Morgunblaðið - 16.04.2003, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Aðalheiður Sig-urðardóttir
fæddist í Reykjavík
14. ágúst 1917. Hún
lést á hjúkrunar-
heimilinu Sunnuhlíð
31. mars síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Emmý Jensína
Sörensen húsfreyja,
f. á Ísafirði 19. jan.
1893, d. 11. sept.
1944, og Sigurður
Einarsson verkstjóri
frá Háholti á Bráð-
ræðisholti, f. 18. júní
1890, d. 11. jan. 1943.
Barn Aðalheiðar er Sverrir Guð-
mundsson, f. 29. des. 1947, faðir
Guðmundur Jónasson, f. á Völlum,
Kjalarneshr., Kjós. 16. júní 1917,
d. 13. nóv. 1995. Maki Sverris er
Þórdís Ingvarsdóttir, f. 23. jan.
1949. Börn þeirra eru Sigrún, Jón
Óskar, Ingvar Þor-
steinn og Aðalsteinn.
Árið 1955 giftist
Aðalheiður Jóni
Tímótheussyni sjó-
manni frá Bolungar-
vík, f. 1. apríl 1914,
d. 9.ágúst, 1991.
Aðalheiður ólst
upp á Lindargöt-
unni, gekk í Austur-
bæjarskólann, fór í
Héraðsskólann á
Núpi í Dýrafirði í tvo
vetur, stundaði síðan
störf í verslunum,
fyrst í mjólkurbúð-
um, svo hjá Saumastofunni og
Versluninni Spörtu, hjá bílaverk-
stæðinu Stilli á skrifstofunni og
hjá Marteini Einarssyni og co.
Útför Aðalheiðar fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Aðalheiður fæddist inn í harðan
heim dýrtíðar og krappra kjara af-
líðandi fyrra stríðs og með frosta-
vetur og farsótt framundan. Henni
voru heldur ekki búnar ríkmannleg-
ar móttökur, dóttir einstæðrar móð-
ur, sem sjálf var upp runnin við
áþekk skilyrði, og þurftu báðar að
brjóta sér braut af eigin rammleik.
En báðar komu þær sér vel og löð-
uðu fram hið besta hjá traustu og
góðu fólki, sem létti þeim lífsgöng-
una. Og á næsta leiti beið þjóðvorið
fagra með sjálfstæði og hugsjónir
um framfarir og menningarlega
reisn. Með góðum gáfum, dugnaði
og seiglu bar Aðalheiður gæfu til að
leita lífsfyllingar og leggja grunn að
blómlegri fjölskyldu, sem hyllir
hana að verðleikum og þakkar að
leiðarlokum.
Emma móðir hennar var fædd
nokkru fyrir fyrri aldamót, ein fjög-
urra barna móður sinnar með út-
lendum sambýlismanni og systir
hins þjóðkunna læknis og fjölfræð-
ings Sörens Sörenssonar. Foreldrar
hennar hurfu af landi brott, og voru
börnin þá tekin í fóstur, en móðirin
kom aftur löngu síðar. Tók faðir
okkar systra, Guðmundur Matthías-
son verslunarmaður og verkstjóri,
og fyrri kona hans Pálína Magnús-
dóttir hana í fóstur sjö ára gamla og
ólu upp sem eigið barn, en þau höfðu
misst tvær dætur úr barnaveiki,
sem herjaði þá mjög. Þau höfðu þá
þegar byggt húsin Lindargötu 21–
23 og síðar einnig 25, og varð þarna
árum saman mikil fjölskyldumið-
stöð, fyrst ásamt tveimur sonum
þeirra, sem upp komust, og sem at-
hvarf systkina og annarra skyld-
menna, og um tveimur áratugum
síðar með sex barna hópi af seinna
hjónabandi hans með Sigurrós Þor-
steinsdóttur, móður okkar systra.
Áður en svo varð eignaðist Emma
Aðalheiði dóttur sína, en þeim for-
eldrunum „var ei skapað nema
skilja“. Alla, svo sem hún var ætíð
kölluð í okkar hópi og meðal góð-
vina, tók svo fósturtengslin í arf,
horfði á hópinn stækka og vaxa og
eignaði hann sér allan sem systkin,
enda var það gagnkvæmt. Mikið ást-
ríki var ætíð milli þeirra mæðgna og
okkar stóru fjölskyldu. Stundaði
Alla mikið gæslu okkar á unga aldri,
og varð af ævilöng vinátta og trún-
aður. Sem eins konar lítið eldri
frænka, reynd og hollráð, var hún
okkur mikils virði og síðar mökum
okkar og börnum. Eftir missi móður
sinnar á lýðveldisárinu varð hún því
síður en svo einstæðingur, þar sem
hún naut líflegra fósturtengsla við
stóra og fjörmikla fjölskyldu.
Alla var vel viti borin, víðsýn og
skörp, hneigðist til mennta og
áhugaefna og þurfti fyrir engum að
vægja í þrætubókarlist, ef því var að
skipta, en á hinn bóginn ekki þeirrar
gerðar að fleygja sér í fyrsta fang,
sem byðist. Hún menntaðist af kost-
gæfni við Héraðsskólann að Núpi í
Dýrafirði, þegar vegur hans var
hvað mestur, og mátti kalla hennar
háskóla, enda vitnaði hún oft til
samskipta við upprennandi vest-
firska gáfnahausa, ekki síst þá sem
Torfanafn báru. Þarna bundust og
þau vináttutengsli, sem reyndust
einna best og að tengdum urðu.
Traust, almenn undirstöðumennt-
un varð að vísu ekki skjótt í askana
látin, svo að Alla mátti byrja neðan
frá með brúsaburði og austri í
mjólkurbúð, en þokaðist smám sam-
an upp eftir stiganum til fínni versl-
unarstarfa með dömukúltúr og
skrifstofustarfa, eftir því sem hæfni
hennar og hneigð til ábyrgðar komu
í ljós. Koma verslunin Sparta, bíla-
þjónusta Stillis hf. og verslun Mar-
teins Einarssonar þar helst í hug-
ann. Um það leyti kippti ástin og
ævintýrið í taumana og breytti inn-
taki lífs hennar til hins örlögbundna
móðurhlutverks, þegar barnunginn
Sverrir kom í heiminn. Hún tók
hlutskipti sínu tveim höndum og
miðaði þaðan í frá allt við það, sem
orðið gæti honum fyrir bestu, þar á
meðal að taka vist og vinnu hjá
sómahjónunum Maríu og Kristjáni
Hannessyni í Mýrarkoti í Grímsnesi,
en þar átti Sverrir hamingjuríkt at-
hvarf til sumardvalar um árabil og
hún innhlaup eftir atvikum.
Ástundun mennta og lista naut
ótvírætt góðs af Núpsvistinni ásamt
fóstrinu á menningarheimili við góð-
an bókakost. Kom það annars vegar
fram í frábærum bókmenntasmekk
og eign og miklum lestri góðra bóka.
Varð okkur hjónum því ánægja að
geyma bókaskáp hennar, meðan hún
dvaldi utanbæjar. Hins vegar var
hún söngvin með afbrigðum og lagði
sönglistinni lið í Samkór Reykjavík-
ur hjá báðum frumkvöðlunum Jó-
hanni Tryggvasyni og Róbert Abra-
ham og lagði líf og sál í þá tjáningu.
Eignaðist hún margt söng- og tón-
listarfólk að sönnum vinum. Var
Margrét Eggertsdóttir söngkona
henni nánust og ásamt Páli sínum
Öllu stoð og stytta, þegar á reyndi,
en nú eru þær nánast samferða yfir
móðuna miklu. Einnig bjó Alla yfir
skýrri og afdráttarlausri réttlætis-
og samfélagskennd, sem einnig hef-
ur þróast af aðstæðum hennar og
tíðaranda. Róttækni hennar var af
þeim manneskjulega toga, sem Þór-
bergur taldi til marks um mikla vits-
muni, og tempraði hún hana mildi og
mannskilningi, svo ekki varð að
hörðu þjarki.
Alla átti einnig sönnum vinum að
fagna frá Núpsdvölinni, þar sem
voru þær Magnea og Aldís Jóna Ás-
mundsdætur ásamt mökum, sem
Alla naut athvarfs og nábýlis við á
fjölskyldusetri þeirra á Hverfisgötu
58. Þar var Jón Tímóteusson mág
Magneu fyrir að hitta, valinkunnan
togaramann og sjómannafrömuð að
vestan, og gengu þau Alla í hjóna-
band á jólum 1955. Gekk hann
Sverri af fullri alúð í föður stað, og
urðu heimilishagir traustir og blóm-
legir við þá sameiningu. Bjuggu þau
um tíma sólarmegin við Barónsstíg,
uns þau eignuðu sér íbúð við Þóru-
fell í Breiðholti, þaðan sem sér víða
vegu um höfuðstaðarsvæðið og flug-
eldadýrð áramóta nýtur sín hvað
best. Hvarvetna voru þau jafngóð
heim að sækja og hvort öðru jafnvíg
til viðræðu. Áformuð lokalending
beggja í þjónustuíbúð í Sunnuhlíð
Kópavogi, varð þó hennar einnar,
þar sem Jón þurfti fyrr á vist í
Hrafnistu að halda og brottkallaðist
þaðan 1991. Um Öllu í sínu ekkju-
standi fór ágætlega í þeirri íbúð, og
síðan naut hún ástúðlegrar umönn-
unar á hjúkrunardeild Sunnuhlíðar.
Hélt hún sínu létta og jákvæða við-
móti alveg fram í andlátið og fagnaði
ætíð innilega heimsóknum okkar
Lindargötufólks, svo sem við bær-
um minningarnar utan á okkur.
Þungamiðja fjölskyldulífsins hef-
ur að sjálfsögðu fyrir löngu færst til
Sverris og Dísu og barnahópsins á
glæsilegu heimili þeirra við Látrasel
á hábungu Breiðholts, þangað sem
sóttir hafa verið gleðifundir til sam-
fagnaðar um áfanga í þroska þeirra
og manndómi. Þar hefur Alla lifað
sælar stundir í uppfyllingu móður-
legrar ástar, stolts og metnaðar, og
þangað leitar hugur okkar nú í hlut-
tekningu til nánustu ástvina hennar
með missi og aflausn í senn. Blessuð
sé minningin, sem með þeim og okk-
ur öllum mun lifa eftir Aðalheiði sem
og aðra liðna ástvini hennar.
Pálína, Rósa og Bjarni Bragi.
Nú er Aðalheiður tengdamóðir
mín dáin eftir margra ára baráttu
við erfiðan lungnasjúkdóm. Síðustu
fimm árin dvaldi hún á hjúkrunar-
heimilinu Sunnuhlíð í Kópavogi og
vil ég þakka því ágæta starfsfólki
þar góða aðhlynningu hennar.
Það á eftir að verða erfitt að venj-
ast því að hún Alla sé ekki lengur á
meðal okkar. Hún var svo mikill
hluti af lífi okkar. Ég var kornung
þegar ég kynntist honum Sverri,
einkasyni Öllu. Hún tók mér strax
afskaplega vel og urðum við fljót-
lega góðar vinkonur. Ég held hún
hafi litið á mig frekar sem dóttur en
tengdadóttur. Hún var hispurslaus í
framkomu og sagði skoðun sína um-
búðalaust, en um leið var hún
skemmtileg og hjálpsöm. Hún og
Jón afi tóku strax mikinn þátt í upp-
eldi barna okkar og held ég að þau
eigi eftir að búa að því alla tíð.
Alla var víðlesin og fróð og gat
alltaf miðlað af reynslu sinni og
þekkingu. Mér er minnisstætt þegar
ég gekk með fyrsta barn okkar
Sverris, þá fannst henni ég þurfa
andlegt og gott fóður og það voru
góðar bækur, sem hún átti. Þá var
hún mikil prjónakona. Hún prjónaði
lopapeysur, sem hún hannaði gjarn-
an sjálf. Ég man líka sérstaklega
eftir tveimur kjólum og kápu, sem
hún prjónaði á mig og voru sérstæð-
ar og fallegar flíkur.
Ég er þakklát fyrir að hafa fengið
að kynnast og eiga samleið með
þessari frábæru konu, sem átti stór-
an þátt í mínu uppeldi. Guð geymi
Aðalheiði.
Þórdís Ingvarsdóttir.
Þá er hún Alla amma mín loksins
frjáls. Frjáls úr viðjum þessa líkama
sem ríghélt henni veikburða í rúm-
inu síðustu árin. Það var erfitt að
horfa upp á hana veslast svona upp.
Það var einhvern veginn ekki hún.
Þessi sterka kona sem átti svo mikið
í mér og hefur skilið svo mikið eftir í
mér. Hún kveikti áhuga minn á list-
um og menningu og leyfði mér og
Jóni Óskari bróður iðulega að koma
með á Kjarvalsstaði að sjá „fallegar
myndir“. Við fórum reglulega með
henni í leikhúsið sem krakkar og
síðast en ekki síst kveikti hún áhuga
minn á bókmenntum. Ég man ekki
hvað ég var gömul þegar hún fór að
segja mér frá fallegu bókunum sín-
um í bókaskápnum, þær höfðu svo
fallega kili. Sumar voru með gylltum
stöfum, aðrar með skrautlegum
stöfum og einhvers konar skraut-
munstri. Svo man ég að það var heil
hilla með bókum sem voru allar eins
að mér sýndist, bara misþykkar. Þá
sagði amma mér stolt á svip að þetta
væri nú hann Laxness. Seinna, þeg-
ar ég var farin að geta lesið heilar
bækur og spurði hvort ég mætti lesa
eitthvað eftir Laxness, sagði hún að
ég væri of ung, bara níu ára eins og
ég var þá. Þetta sat í mér, þetta með
Laxness, og um ári síðar þegar ég
var send í sveit norður í Hríshól í
Eyjafirði, til að vera allt sumarið hjá
frændfólki mínu, var ég ekki lengi
að reka augun í Laxnessbækurnar á
bænum. Ég var staðráðin í að lesa
a.m.k. eina þeirra. Viðar frændi
stakk upp á Sölku Völku, sagði að
það væri sennilega sú eina sem ég
myndi botna eitthvað í. Það tók mig
allt sumarið, þrjá mánuði, að lesa
eina Laxnessbók en mér tókst það!
Alltaf með það fyrir augum að nú
myndi Alla amma verða stolt af mér.
Og þegar ég tjáði henni að ég hefði
lesið Sölku Völku voru viðbrögðin
óútreiknanleg eins og alltaf: „Hvað
er þetta, manneskja, ég hélt að þú
hefði verið send í sveit til að reyna
að koma að einhverju gagni við bú-
verkin en ekki liggja í bókum!“
Kannski ekki alveg það sem ég var
að vonast til að heyra, en það breytti
engu um að þarna var áhugi minn á
bókmenntum vakinn.
Upp frá þessu fór amma að mata
mig á bókum, kínverskum, breskum,
bandarískum og gyðingabókmennt-
um. Bækurnar voru dýrgripir í
hennar augum. Hún var af þeirri
kynslóð sem bar virðingu fyrir bók-
um. Hver bók átti sinn stað í bóka-
skápnum og sinn stað í hjarta henn-
ar. Ég kveð Öllu ömmu með söknuði
og virðingu. Nú eiga hún og bæk-
urnar sinn stað í hjarta mínu.
Sigrún Sverrisdóttir.
Þegar ég hélt utan aftur eftir
jólafrí í skólanum mínum hvarflaði
ekki annað að mér en að ég ætti eft-
ir að sjá ömmu mína aftur. Henni
leið vel og hún kvartaði ekki. Svo
fékk ég þær leiðinlegu fréttir út að
ömmu væri farið að versna mikið og
að þetta væri að verða búið hjá
henni. Mikið þótti mér erfitt að geta
ekki verið hjá henni síðustu stundir
lífs hennar og kvatt hana. Það var
svo mikið sem mig langaði að segja
við hana og þakka henni fyrir. Með
þessum fátæklegu orðum langar
mig að minnast hennar.
Það var alltaf mikið gleðiefni hjá
mér og systkinum mínum þegar átti
að fara í heimsókn í Þórufellið.
Amma og Jón afi tóku okkur alltaf
opnum örmum og dekruðu við okkur
með kræsingum og leikjum. Við nut-
um þess að vera einu barnabörnin
og því fengum við alla athyglina og
þótti okkur það ekki leiðinlegt. Við
höfðum alltaf nóg fyrir stafni og
leiddist aldrei. Sérstaklega man ég
eftir því hvernig ömmu tókst að
halda mér hugföngnum við handa-
vinnu og föndur en það leiddist mér
mjög í skóla. Amma bjó að miklum
fróðleik sem nýttist mér oft vel. Ég
gat alltaf flett upp í henni ef ég
skildi ekki eitthvert verkefni sem
var lagt fyrir mig í skólanum og sér-
staklega ef það sneri að dönskunni.
Amma var mjög röggsöm og lá aldr-
ei á skoðunum sínum. Hún lét engan
komast upp með múður en naut
samt alltaf mikillar virðingar. Það
angraði hana mikið ef við systkinin
töluðum óskiljanlega eða ekki rétta
íslensku og þreyttist hún ekki á að
leiðrétta okkur. En svona var amma
í hnotskurn, hún var ekkert að skafa
utan af hlutunum en hafði alltaf hag
okkar að leiðarljósi.
Elsku amma. Þá er þessum kafla
lokið í þínu lífi. Þrátt fyrir mikinn
söknuð er ég glaður að vita til þess
að þér líður betur. Takk fyrir allt,
elsku amma mín.
Megi góður Guð geyma þig.
Ingvar Þorsteinn Sverrisson.
Mér finnst skrítið að hugsa til
þess að amma mín skuli vera dáin,
þessi góða og skemmtilega kona
sem tók okkur systkinunum alltaf
með opnum örmum og var alltaf svo
góð við okkur. Ég minnist þess hvað
mér þótti gaman að koma í heim-
sókn í Þórufellið og svo seinna á
Kópavogsbraut, þar hafði maður
alltaf eitthvað skemmtilegt að gera
því alltaf hafði hún tíma til að snúast
í kringum mann og gera eitthvað
fyrir mig, ég man ekki eftir þeirri
heimsókn, og voru þær nú margar,
að maður fengi ekki eitthvað gott að
borða hjá henni og átti hún yfirleitt
eitthvað gómsætt inni í ískáp. Í
mörg ár hefur hún barist við erfiðan
lungnasjúkdóm en samt var hún svo
jákvæð og ánægð með allt sitt. Þetta
lýsir hversu sterkur karakter hún
var og er ég stoltur að hafa átt hana
sem ömmu. Mér finnst sárt að hugsa
til þess að Alla amma skuli ekki vera
á meðal okkar í dag því hún var og
er enn þá svo stór hlekkur í okkar
fjölskyldu, ég segi enn þá því ég veit
að hún vakir yfir okkur og fylgist
með okkur um alla ævi.
Elsku amma mín, ég sakna þín
svo mikið en að sama skapi þá gleð-
ur mig að vita að þér líður vel núna
og ert komin til Jóns afa. Ég vil
þakka þér fyrir allar þær góðu
stundir sem við höfum átt saman.
Þitt barnabarn
Aðalsteinn Sverrisson
(Addi).
Aðalheiður Sigurðardóttir, eða
Alla eins og við kölluðum hana alla
tíð innan fjölskyldunnar, er látin.
Það er nokkuð síðan okkur barst sú
fregn að nú hefði heilsu hennar
hnignað mjög og hún ætti sennilega
ekki langt eftir. Við mamma höfðum
ákveðið að gera okkur ferð suður í
Kópavog og heimsækja hana á
hjúkrunarheimilið í Sunnuhlíð þar
sem hún hafði dvalist síðustu árin en
áður en sú ferð væri farin barst okk-
ur sú fregn að hún væri öll. Alla
hafði í mörg ár átt við alvarlegan
lungnasjúkdóm að stríða sem var
henni þungur í skauti og þurfti hún
síðustu árin að vera stöðugt tengd
við súrefni en þessi frábæra kona lét
það samt ekki gera líf sitt að ein-
hverjum táradal og neytti allra
sinna krafta til að taka þátt í því sem
bauðst. Ég minnist hennar þegar
Sverrir og Dísa komu með hana í 80
ára afmæli mömmu minnar síðast-
liðið vor og hún geislaði af gleði í
hjólastólnum sínum með súrefnis-
grímuna, reyndi að taka þátt í
söngnum og gleðinni eftir fremsta
megni. Þetta var í síðasta sinn sem
ég sá hana en hugurinn leitaði samt
til hennar daglega því fáar mann-
eskjur hafa verið mér í lífinu slíkur
gleðigjafi sem hún.
„Það syrtir að er sumir kveðja.“
Alla var mikil vinkona foreldra
minna og bjó lengi í sama húsi og
hugsaði um okkur systkinin sem sín
eigin börn og fylgdist mjög náið með
okkur alla tíð. Sverrir sonur hennar
var okkur líka nákominn sem hann
væri einn af fjölskyldunni. Þegar ég
hugsa til þeirra daga sem við vorum
að alast upp er Alla alltaf nálæg og
ómurinn af glöðum hlátri hennar og
ylurinn af græskulausu gamni sem
hún hafði ávallt á vörum hljómar í
minningunni. Þegar ég var lítil
stelpa kom hún alltaf fram við mig
eins og ég væri besta vinkona henn-
ar og hið margumtalaða kynslóðabil
var ekki til í hennar huga. Hún
dekraði við mig með því að bjóða
mér á tónleika sem hún hélt ég hefði
gaman af og þegar ég var 14 ára
bauð hún mér í bíó að sjá Rock
around the clock sem hvorki meira
né minna en breytti lífi mínu. Mér
finnst eftir á að hyggja að ég hafi
breyst í ungling á þessari bíósýn-
ingu og Alla hafði gaman af. Hún
var sjálf mjög músíkölsk og hafði
yndi af söng og tónlist alla tíð og það
var henni mikils virði þegar hún
þurfti að sækja á brattann í sínu lífi.
Alla var dugleg og verklagin
manneskja. Hún vann lengst af við
verslunarstörf m.a. hjá Marteini
Einarssyni og var einstaklega lipur
verslunarkona. Hún fór líka þegar
hún var ein með Sverri lítinn að
Mýrarkoti í Grímsnesi og vann þar í
búinu með þeim hjónunum Maríu og
Kristjáni í nokkur ár til að geta veitt
syni sínum sem best atlæti. Þar kom
í ljós að hún var ekki síður lagtæk
við sveitastörf en annað sem hún
lagði gjörva hönd á á lífsleiðinni.
Það var gaman að heimsækja Öllu
og Jón Tímótheusson eiginmann
hennar og rabba við þau kvöldstund.
Þau voru bæði einstaklega vel gefin
og margfróð og skoðanir þeirra og
mínar fóru um margt saman. Æv-
inlega fór maður af þeirra fundi með
betri yfirsýn en maður hafði haft áð-
ur og ekki síst glaðari. Það var alltaf
svo skemmtilegt í kringum Öllu.
Mig langar að lokum til að þakka
Öllu vinkonu minni fyrir samfylgd-
ina og votta Sverri einkasyni henn-
ar, Dísu konu hans og öllum börnum
þeirra og barnabörnum innilega
samúð.
Sigríður Jóhannesdóttir.
AÐALHEIÐUR
SIGURÐARDÓTTIR