Morgunblaðið - 29.04.2003, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 29. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÝTT HLUTVERK
SÖGUFRÆGRA HÚSA
Í liðinni viku var tilkynnt aðmenntamálaráðuneytið myndikoma til móts við hugmyndir
heimamanna um framlag ríkisins til
menningarhúsa á Ísafirði en fjármun-
um verður varið til áframhaldandi end-
urbyggingar þriggja bygginga sem all-
ar hafa gegnt mikilvægu hlutverki í
höfuðstað Vestfjarða í gegnum tíðina.
Grundvöllur samningsins, sem þeir
Tómas Ingi Olrich menntamálaráð-
herra og Halldór Halldórsson, bæjar-
stjóri á Ísafirði, undirrituðu sl. föstu-
dag, er ákvörðun ríkisstjórnarinnar frá
árinu 1999 um að veita stofnstyrki til
uppbyggingar fimm menningarhúsa ut-
an höfuðborgarsvæðisins, en 251 millj-
ón króna verður varið til verkefnisins á
Ísafirði.
Húsin þrjú sem um er að ræða eru
Gamla sjúkrahúsið, sem verða mun
bóka- og listasafn, salur Tónlistarskóla
Ísafjarðar, sem byggður var við Hús-
mæðraskólann Ósk þar sem tónlistar-
skólinn er nú til húsa, og Edinborgar-
húsið, sem hýsa mun margskonar
listastarfsemi, þar á meðal sviðslistir.
Sameiginlega munu þessar þrjár bygg-
ingar mynda nýtt menningarhús á Ísa-
firði.
Sagt var frá vonum heimamanna um
framgang þessa verkefnis í Morgun-
blaðinu í nóvember 2001, en þá var er-
indi þeirra um að fá menningarhús-
aframlag til uppbyggingar gömlu
húsanna til skoðunar hjá menntamála-
ráðuneytinu, þar sem á Ísafirði þyrfti
„ekki að byggja neitt“, eins og Halldór
bæjarstjóri orðaði það þá. „Hér eru
þessi hús sem samfélagið er búið að
leggja verulega í, en það þarf meira til,“
benti hann jafnframt á, svo ljóst er að
mikið munar um þann samning sem nú
hefur verið undirritaður.
Sá kostur sem hér hefur verið valinn
– að taka gömul og gagnmerk hús sem
eru mikilvæg í bæjarmyndinni og finna
þeim nýtt hlutverk – er sérlega áhuga-
verður í menningarsögulegu samhengi.
Því auk þess að þjóna þeim tilgangi sem
til er ætlast með menningarhúsum á
landsbyggðinni stuðlar hann að nauð-
synlegri varðveislu merkra bygginga í
bæjarfélaginu til framtíðar, en þess má
geta að Húsafriðunarnefnd ríkisins
hefur friðað ytra byrði Edinborgarhúss
og Gamla sjúkrahússins.
Edinborgarhúsið var hannað af Vest-
firðingnum Rögnvaldi Ólafssyni, sem
oft hefur verið nefndur til sögunnar
sem fyrsti íslenski arkitektinn. Rögn-
valdur var húsameistari ríkisins, rétt
eins og Guðjón Samúelsson er teiknaði
bæði Gamla sjúkrahúsið og Húsmæðra-
skólann Ósk, en þessir tveir menn voru
höfundar að mörgum þekktustu bygg-
ingum landsins. Húsin á Ísafirði eru því
dæmigerð fyrir það besta sem íslensk
byggingarlist hafði fram að færa eftir
að fyrstu arkitektarnir komu fram á
sjónarsviðið hér á landi. Byggingar
sem þessar voru reistar af miklum stór-
hug sem – eins og Halldór bendir á –
hefur verið átak fyrir lítið samfélag á
sínum tíma. Sem slík eru þau mikilvæg-
ir hlekkir í byggingarsögu þjóðarinnar
sem ber að vernda og viðhalda, en tæp-
ast verður fundin ákjósanlegri leið til
þess en að nýta þau áfram sem burð-
arstoðir í þágu almennings.
Í SÁTT VIÐ UMHVERFIÐ
Árvakur hf., útgáfufélag Morgun-blaðsins, hlaut umhverfisviður-
kenningu umhverfisráðuneytisins á
föstudag þegar dagur umhverfisins var
haldinn hátíðlegur í fimmta sinn og er
þetta í annað skipti, sem fyrirtækið fær
þessa viðurkenningu.
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra veitti verðlaunin og sagði við af-
hendinguna að stjórnendur Árvakurs
hefðu um árabil verið í fararbroddi í
umhverfismálum. Því bæri vitni að fyr-
irtækið hefði á liðnu ári fengið vottaðan
alþjóðlega umhverfisstjórnunarstaðal-
inn ISO 10041.
Haraldur Sveinsson, stjórnarfor-
maður Árvakurs, veitti viðurkenning-
unni, verki eftir leirlistakonuna Guð-
nýju Hafsteinsdóttur, móttöku og sagði
að hana mætti þakka framlagi stjórn-
enda og starfsmanna fyrirtækisins.
Mikil rækt hefur verið lögð við um-
hverfismál í starfsemi Árvakurs hf. á
umliðnum árum. Á undanförnum sjö ár-
um hefur fyrirtækið fengið fimm verð-
laun fyrir frammistöðu sína í umhverf-
ismálum. Árið 1996 fékk fyrirtækið
umhverfisverðlaun umhverfisráðu-
neytisins í fyrra skiptið. Árið 1997 fékk
Árvakur verðlaun Umhverfismálaráðs
Reykjavíkurborgar annars vegar og
Iðnlánasjóðs hins vegar og árið 1999
var fyrirtækinu veitt umhverfisviður-
kenning Reykjavíkurborgar.
Vitund fyrir mikilvægi þess að um-
gangast umhverfið af virðingu og um-
hyggju fer vaxandi. Það er auðvelt að
tala fjálglega um umhverfismál, en það
segir meiri sögu þegar verkin eru látin
tala. Öllum iðnaði fylgir mengun af ein-
hverju tagi, sem skaðar ekki aðeins um-
hverfið heldur getur einnig haft áhrif á
heilsu fólks. Því er mikilvægt í öllum
rekstri að leggja sig fram um að upp-
fylla þær kröfur, sem gerðar eru um
umhverfisvernd. Á Morgunblaðinu hef-
ur það verið gert með ýmsum hætti og
hefur margt áunnist á undanförnum ár-
um. Á árinu 1998 var ákveðið að hjá Ár-
vakri skyldi unnið að því að uppfylla öll
skilyrði staðalsins ISO 14001 og náðist
það markmið árið 2002. Ólafur Brynj-
ólfsson, umhverfis- og gæðastjóri
Morgunblaðsins, sagði í samtali við
Morgunblaðið á laugardag að árangri
fyrirtækisins í umhverfismálum væri
best lýst með því að árið 1999 hefðu 182
tonn af óflokkuðu sorpi farið frá fyr-
irtækinu en í fyrra aðeins 66 tonn.
Þennan árangur má þakka því að allur
pappír á ritstjórn og skrifstofum blaðs-
ins er nú flokkaður og sendur úr landi.
Þá hefur tekist að draga úr pappírs-
rýrnun í prentsmiðju blaðsins og
minnka notkun ýmiss konar vökva og
efna verulega auk þess sem afgangs
farfi til prentunar er sendur út til fram-
leiðanda.
Með því að veita viðurkenningu í um-
hverfismálum er umhverfisráðuneytið
að hvetja fyrirtæki til að leggja rækt
við umhverfið. Innan fyrirtækja þýðir
það að sýna þurfi útsjónarsemi og getur
haft í för með sér að breyta þurfi verk-
lagi, sem mótast hefur á löngum tíma.
Þeirri vinnu lýkur ekki þegar henni er
veitt athygli með viðurkenningum, hún
er rétt að hefjast.
Frjálslyndi flokkurinn er róttæk-
astur og leggur til hvorki meira
né minna en 20% fyrningu á ári.
Þessi tillaga frjálslyndra felur í
sér í raun að á fimm árum falli
niður heimild útgerðar til veiða,
takist viðkomandi útgerðarmanni
ekki að kaupa að nýju heimildir á
móti fyrningunni. Í einu vetfangi
myndu byggðirnar geta hrunið
þegar aflaheimildir verða með
stjórnvaldsaðgerð settar á upp-
boð og skapað með því fullkomið
óvissuástand. Eftir sætu útgerðir
án aflaheimilda en í mörgum til-
vikum skuldsettar vegna kaupa á
aflaheimildum sem væru horfnar
bótalaust! Þegar svokölluð Auð-
lindanefnd starfaði var fjallað um
tvær leiðir til sátta um stjórn
fiskveiða. Annars vegar að fara
fyrningarleið – sem var hafnað –
og hins vegar leið auðlindagjalds
sem varð niðurstaðan. Var sú leið
lögfest.
Takmörkuð auðlind
Þegar lögin um stjórn fiskveiða
voru sett á sínum tíma var flest-
um ljóst að okkur væri nauðsyn-
legt að hafa stjórn á fiskveið-
unum ef ekki ætti að ganga of
nærri fiskistofnunum. Reynsla
Á SÍÐUSTU vikum höfum við
frambjóðendur Sjálfstæðisflokks-
ins í Norðvesturkjördæmi haldið
fjölmarga fundi um kjördæmið
þvert og endilangt. Þar hefur
sjávarútvegsmál oft borið á góma
og hefur tilefni þeirrar umræðu
jafnan verið ný staða sem uppi er
vegna tillagna stjórnarand-
stöðuflokkanna, en þeir leggja
allir til svokallaða fyrningarleið
við stjórn fiskveiða. Fyrning-
arleiðin felur í sér þá aðferð að
færa árlega ákveðinn hluta nú-
verandi aflaheimilda frá útgerð-
um og taka til ríkisins og úthluta
að nýju með uppboði á heimild-
unum. Þessi aðferð mun hleypa
öllu í uppnám í sjávarbyggðunum
og skapa óþolandi óvissu – jafnt
fyrir sjómenn sem aðra sem eiga
allt undir sjávarútvegi.
Tillögur stjórnarandstöð-
unnar skapa mikla óvissu
Samkvæmt þeim tillögum sem
kynntar hafa verið gera vinstri
grænir ráð fyrir að fyrna 5% afla-
heimilda á ári, Samfylkingin gerir
ráð fyrir 10% fyrningu á ári en
okkar af ofveiði síldarstof
sjötta og sjöunda áratugn
að geta verið okkur mikil
áminning um hvernig fer
þeim fiskistofnum sem er
veiddir, svo ekki sé nú ta
reynslu sumra Evrópuþjó
standa frammi fyrir stórk
ofveiði og hruni fiskistofn
Breytingar verða ge
Á þessu kjörtímabili he
ið unnið að breytingum á
veiðistjórnunarkerfinu se
leitt til meiri sáttar um þ
áður var. Þær breytingar
einkum smábátaflotann o
töku vegna notkunar auðl
arinnar með álagningu ve
gjalds. Í sjávarbyggðunum
verið mikil umræða um n
þess að koma til móts við
gróðrabátaflotann sem he
Fiskveiðistjórnunin tryg
Eftir Sturlu
Böðvarsson
„Sjávar
eiga all
ábyrgri
stöðug
greinin
SAMFYLKINGIN birti nýverið
tvær opnuauglýsingar. Önnur
þeirra sýnir með mjög skýrum og
málefnalegum hætti hversu mjög
hefur hallað á þá sem njóta fé-
lagslegrar jöfnunar í stjórnartíð
Davíðs Oddssonar. Þar er yf-
irskriftin: ,,Þjóðsagan um árangur
ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar.“
Hin auglýsingin hefur vakið meiri
athygli og sýnu harðari viðbrögð.
Þar birtast í mynd allir þeir sem
gegnt hafa forystu í ríkisstjórn
frá 1904–2003 og síðan fylgir lit-
mynd af Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur, forsætisráðherraefni
Samfylkingarinnar. Yfirskriftin
er: ,,Í vor geta orðið tímamót í ís-
lenskri stjórnmálasögu.“
Keppinautar Samfylkingarinnar
hafa rokið upp til handa og fóta
og gagnrýnt auglýsinguna. Segja
að þar sé hvergi minnst á málefni
og aðeins lögð áhersla á kynferði.
Það er ein leið til að túlka auglýs-
inguna og segir kannski sitt um
stöðu jafnréttismála í öðrum
flokkum, að þetta sé það eina sem
menn lesa úr henni. Önnur skila-
boð má líka lesa út úr auglýsing-
unni, þ.e. þau að ef Ingibjörg Sól-
rún verður forsætisráðherra
lýkur forystuferli núverandi
stjórnarflokka. Hann hefur staðið
með litlum hléum frá upphafi nú-
verandi flokkaskipunar og óslitið
um nærri hálfrar aldar skeið. Það
yrðu vissulega tímamót.
Kjósi menn hins vegar að
bregða kynjafræðilegu ljósi á
þessa auglýsingu erum við í Sam-
fylkingunni svo sannarlega tilbúin
til þess. Enginn íslenskur leiðtogi
á að baki viðlíka feril í þágu jafn-
réttis kvenna og karla og Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir sem
borgarstjóri í Reykjavík. Ríki og
sveitarfélög búa sem opinberir
aðilar við sömu skyldur varðandi
jafna stöðu kynjanna. Jafnrétt-
islög frá 2000 hafa það meg-
inmarkmið að jafna áhrif karla og
kvenna í ákvarðanatöku og
stefnumótun í samfélaginu. Jafn-
framt kveða þau á um að konum
og körlum er starfa hjá sama at-
vinnurekanda skuli greidd jöfn
laun og njóta sömu kjara fyrir
jafnverðmæt og sambærileg störf,
en slíkt ákvæði hefur verið í lög-
um frá 1973.
Við skulum bera saman í
stórum dráttum hvernig s
opinberu vinnuveitendurn
ars vegar ríkið og hins ve
Reykjavíkurborg, hafa sta
framkvæmd jafnréttislaga
stjórnartíð Davíðs Oddsso
Ingibjargar Sólrúnar Gísl
Hlutur kvenna í nefndum
er aðeins 30%, en er núna
45% hjá borginni, þriðja k
tímabilið í röð. Í röðum fo
manna ráðuneyta og stofn
isins sem undir þau heyra
hlutur kvenna 18,7%. Hlu
kynja í æðstu stjórnunars
hjá borginni var jafnaður
2002, en ef allar stjórnuna
hjá borginni eru taldar er
þar í talsverðum meirihlu
isvaldið getur ekki svarað
hver launamunur kynja m
ríkisstarfsmanna er, því r
ur ekki sýnt neinn áhuga
gera marktækar launakan
meðal sinna starfsmanna.
bóginn hefur Reykjavíkur
með markvissum aðgerðu
að minnka óútskýrðan lau
Karlar, konur og málefni
Eftir Bryndísi
Hlöðversdóttur
„Tólf ára tímabil Davíðs
Oddssonar hjá ríkinu hefði þó átt
að vera nægur tími til að skila ár-
angri. Sá árangur hefur þó orðið
átakanlega lítill.“
FÁTT skiptir fólk meira máli en að
hafa tekjur og peninga úr að spila.
Menn geta svo rætt endalaust um
skattaprósentur en það sem máli
skiptir er hvað fólk hefur í budd-
unni eftir skatta og hvað fæst fyrir
þá peninga. Framsóknarflokkurinn
hefur m.a. lagt áherslu á að barna-
fólki verði sérstaklega hampað í
skattamálum. Við teljum það óeðli-
legt að ungar fjölskyldur, sem eru
að koma sér upp íbúð, borga af
námslánum, annast börn o.s.frv.,
skuli ekki sýndur skilningur gagn-
vart skattalögum. Fjölskyldan á að
vera í fyrirrúmi og við viljum sýna
það í verki. Hér skal tekið dæmi
um það hvernig stefna Framsókn-
arflokksins hækkar í buddunni hjá
fjölskyldufólki um 66.500 krónur á
mánuði. Tekið er dæmi af ungum
hjónum, nýkomnum úr námi, með
tvö börn, annað nýfætt og hitt
fimm ára gamalt. Fjölskyldan unga
er að kaupa sína fyrstu íbúð og
hafa hjónin saman um 400.000
krónur á mánuði.
Tekjuskattur lækkaður um 4%:
Með þessari almennu aðgerð er
komið til móts við þorra fólks –
ekki síst fjölskyldufólkið. Í þessu
tilviki hækkar í buddunni um
16.000 krónur á mánuði. Barna-
kortin: Vegna barnanna tveggja fá
hjónin ótekjutengdar barnabætur
eða um 22.500 krónur á mánuði
fyrir börnin tvö. Endurgreiðsla
námslána lækkuð: Eitt af baráttu-
málum Framsóknarflokksins var
að lækka endurgreiðsluhlutfall
námslána. Árið 1995 var það komið
í heil 7% (með samþykki Samfylk-
ingarfólksins í ríkisstjórn). Við
náðum því niður í 4,75% og
nú niður í 3,75%. Vert er a
á að þetta er af brúttó-laun
þannig að hér er um verule
kjarabót að ræða fyrir nám
Hjá áðurnefndum hjónum
að hækki í buddunni um 13
krónur.
90% lán í fyrstu íbúð: Al
þak yfir höfuðið. Erfiðast e
eignast fyrstu íbúð. Margi
lent í vandræðum með það
Framsóknarmenn vilja lát
lánasjóð lána allt að 90% í
íbúð. Þetta þýðir einfaldleg
vexti og afborganir á fyrst
einmitt þegar mest þarf á
Varlega áætlað má reikna
Eftir Hjálmar
Árnason
„Stefna Framsókn-
arflokksins hækkar í
buddunni hjá fjölskyldu-
fólki um 66.500 krónur
á mánuði.“
66.500 krónum meira í bu