluti í samráði við alla hags-
munaaðila, þ.m.t. sjómenn og vís-
indamenn. Ekki standi upp úr hvort
veiða megi meira eða ekki á næst-
unni heldur snúist umræðan um
óréttlátt fiskveiðistjórnunarkerfi.
„Það er aðalmálið og menn mega
ekki skjóta sér undan því að ræða
um breytingar á fiskveiðistjórnunar-
kerfinu með gleðitíðindum um að
það geti farið svo að við veiðum
30.000 tonnum meira af þorski. Og
eru þetta þó engin ósköp því miðað
við síðustu ár erum við að spýta í um
20.000 tonn og þeim verður útdeilt
miðað við núverandi kerfi og breytir
engu í stöðunni gagnvart lands-
byggðinni og sjávarplássunum.“
Hvernig staðið skuli að endur-
skoðun á stjórn fiskveiða er kosn-
ingamál, að sögn Árna Steinars, og
aðalatriðið sé að stuðla að réttlátari
leikreglum varðandi úthlutun. Auk-
inn þorskkvóti stuðli auðvitað að
bættum hag þjóðarbúsins, en „hann
leysir á engan hátt þá óánægju sem
er varðandi núverandi fiskveiði-
stjórnunarkerfi og um það er tekist
á. Það er mergurinn málsins.“
Árni Steinar Jóhannsson
Tekist á um
kerfið
ÁRNI M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra segir að miðað við fyrir-
liggjandi gögn sé mjög líklegt að
þorskkvóti næsta
fiskveiðiárs verði
aukinn um 30 þús-
und tonn. „Við höf-
um síðustu 18
mánuði fengið
nánast eingöngu
góðar fréttir af
ástandi fiskistofn-
anna. Í síðustu
ástandsskýrslu Hafrannsóknastofn-
unarinnar var það mat stofnunar-
innar að það yrði 30 þúsund tonna
aukning á leyfilegum heildarafla í
þorski á milli þessa fiskveiðiárs og
þess næsta. Síðan höfum við fengið
jákvæðar fréttir, nú síðast í togara-
rallinu, og því bendir allt til þess að
mat stofnunarinnar standist. Það
sýnir að aðgerðir síðustu ára eru að
skila sér og þorskstofninn að stækka
annað árið í röð. Ýsustofninn er
sömuleiðis í mikilli sókn og miðað
við mælingar á ýsu í togararallinu á
ég ekki von á öðru en að mat Haf-
rannsóknastofnunarinnar á ýsu-
stofninum frá því í fyrra standist
einnig.“
Árni segir að ummæli forsætis-
ráðherra séu byggð á upplýsingum
sem hafi komið fram á undanförnum
mánuðum og vísar því á bug að þau
hafi verið sett fram sem kosninga-
áróður. „Það er eðlilegt að umræðan
sé byggð á þeim upplýsingum sem
liggja fyrir og menn reyni að spá í
spilin út frá þeim, fremur en að setja
fram fullyrðingar um að fiskveiði-
stjórnunin hafi brugðist án þess að
styðja það með rökum,“ segir Árni.
Árni M. Mathiesen
Aðgerðir að
skila árangri
ÁSTÞÓR Magnússon, sem ákærður
er fyrir að hafa dreift tilhæfulausri
viðvörun um sprengjutilræði gegn
íslenskri flugvél í október á síðasta
ári, hótaði að mæta ekki framar fyrir
dóm ef krafa hans um að verja sig
sjálfur fyrir dómi yrði ekki tekin til
greina. Mál ríkislögreglustjóra gegn
Ástþóri var tekið fyrir í Héraðsdómi
Reykjavíkur í gær og skipaði dómari
honum verjanda. Ástþór mótmælti
þeirri ákvörðun kröftuglega, og rauk
á dyr um það leyti sem Guðjón St.
Marteinsson héraðsdómari sleit
þinghaldi, með þeim orðum að hann
kæmi ekki þangað aftur. Dómarinn
taldi hagsmunum Ástþórs hins vegar
best borgið með því að hann fengi
verjanda, enda væri erfitt fyrir dóm-
ara að leiðbeina ákærða í réttarhöld-
unum á fullnægjandi hátt.
Ástþór mætti fyrir dóminn í gær
útataður í tómatsósu og vildi með því
mótmæla blóðsúthellingum sem
fylgt hafa í stríðinu í Írak.
Máli hans var frestað til 13. maí og
er óvíst hvort hann mætir við næsta
þinghald í ljósi yfirlýsinga hans.
Skipaður verjandi hans er Hilmar
Ingimundarson hrl.
Ástþór hótar að mæta
ekki framar fyrir dóm
ÞJÓÐHAGSSPÁ fjármálaráðu-
neytisins fyrir 2003 og 2004 gerir
ráð fyrir meiri hagvexti árið 2003
en fyrri spá ráðuneytisins. Spáð er
2¾% hagvexti á árinu, 1% meiri en
í síðustu spá. Í skýrslunni er geng-
ið út frá þeirri forsendu að auk
byggingar álvers á Reyðarfirði
verði ráðist í stækkun álverksmiðju
Norðuráls. Í tilkynningu frá ráðu-
neytinu segir: „Helstu niðurstöður
eru eftirfarandi:
Gert er ráð fyrir að hagvöxtur
taki verulega við sér á árinu 2003
og verði um 2¾%, 1% meiri en í
síðustu spá. Spáð er enn meiri hag-
vexti á næsta ári eða um 3¾%.
Gangi þessi spá eftir markar það
upphafið á nýju hagvaxtartímabili
þar sem virkjunar- og álversfram-
kvæmdir verða fyrirferðarmiklar
allt fram til ársins 2010.
Þjóðarútgjöld aukast á nýjan leik
eftir samdrátt undanfarin tvö ár og
er gert ráð fyrir 3½% vexti árið
2003 og 4¾% árið 2004. Hér munar
mestu um meira en 11% vöxt í fjár-
festingu hvort ár. Auk þess er
reiknað með að einkaneysla taki
við sér og aukist um 1¼% árið 2003
og 3¼% árið 2004, eða samanlagt
um 4½%. Samneysla er talin vaxa
um svipað hlutfall.“
Lítill viðskiptahalli
Þá kemur fram að samhliða
auknum þjóðarútgjöldum sé reikn-
að með að viðskiptajöfnuður verði
neikvæður á ný. Viðskiptahalli
verður þó lítill, eða sem nemur
1¼% af landsframleiðslu árið 2003
og 2% árið 2004. Þjóðhagslegur
sparnaður muni hins vegar halda
áfram að aukast og nema 19½% af
landsframleiðslu árið 2003 og 20%
árið 2004. Reiknað er með að at-
vinnuleysi verði að jafnaði um 3%
árið 2003, en fari lækkandi þegar
líða taki á árið, enda muni þá í vax-
andi mæli gæta áhrifa aukinna
framkvæmda. Árið 2004 megi búast
við að það fari niður í 2%.
Í spánni er gert ráð fyrir að
neysluverðsvísitala hækki um 2%
að meðaltali milli áranna 2002 og
2003 og að hækkunin innan ársins
2003 verði svipuð. Spáð er heldur
meiri verðbólgu árið 2004, eða um
2½%.
„Gert er ráð fyrir að laun hækki
að meðaltali um 5% árið 2003 og
6% árið 2004 bæði vegna samnings-
bundinna launahækkana og launa-
skriðs. Samkvæmt þessum spám
mun kaupmáttur launa halda áfram
að aukast, um 3% árið 2003 og
3½% árið 2004. Gangi þessar spár
eftir yrði árið 2004 tíunda árið í röð
sem kaupmáttur launa eykst. Það
er einsdæmi í íslenskri hagsögu.“
Tveggja milljarða halli hjá
hinu opinbera 2002
Samkvæmt áætlun fjármálaráðu-
neytisins er talið að liðlega tveggja
milljarða króna halli hafi verið á
búskap hins opinbera í fyrra. Af-
koma ríkissjóðs er talin hafa verið í
járnum en nokkur halli varð á
rekstri sveitarfélaga. Árið 2003 er
gert ráð fyrir heldur batnandi af-
komu en þó áfram lítils háttar
halla. Nokkur afgangur er talinn
verða á ríkissjóði en áfram halli á
rekstri sveitarfélaga. Árið 2004 er
hins vegar spáð allt að 3 milljarða
afgangi í opinberum rekstri, fyrst
og fremst vegna betri afkomu rík-
issjóðs. Í þessum tölum er ekki
tekið tillit til áhrifa eignasölu á af-
komuna.
„Endurskoðað mat á efnahags-
legum áhrifum stóriðjufram-
kvæmdanna gefur að mörgu leyti
hagfelldari niðurstöðu nú en fyrri
útreikningar. Þannig hafa gengis-
forsendur gjörbreyst, dreifing fjár-
festingarútgjalda er orðin jafnari
en áður og loks mælist nú fram-
leiðsluslaki í efnahagslífinu í stað
framleiðsluspennu. Öll þessi atriði
draga úr áhrifum framkvæmdanna
á innlenda eftirspurn. Engu að síð-
ur er mikilvægt að fylgja aðhalds-
samri stefnu í peninga- og ríkis-
fjármálum þegar framkvæmdirnar
eru í hámarki og að sama skapi
slaka á til að hamla gegn niður-
sveiflu þegar framkvæmdunum
lýkur.“
Þjóðhagsspá fjármálaráðuneytisins
Nýtt hagvaxtar-
tímabil að hefj-
ast á þessu ári
Morgunblaðið/Arnaldur
Forsætisráðherra sagði á fundi í fyrrakvöld að hægt yrði að auka
þorskaflann á Íslandsmiðum um 30.000 tonn við næstu kvóta-
ákvörðun í vor. Morgunblaðið leitaði viðbragða við ummælunum.
JÓHANN Sigurjónsson, forstjóri
Hafrannsóknastofnunarinnar, segir
að tillögur stofnunarinnar um afla-
mark fyrir næsta
fiskveiðiár liggi
ekki fyrir enda sé
árlegri úttekt á
þorskstofninum
ekki lokið. Hann
segir engu að síður
eðlilegt að menn líti
yfir þróun síðustu
ára og minnir á að í
skýrslu Hafrannsóknastofnunarinn-
ar frá síðasta ári megi sjá aukningu í
veiðistofni þorsks undanfarin þrjú ár
og hafi þar verið spáð um 30 þúsund
tonna hækkun aflamarks í þorski á
næsta fiskveiðiári. „Það er jafnframt
ljóst að togararallið, sem við kynnt-
um fyrir skömmu, gefur ekki tilefni
til annars en að ætla að áætlanir okk-
ar í fyrra gætu gengið eftir, sem
vissulega væri jákvætt. Við höfum
hins vegar alltaf lagt áherslu á mik-
ilvægi þess að vernda ungfisk og nú
undanfarið að einnig sé brýnt að
huga sérstaklega að stærsta hrygn-
ingarfiskinum. Við höfum alla þessa
þætti í huga í ráðgjöf okkar í vor.“
Jóhann Sigurjónsson
Í samræmi
við spár
JÓHANN Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, bendir á að tillög-
ur Hafrannsóknastofnunar liggi ekki
fyrir og hingað til
hafi verið tekið tillit
til þeirra. Því sé for-
sætisráðherra full-
bráðlátur. „Það er
svolítil lykt af
þessu, svona eins og
verið sé að gefa í
soðið,“ segir hann.
„Þetta er svolítið
kosningaútspil.“
Hann segist samt fagna auknum
þorskkvóta ef af verði. „Það er mjög
gleðilegt ef við getum aukið veiðina og
mér finnst þá sjálfsagt að henni verði
útdeilt með jafnræðissjónarmið í
huga,“ segir Jóhann. „Það væri þá
hægt að byrja á fyrningarleiðinni.“
Jóhann segir að aukinn þorskkvóti
auðveldi breytingu á kerfinu og það
sé mikilvægt að geta aukið veiðirétt-
inn um leið og fyrning hefjist. For-
sætisráðherra tali um að fyrningar-
leiðin muni leggja byggðirnar í rúst
en eignarhaldskerfið sem Íslendingar
hafi búið við undanfarin ár hafi ein-
mitt gert það. „Við leggjum til fyr-
irkomulag þar sem sjávarbyggðirnar
njóti aftur nálægðar við miðin og
standi þá jafnfætis gagnvart því að
keppa um þennan veiðirétt. Tillögur
Samfylkingar þýða m.a. að grunnfjár-
festing í útgerð snarlækkar með
breytingu í leigukerfi og gæti orðið
sjötti hluti af því sem nú er. Tal um að
allt fari til fjandans með þessu fyr-
irkomulagi er út í bláinn. Þetta eru
heimsendaspár sem forsætisráð-
herrann stundar í þessu sambandi og
þær eiga ekki við rök að styðjast.“
Jóhann Ársælsson
Byrja á fyrn-
ingarleiðinni