Morgunblaðið - 30.04.2003, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. APRÍL 2003 35
STERKAR vísbendingar hafa
komið fram um að Hafrann-
sóknastofnun muni leggja til aukna
þorskveiði á kom-
andi fiskveiðiári.
Eru það mikil gleði-
tíðindi fyrir sjáv-
arbyggðir sem hafa
beðið þolinmóðar
eftir að uppskera
eftir mikla verndun
þorskstofnsins. Ef tekst að auka
þorskveiðar um 30 þúsund tonn mun
það hafa veruleg jákvæð áhrif á sjáv-
arbyggðirnar allt í kringum Ísland
og efnahagslífið allt.
Samkvæmt skýrum leikreglum
fiskveiðistjórnunarkerfisins mun
aukningin ganga til þeirra sem tóku
á sig skerðingar svo unnt væri að
byggja upp þorskstofninn. Þetta eru
núverandi handhafar aflahlutdeild-
arinnar. Þannig var það síðastliðið
haust þegar ýsuafli var aukinn veru-
lega og þarf ekki mikla yfirlegu til að
sjá að engin önnur leið er réttlátari
en að útdeila aukningunni til þeirra
sem hafa beðið í mörg ár eftir að sjá
árangur fórna sinna á árum áður.
Allt tal um að nú sé lag að hefja
fyrningar á veiðiheimildum eða að
nú eigi að taka aukninguna með
krókaveiðibátum veldur einungis
óróa í atvinnugreininni og er byggð-
unum ekki til framdráttar. Aukn-
ingin er í augsýn og á að útdeilast
samkvæmt núverandi reglum til nú-
verandi handhafa aflaheimilda sem
stunda sjósókn, hvort sem er á
stórum skipum eða litlum, frá
stórum byggðarlögum eða smáum.
Það er sanngjarnt.
Tilraunir hættulegar
sjávarbyggðunum
Í aðdraganda kosninga fara
stjórnarandstæðingar mikinn og
finna núverandi fiskveiðistjórn-
unarkerfi allt til foráttu. Hver býður
fram sína stefnu, sem hver um sig á
að vera réttlátari en það sem nú er,
hvort sem boðin er fram fyrning-
arleið Samfylkingar og Vinstri-
grænna eða sóknarstýring Frjáls-
lyndra.
Það vill gleymast að sjávarbyggð-
irnar hafa í dag lagað sig að núver-
andi kerfi. Fiskurinn í sjónum er
ennþá veiddur af sjómönnum, hvar
sem þeir svo búa. Fyrning veiði-
heimilda um 5–10% á ári mun kippa
grundvellinum undan rekstri út-
gerðarfyrirtækja, veðhæfni þeirra
mun minnka, sérstaklega mun fyrn-
ing bitna á einyrkjunum í greininni.
Ef síðan á að fara að kaupa veiði-
heimildir á uppboði munu þeir efn-
uðustu standa best að vígi, þeir
stærri munu stækka á kostnað
smærri útgerða. Sóknarstýring hef-
ur ekki gefið góða raun hér á landi,
leiddi til offjárfestingar og mjög erf-
itt reyndist að takmarka veiðarnar.
Það er ótrúlegt að Frjálslyndum
muni takast betur til.
Stjórnvöld verða að sýna úthald
og staðfestu og mega ekki hringla
með fiskveiðistjórnunarkerfið þegar
árangur af verndun fiskistofnanna
er í augsýn. Ef farið verður út í til-
raunir af ofannefndu tagi mun óvissa
aukast í greininni sem mun líkast til
koma verst við minni útgerðir, þ.e.
einyrkjana og fjölskyldufyrirtækin
sem eiga allt undir. Þegar þörf er á
að takmarka veiðarnar, og því hefur
enginn mótmælt, er ekki hægt að
vera með tilraunir um fisk-
veiðistjórnun án þess að valda ein-
hvers staðar skaða.
Skaðlegar
hugmyndir um
fiskveiðar
Eftir Sigríði Finsen
Höfundur er forseti bæjarstjórnar
Grundarfjarðar.
MEÐ nýju fæðingarorlofslög-
unum var stigið eitt stærsta skref
síðustu áratuga í átt að auknu jafn-
rétti kynjanna.
Ástæðan er sú að
þessi framsýna lög-
gjöf mun stuðla að
varanlegum árangri í
þessari mikilvægu
réttindabaráttu, and-
stætt ýmsum öðrum
aðferðum, sem svo freistandi getur
verið að grípa til í þágu hins góða
málstaðar.
Horfumst í augu við staðreyndir
Með stóraukinni atvinnuþátttöku
kvenna hafa átakalínur jafnréttisbar-
áttunnar orðið sífellt dýpri á vinnu-
markaði. Um það er því almennt ekki
deilt, að styrkja verður stöðu kvenna
á vinnumarkaðnum og um leið rétt
karla til fjölskyldulífs, ef vinna á bug
á kynbundna launamuninum ásamt
glerþakinu illræmda. Á einföldu máli
þýðir þetta að konur eru einnig fyr-
irvinnur, líkt og karlar, og að karlar
eiga einnig fjölskyldur sem huga þarf
að, líkt og konur. Aðeins með því að
horfast í augu við þessar einföldu
staðreyndir getum við vænst var-
anlegs árangurs í baráttunni.
Lög leysa ekki vandann
Baráttan fyrir jöfnum réttindum
kynjanna er langt í frá ný af nálinni,
þótt atburðarásin hafi verið hvað
hröðust síðustu áratugina. Reynslan
sýnir jafnframt, að miðstýrðar
stjórnvaldsaðgerðir duga skammt.
Hér á landi á kynbundin mismunun
rætur að rekja fyrst og fremst til við-
horfa, ekki lagaskorts. Jafnrétt-
islöggjöf er þannig mikilvæg for-
senda og nauðsynleg sem slík.
Engum dettur hins vegar í hug að
hún leysi allan vandann. Sömu sögu
er að segja um „handstýrðar“ að-
gerðir á borð við kynjakvóta, kyn-
bundið starfsmat og jafnréttisáætl-
anir, svo að nokkur nærtæk dæmi
séu nefnd.
Handaflið dugar skammt
Kynbundið misrétti á borð við
launamun kynjanna er afsprengi við-
horfa sem verða ekki barin burt með
handafli, hversu úrelt og ranglát sem
þau eru.
Jafnréttisáætlanir geta þannig
verið haldgott tæki til að vinna skipu-
lega að jafnrétti kynjanna, en þær
stuðla ekki einar og sér að þeirri við-
horfabreytingu sem þarf til. Þá eru
„handstýrðu“ aðgerðirnar oftar en
ekki flóknar í framkvæmd. Þeir sem
kynna þessar aðgerðir sem einfalda
og varanlega lausn á misrétti
kynjanna, í atvinnulífinu, stjórn-
málum eða á vinnumarkaði, hljóta
því að tala gegn betri vitund, ef ekki
af þekkingarskorti.
Varanlegur árangur
mikilvægastur
Nýju fæðingarorlofslögin fela í sér
sjálfstæð réttindi fyrir móður, föður
og barn. Orlofsramminn er mun
sveigjanlegri en áður, þannig að for-
eldrarnir geta sveigt hann til að eigin
þörfum, án þess að líða verulegan
tekjumissi. Mikilvægast er þó að lög-
in eru hvetjandi í þeim skilningi að
um aukin réttindi er að ræða sem
fólki er í sjálfsvald sett að nýta. Og
þar sem umrædd réttindi eru veru-
lega eftirsóknarverð fyrir alla aðila
er afar líklegt að löggjöfin muni hafa
víðtæk samfélagsleg áhrif, sér í lagi á
vinnumarkaði. Það mun ekki gerast í
krafti þess að ný lög hafa verið sett,
heldur vegna þess að löggjöfin felur í
sér innbyggðan hvata, sem breyta
mun því viðhorfi að aðeins karlar geti
verið fyrirvinnur og aðeins konur
annast um börn og heimili svo vel sé.
Handstýrt rétt-
læti eða varan-
legur árangur?
Eftir Helgu Guðrúnu Jónasdóttur
Höfundur er formaður Lands-
sambands sjálfstæðiskvenna.
„ÉG ER félagshyggjumaður eins og hann afi minn,“ segir í dægur-
lagatexta. Samfylkingin er hins vegar burðarás félagshyggju á nýrri
öld, en ekki Framsóknarflokkurinn eins og var á tíð afa míns. Kristinn
H. Gunnarsson hefur séð ástæðu til að minna á að „félagshyggja“ hafi
a.m.k. söguleg tengsl við Framsóknarflokkinn. Þar er hann einn á báti
í áherslum sínum. Leyfir sér jafnvel að efast um að for-
sætisráðherra hafi umboð til að úthluta auknum afla-
heimildum rétt fyrir kosningar. Þetta krefst mikils hug-
rekkis, því þeir sem ekki eru í takt við forystu
stjórnarflokkana eiga litla von um frama. Í því sam-
bandi má benda á að Ólafur Örn Haraldsson kom með
nýjan tón í umhverfismálum inn í flokkinn, en var í
stjórnarsamstarfinu frekar til hlés og hefur nú hætt
þingmennsku. Það hlýtur líka að vera viðvörunarmerki
fyrir flokkinn að þjóðarsáttarforinginn, Steingrímur Hermannsson,
afþakkaði sæti á B-lista. Þarna virðist ekki vera svigrúm fyrir fjöl-
breytileika í skoðunum. Þrjú ný framboð sem sprottið hafa út úr Sjálf-
stæðisflokknum og að hluta til úr Framsóknarflokknum bjóða nú fram.
Blanda af sjálfumgleði og hroka leiðir til skoðanakúgunar. Einhverjir
hljóta að sakna stjórnunarstíls Steingríms Hermannssonar, sem gat
viðurkennt mistök og tileinkað sér reynslusögur úr heitu pottunum.
Samfylkingin hefur gert Sjálfstæðisflokkinn ábyrgan fyrir vaxandi
ranglæti og ójöfnuði í þjóðfélaginu. Framsóknarflokknum hefur verið
hlíft. En sjaldan launar kálfur ofeldið. Megininntak kosningabaráttu
Framsóknarflokksins hefur falist í öflugum árásum á Samfylkinguna
og einstaka frambjóðendur hennar. Samtímis hefur aðdáun Framsókn-
arflokksins á Sjálfstæðisflokknum verið mjög áberandi. Eftir mikla lof-
ræðu Guðna Ágústssonar á landsfundi um Davíð Oddsson var honum
af vinsemd bent á hver væri formaður flokksins. Í sama takti er Hall-
dór Ásgrímsson þegar hann lýsir efasemdum um ágæti R-lista-
samstarfsins. Að öllu þessu gefnu þurfa kjósendur að átta sig á því,
þrátt fyrir tilburði Kristins H. Gunnarssonar, að Framsóknarflokk-
urinn er ekki opinn í báða enda fyrir þessar kosningar. Hann hefur
ekki aðgreint sig frá Sjálfstæðisflokknum eða gagnrýnt stefnu hans í
einu einasta máli. Tilraunir flokksins þ.s. reynt er að kaupa völd og
ímynd með „fjölskylduvænum“ auglýsingum eru ekki trúverðugar, ef
hann er í verki helsti sundrunaraðili á samvinnu félagshyggjufólks í
þessu landi.
Landbúnaðarráðherra brást nýverið búmannlega við skoðanakönn-
unum. Taldi hann að framsóknarmenn myndu „rata á básinn sinn“,
þegar í kjörklefann væri komið. Þeir þurfa væntanlega að þekkja nýja
fjósið, þar sem sveitir og samvinnustefna hafa vikið fyrir peninga-
hyggju og gagnrýnislausri hollustu við Sjálfstæðisflokkinn. Vegvísar
fyrir félagshyggjufólk eru orðnir óljósir, ef ekki afmáðir með öllu. Það
er nýtt í komandi kosningum, að kjósendur vilja að atkvæði þeirra
sendi skilaboð um næstu ríkisstjórn. Annars vegar er stjórn undir for-
ystu Sjálfstæðisflokksins, þar sem lykilákvarðanir eins og um fisk-
veiðistjórn og utanríkismál, eru teknar í lokuðum bakherbergjum. Þar
kemur holur hljómur frá landsfundum stjórnarflokkanna, sem láta
eins og allar ákvarðanir séu óaðfinnanlegar og formenn fá rússneska
kosningu. Hins vegar er stjórnarfar undir forystu Samfylkingar sem
mun einkennast af viðleitni og vinnu við að ná víðtækri sátt um mik-
ilvægar ákvarðanir, ásamt því að treysta lýðræðislegar leikreglur í
sessi. Þar er fjölbreytileiki í reynslu og viðhorfum fólks talinn til
styrkleika flokks og samfélags.
Að rata á réttan bás
Eftir Gunnlaug B. Ólafsson
Höfundur vinnur við kennslu
og ferðaþjónustu.
 


 

   


 

           





   

  

  
 
!"" #

 " 
Innlausnarverð*
Auglýsing um innlausnarverð
verðtryggðra spariskírteina ríkissjóðs
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs fer fram hjá Lánasýslu ríkisins, Borgartúni 21, 2. hæð,
hjá Seðlabanka Íslands, Kalkofnsvegi 1, Reykjavík og bönkum og sparisjóðum um land allt.
Innlausnarverð er höfuðstóll og verðbætur.*
Reykjavík, 29. apríl 2003
Greiðslumiði nafnverð
10.000 kr.
100.000 kr.
1.000.000 kr.
13.038,50 kr.
130.384,85 kr.
1.303.848,35 kr.
Innlausnartímabil
2.5.2003
2.5.2003
2.5.2003
Flokkur
1995 1.fl. B 10 ár
–
–
Jarðhús Ártúnsbrekku / Opið mán. - lau. frá kl. 13 - 18
Íslensk húsgögn eftir Kristin Brynjólfsson
M I L E S T O N E
www.samfylking.is
www.samfylking.is