Morgunblaðið - 28.04.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 28. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Stærsta bankarán Íslandssögunnar . . . ?
Málþing um jafnrétti
Samþættingar-
hugtakið ráðandi
MÁLÞING um jafn-rétti í víðumskilningi verður
haldið á vegum Rann-
sóknastofu í kvennafræð-
um og Reykjavíkurborgar
í dag kl.14 í Tjarnarsal
Ráðhúss Reykjavíkur. Að-
alfyrirlesari málþingsins
er dr.Teresa Rees, pró-
fessor við Cardiff-háskóla
í Wales. Dr. Rees er einn
helsti sérfræðingur Evr-
ópu í samþættingu jafn-
réttismála en hún hefur
verið ráðgjafi ríkisstjórna
í þeim efnum og unnið að
verkefnum og skýrslum á
vegum Evrópusambands-
ins.
Dr. Oddný Mjöll Arn-
ardóttir lögmaður mun
einnig halda erindi á mál-
þinginu en það fjallar um jafn-
réttishugtakið í Mannréttinda-
sáttmála Evrópu og hinar ýmsu
hliðar mismununar.
– Hver er kjarni málþingsins?
„Málþingið fjallar um jafnrétt-
ishugtakið og hver staða jafnrétt-
isumræðunnar er í dag. Hingað
til hefur jafnréttisumræðan að-
allega snúist um kynjajafnrétti
og jafnréttisbaráttan að mestu
verið háð af konum. Á seinni ár-
um hefur verið lögð sífellt meiri
áhersla á jafnrétti ýmissa minni-
hlutahópa, svo sem samkyn-
hneigðra, fatlaðra og fólks af er-
lendum uppruna. Á málþinginu
verður rætt hvernig megi útvíkka
jafnréttishugtakið til þess að það
nái ekki bara yfir kynjamismun-
un heldur einnig mismunun af
öðrum toga.
Hjá Evrópusambandinu og
Sameinuðu þjóðunum, sem hafa
verið í fararbroddi í jafnréttis-
málum, hafa verið greind þrjú
megintímabil í jafnréttismálum.
Það fyrsta var þegar fjallað var
einkum um meginregluna um
jafnan rétt og bann við mismun-
un á 6. áratugnum.
Sértækar aðgerðir voru mest
áberandi frá 8. áratugnum en frá
miðjum 9. áratugnum hefur sam-
þætting verið að ryðja sér til
rúms, en hún á rætur að rekja til
kvennaráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna í Peking 1995. Í sam-
þættingu er sjónum beint að
stofnunum samfélagsins og
hvernig þær skapa og endur-
skapa kerfislægt kynjamisrétti
frekar en að leita skýringa hjá
konum sjálfum eins og skorti á
menntun, þjálfun, sjálfstrausti,
metnaði o.s.frv. Samþætting er
samkvæmt skilgreiningu Evrópu-
ráðsins „þegar kynja- og jafnrétt-
issjónarmiðum er fléttað inn í alla
stefnumótum á öllum stigum og
af öllum aðilum.“ Hugsunin er
ekki aðeins að leiðrétta stöðu
kvenna gagnvart körlum heldur
að leiðrétta kerfið og laga það að
samfélagslegum þörfum beggja
kynja.“
– Er samþættingarhugtakið
ráðandi í jafnréttisumræðu dags-
ins í dag?
„Já, og til að sam-
þætting sé árangurs-
rík þurfa vissar for-
sendur að vera fyrir
hendi, en þær eru m.a.
kyngreind tölfræði,
fjármagn, sérfræði-
þekking og kynjavitund, og ekki
síst pólitískur vilji. Markmið
þurfa helst að vera hlutlæg, t.d.
töluleg svo hægt sé að gera sam-
anburð á milli ára og landa. Ef
þetta er ekki fyrir hendi getur
samþætting orðið máttlaus orð á
blaði, jafnvel afsökun fyrir að
gera ekki neitt. Reynslan sýnir
að þetta hefur gerst í mörgum
löndum og er liður í bakslagi
jafnréttismála á síðustu árum.
Teresa Rees, er einn helsti sér-
fræðingur heims í samþætting-
arhugtakinu. Rees hefur haldið
því fram að samþættingarhugtak-
ið sé oft misskilið og misnotað, og
að slíkt standi jafnréttinu fyrir
þrifum.
Umræðan á málþinginu snýst
annars vegar um hvernig megi
styrkja jafnrétti kynjanna með
því að auka skilning á inntaki
hugtaksins samþætting og hvaða
forsendur eru fyrir árangursríkri
samþættingu. Hins vegar að
skoða hvaða skilyrði þurfa að
vera fyrir hendi svo nýta megi
jafnréttisstarfið í þágu annarra
minnihlutahópa.“
– Um hvað fjallar erindi þitt?
„Ég mun fjalla um það hvernig
jafnræðisreglur Mannréttinda-
sáttmála Evrópu taka til hvers
konar mismununar, hvort sem er
á grundvelli kynferðis eða ann-
arra þátta. Þrátt fyrir það er
mikill munur á því hvernig regl-
unni er beitt í dómaframkvæmd
Mannréttindadómstólsins eftir
því um hvers konar mismunun er
að ræða. Þannig er henni beitt
strangt um t.d. kynjamisrétti en
með mildari hætti um ýmis önnur
form mismununar. Munurinn
ræðst af því hvernig samevrópsk
gildi mótast og þróast. Á síðari
árum hefur meiri athygli beinst
að mismunun gagnvart ýmsum
minnihlutahópum og
þessi stranga nálgun
sem veitir lítið svigrúm
til mismunandi með-
ferðar hefur verið að
yfirfærast frá kynja-
og kynþáttamisrétti yf-
ir á fleiri hópa.“
– Er jafnréttisbaráttan nú í
vanda?
„Í augnablikinu er mikil gróska
eftir nokkra lægð enda er kynja-
misrétti enn mikið á fjölmörgum
sviðum. Vandinn felst meðal ann-
ars í að finna færar leiðir til að
rjúfa kyrrstöðuna og málþingið
er haldið í þeim tilgangi.“
Oddný Mjöll Arnardóttir
 Oddný Mjöll er fædd 1970 í
Reykjavík. Hún er stúdent frá
Menntaskólanaum að Laug-
arvatni 1989 og lauk lagaprófi
frá HÍ 1994. Hún varð héraðs-
dómslögmaður ári síðar. Oddný
Mjöll vann á lögmannsstofu í 2 ár
en þá hélt hún utan til dokt-
orsnáms í lögfræði. Hún lauk
doktorsprófi frá Edinborgarhá-
skóla 2002. Ritgerðin fjallaði um
jafnræðisreglur mannréttinda-
sáttmála Evrópu. Hún starfar nú
sem lögmaður á Lögmannsstof-
unni Skeifunni. Oddný Mjöll er
gift Gylfa Gíslasyni rekstrarhag-
fræðingi og þau eiga tvo syni.
Finna þarf
leiðir til að
rjúfa kyrr-
stöðuna