Morgunblaðið - 01.05.2003, Blaðsíða 39

HALLDÓR Ásgrímsson utanríkisráðherra
ákvað ásamt forsætisráðherra að ríkisstjórnin
lýsti stuðningi við innrás í Írak án þess að sam-
þykki Öryggisráðs SÞ lægi fyrir. Íslendingar
voru því settir á frægan lista „viljugra“ þjóða.
Með þessu viðurkenndi ríkisstjórnin þá kenni-
setningu Bush-stjórnarinnar að Bandaríkin
hefðu sérstakan rétt til að heyja svonefndar fæl-
ingarstyrjaldir (e. pre-emptive wars) hvar og
hvenær sem þeim sýndist, ef þau sæju til þess
ástæðu, svo sem þá að viðkomandi ríki hefði
vonda stjórn og/eða hefði komið sér upp gereyð-
ingarvopnum.
Einn hornsteina í utanríkisstefnu Íslendinga
hefur langa hríð verið samstaða með banda-
mönnum í Atlantshafsbandalaginu vestan og
austan. Í tíð Halldórs hefur verið reynt að
treysta það samstarf á nýjum grunni og haldið
eftir megni áfram þeirri stefnu sem Jón Baldvin
Hannibalsson markaði í ráðuneyti Steingríms
Hermannssonar við fall kommúnismans um
1990. Segja má að í íslenskum utanríkismálum
hafi tímarnir síðan ekki síst mótast af auknum
utanríkispólitískum samskiptum við ESB-ríkin,
ekki síst Þjóðverja og Frakka. Með skilyrð-
islausum stuðningi við Bush-stjórnina og kenn-
insetningar hennar sýnast þau verk unnin fyrir
gýg.
Henry Kissinger hefur nú fellt sinn dóm um
breytta utanríkisstefnu í Washington. Hann seg-
ir Bandaríkin réttilega hafa unnið sér samúð
heimsbyggðarinnar við hryðjuverkin 11. sept-
ember 2001. Sú samstaða hafi strax veikst þegar
Bush-stjórnin ákvað að svara fyrst og fremst á
hernaðarvísu og lýsti yfir stríði gegn hryðju-
verkaöflum. „Hún hvarf hinsvegar með her-
stjórnarkenningunni um fælingarstyrjaldir, sem
brýtur gegn öllum grundvallarreglum um full-
veldi þjóða.“ Kissinger, hinn mikli arkitekt
heimsdiplómasíunnar á áttunda áratugnum, er
lítt hrifinn af afleiðingum þessarar stefnu: „Ef
svo heldur fram trosna enn Atlantshafstengslin,
þau sem í hálfa öld hafa verið kjarni bandarískr-
ar utanríkisstefnu“ (Spiegel 17/2003, bls. 22).
Þegar Henry Kissinger gagnrýnir Bush og
hina viljugu liðsmenn hans fyrir að höggva að
rótum Nató vaknar óhjákvæmilega sú spurning
hvernig formaður Framsóknarflokksins fór að
því að komast í utanríkispólitík hægra megin við
Nixonstjórnina sálugu.
Halldór til hægri við Kissinger?
Eftir Mörð Árnason „Með þessu viðurkenndi ríkisstjórn-
in þá kennisetningu Bush-stjórn-
arinnar að Bandaríkin hefðu sér-
stakan rétt til að heyja svonefndar
fælingarstyrjaldir.“
Höfundur er þriðji maður á lista Samfylkingarinnar í
Reykjavík suður.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 2003 39
verðum við að breyta í samstilltu átaki. Þannig
leggjum við grunn að betri og innihaldsríkari
framtíð fyrir okkur öll.
Launajafnrétti
Barátta gegn fátækt og aukin menntun bætir
lífskjör okkar allra og stuðlar að meiri sanngirni
og réttlæti í samfélaginu. Það sama á við um
jafnrétti kvenna og karla. Á því sviði eru mörg
verk óunnin. Launamisrétti kynja ætti að heyra
fortíðinni til og er tímaskekkja í upphafi nýrrar
aldar. Ég hef í aðdraganda alþingiskoninganna
10. maí nk. sett þessi mál á dagskrá stjórnmála-
umræðunnar og heitið því að hljóti ég stuðning
til að veita nýrri ríkisstjórn forystu verði jafn-
réttismál þar í fyrirrúmi. Ég vil að þau verði á
verksviði forsætisráðuneytisins og að á næstu
fjórum árum verði unnið að því að minnka kyn-
bundinn launamun hjá ríkinu um helming rétt
eins og hjá Reykjavíkurborg. Að lokum óska ég
öllu launafólki til hamingju með daginn.
ð aðrar þjóðir
er í hópi hinna
þess vegna er
ennur hópur fólks
u nauðþurftum. “
Höfundur er fyrrverandi borgarstjóri og er í 5. sæti á
lista Samfylkingarinnar í Reykjavík norður.
þeir muni frekar reyna að festa kerfið enn í
sessi og skeyta í engu um sjávarbyggðir lands-
ins.
Þjóðin vill ekki kvótakerfið
Skoðanakannanir hafa sýnt að yfir 80% þjóð-
arinnar er á móti núverandi fiskveiðióstjórn
sem hvetur til brottkasts og stuðlar að byggða-
eyðingu. Þjóðin er algjörlega andvíg kerfinu,
þrátt fyrir þungan áróður núverandi rík-
isstjórnar og LÍÚ fyrir kerfinu sem hafa kall-
að kerfið besta fiskveiðistjórnarkerfi í heimi.
Núverandi forsætisráðherra reyndi að söngla
þennan söng á opnum stjórnmálafundi á Ísa-
firði, að það ætti að viðhalda óbreyttu kerfi, og
uppskar í kjölfarið þau viðbrögð hjá flokks-
bundnum sjálfstæðismönnum að hann ætti að
þegja frekar en að mæra kvótakerfið.
Ég hvet landsmenn til þess að kynna sér
stefnu frjálslyndra á heimasíðu okkar en slóðin
er www.xf.is.
Höfundur er líf fræðingur í 2. sæti á lista Frjálslynda
flokksins í Norðvesturkjördæmi.
ÖGMUNDUR Jónasson, þingmaður Vinstri hreyf-
ingarinnar – græns framboðs, hefur gagnrýnt
kostnað við stofnun sendiráðs Íslands í Japan og
borið utanríkisráðherra ýmsum sökum í því sam-
bandi. Það er því athyglisvert að rifja upp aðdrag-
anda þess að sendiráð var sett á fót í Japan.
Árið 1991 lagði Hjörleifur Guttormsson, ásamt
fleirum, í fyrsta sinn fram tillögu til þingsályktunar
um stofnun sendiráðs í Japan. Sú tillaga var flutt í
tvígang árin 1991–1993 og svo aftur 1997 og 1998. Í
síðari skiptin voru meðflutningsmenn Hjörleifs al-
þingismennirnir Össur Skarphéðinsson og Kristín
Ástgeirsdóttir. Ummræðum á Alþingi sagði Hjör-
leifur, sem nú skipar heiðurssæti á lista Vinstri
hreyfingarinnar – græns framboðs í Reykjavík-
urkjördæmi norður, að mörg rök mæltu með opnun
sendiráðs í Japan: „Má þar nefna viðskiptatengsl
landanna sem eru veruleg og vaxandi og einnig
samskipti á menningarsviði þótt um ólíka menning-
arheima sé að ræða sem auðgað geta hvor annan
með samskiptum eins og þróast hafa nú um mörg ár
en þar sem möguleikar eru jafnframt miklir til að
treysta og efla þau samskipti.“ Seinna sagði Hjör-
leifur: „Ég tel hins vegar að í því tilviki sem hér um
ræðir, þ.e. í Japan, þurfum við að koma upp full-
veðja sendiráði þó að það óhjákvæmilega kosti tals-
vert vegna þess að kostnaður við slíkt er óvenju-
mikill, í Tókýó a.m.k., og menn þurfa að gera sér
ljóst að talsverður kostnaður fylgir slíkri uppbygg-
ingu.“
Á Alþingi í mars árið 2000 var m.a. rætt um efl-
ingu utanríkisþjónustunnar. Þar sagði Steingrímur
J. Sigfússon, formaður Vinstri hreyfingarinnar –
græns framboðs, meðal annars:
„Ég hef stutt, ég held í öllum tilvikum, þær
ákvarðanir sem teknar hafa verið í þessu sambandi,
opnun nýrra sendiráða og aukna mönnun Íslend-
inga á alþjóðavettvangi, vegna þess að ég er þeirrar
skoðunar og ég tel að það sé mjög mikilvægt.“
Steingrímur tók fram að hann styddi stofnun sendi-
ráðs í Kanada og að fastanefnd ÖSE yrði jafnframt
að sendiráði Íslands í Austurríki. Svo sagði Stein-
grímur: „Ég hef líka verið stuðningsmaður þess að
við ættum að hafa sendiráð í Japan. Ég verð þó að
segja, miðað við fréttir sem ég hef fengið af þeim
gífurlega kostnaði sem mun verða því samfara að
stofnsetja sendiráðið í Japan, að það hafa leitað á
mig efasemdir. Og ég vil leyfa mér að spyrja hæst-
virtan utanríkisráðherra: Hafa menn farið yfir það
á nýjan leik hvort það sé kannski hyggilegt jafnvel
að doka við með það mál, sérstaklega ef ekki verður
um gagnkvæmni að ræða, þ.e. ef Japanir opna þá
ekki samtímis sendiráð hér?“
Í andsvari við ræðu Steingríms sagði utanrík-
isráðherra meðal annars: „Við gerum okkur afar vel
grein fyrir því og það hefur alltaf legið fyrir að
sendiráð í Japan og rekstur þess er kostnaðarsam-
ari en flest sendiráð okkar. Kostnaður getur verið
allt að tvöfaldur, eins og háttvirtur þingmaður tók
hér fram, en ekki er talið að það sé skynsamlegt að
draga það að opna sendiráð þar af þeim sökum. Ég
bendi á að Japanar hafa fallist á það og ákveðið að
opna sendiráð hér á landi. Þeir hafa þegar opnað
upplýsingaskrifstofu og hafa tilkynnt að sendiráð
verði opnað 1. janúar nk. og hafa þegar hafið leit að
húsnæði í því skyni. Við ætlum okkur að opna sendi-
ráð í Japan nokkuð síðar eða seinni hluta vetrar
eða á vormánuðum næsta ár. Almennt er talið að
húsnæðiskostnaður í Japan sé nú í lágmarki en sé
líklegt að hann fari hækkandi á nýjan leik. Ef við
kaupum þar húsnæði þá eru vextir afar lágir
þannig að að því leytinu til er hagstætt að opna
sendiráð núna.“
Í andsvari sagði Steingrímur: „ Ég vil þá fyrir
mitt leyti úr því að svo er að Japanar hafa ákveðið
að opna hér sendiráð og strax frá og með 1. janúar
nk. fagna ég því og geri ekki athugasemdir við að
áform okkar um að opna sendiráð í Japan gangi
áfram úr því að svo er. Verði það svo að kostnaður
verði þó ekki nema tvöfaldur, þó nokkuð sé, þá
verður víst að hafa það.“
Það liggur því fyrir að fulltrúar Vinstri grænna
voru í fararbroddi hvatamanna að stofnun sendi-
ráðs Íslands í Japan og lögðu líka áherslu á að þar
yrði opnað fullbúið sendiráð. Þeir vissu einnig um
kostnaðinn við opnunina og voru sammála því
mati að lágt fasteignaverð í Tókýó gerði húsnæð-
iskaup ákjósanlegri kost en leigu. Það er því ekki
stórmannlegt af Ögmundi Jónassyni að brigsla nú
utanríkisráðherra um flottræfilshátt, þegar hann
hefur framfylgt þeirri stefnu sem Vinstri grænir
lögðu höfuðáherslu á.
Ögmundur og sendiráð í Japan
Eftir Magnús Stefánsson „Það er því ekki stórmannlegt af Ög-
mundi Jónassyni að brigsla nú utanrík-
isráðherra um flottræfilshátt, þegar
hann hefur framfylgt þeirri stefnu sem
Vinstri grænir lögðu höfuðáherslu á.“
Höfundur skipar 1. sæti á lista Framsóknarflokksins í
Norðvesturkjördæmi.
arnar í dögum. Nú eru þær mældar í klukku-
stundum. Þetta fyrirkomulag er
manneskjulegra og betra fyrir þá sem þessar
veiðar stunda. Hópi sjómanna var síðan gef-
nn kostur á að stunda útgerð sína innan
þessa fyrirkomulags.
Það var þetta kerfi sem þeir samfylking-
armenn vildu afnema og setja inn á uppboðs-
markaðinn. Sem betur fer var því afstýrt. En
rauninni var ekki að undra þótt þeir sam-
fylkingarmenn vilji dagakerfið (klukkustunda-
kerfið) feigt. Þeir hafa nefnilega kveðið upp
úr um það að „niðurstaða þingflokks Samfylk-
ngarinnar sé sú að hið pólitíska verkefni nú
sé að leysa eignarhaldsdeiluna (um fisk-
veiðistjórnun, innsk. mitt EKG) á grundvelli
aflamarkskerfisins“ – Þeir vilja sem sagt ekki
sjá neitt daga- eða klukkustundakerfi við fisk-
veiðar. Þeir vildu útrýma því.
dagakerfið
s hátt að Samfylkingin lagði
ggjafarþingi, þar sem í fyrstu
kriftir, fyrningu, á veiðidögunum
átum. Þeir vilja með öðrum orð-
rétt eins og tonnin og kílóin.“
Höfundur er alþingismaður.
JAFNRÉTTISMÁL hafa verið ofarlega á baugi
hjá núverandi ríkisstjórn, jafnréttisáætlun hefur
verið sett og henni fylgt eftir á öllum sviðum
stjórnsýslunnar. Á mínum vettvangi má nefna að
konur hafa verið skipaðar í lykilstöður, svo sem
sýslumenn, héraðs- og hæstaréttardómarar og
forstöðumenn stofnana. Auk þess hefur verið
lögð áhersla á fjölgun kvenna í lögreglunni.
Brýnt er að halda áfram á sömu braut.
Fæðingarorlof vinnur
gegn launamun
Ýmsar rannsóknir benda til þess að muninn á
launum karla og kvenna megi að hluta skýra með
kynferði þeirra. Slík staða er auðvitað óþolandi.
Ástæðan liggur auðvitað í gömlum hugmyndum
um kynhlutverk sem eru sem betur fer á hröðu
undanhaldi. Ný fæðingarorlofslög munu án efa
flýta verulega þeirri þróun. Lögin stuðla að því að
feður axli til jafns við mæður ábyrgð á uppeldi
barna sinna og þær hafi því ekki síðra svigrúm til
þess að sinna störfum sínum. Þó að lögin séu nú
komin að fullu til framkvæmda eru þessi áhrif
ekki komin að fullu fram en þau munu án efa
vinna gegn kynbundnum launamun á næstu
misserum.
Það er athyglivert að sjá hvernig Samfylkingin
hagar málflutningi sínum um þessar mundir.
,,Vinna þær kauplaust í sex ár?“ er spurt í auglýs-
ingu þar sem birtist mynd af þremur ungum
stúlkum og í annarri auglýsingu er konum lofað
300 þúsund krónum í aukin laun á ári og vísað til
þess að það dugi fyrir sumarfríi fjölskyldunnar.
Hið athyglisverðasta er þó að þessum miklu yf-
irlýsingum Samfylkingarinnar fylgja engin ný
svör um hvernig bæta eigi stöðu kvenna, engar
tillögur sem ekki hafa sést áður eða eru þegar í
framkvæmd. Samfylkingin lofar að jafna á einu
kjörtímabili hlutfall kynjanna í stjórnunarstöðum
hjá ríkinu. Ágætt markmið, en verður það gert á
svo skömmum tíma án þess að setja karlmenn
skipulega til hliðar eða fjölga opinberum stöðum
stórlega? Fróðlegt væri að sjá útfærslu Samfylk-
ingarinnar á þessum loforðum. Staðreyndin er sú
að ágæt samstaða hefur ríkt meðal stjórnmála-
manna um markmiðin í jafnréttismálum og því er
ábyrgðarhlutur að tefla fram slíkum yfirlýs-
ingum og loforðum. Umræðan um þennan mik-
ilvæga málaflokk mun ekki njóta góðs af því.
Aukin þátttaka í atvinnusköpun
Mikilvægt er að þáttur kvenna í atvinnusköpun
haldi áfram að aukast. Ljóst er að eftir því sem
fleiri konur ná árangri í atvinnurekstri og verða
sýnilegri í stjórnunarstöðum verður það öðrum
konum hvatning. Árangur verkefna sem kostuð
eru af atvinnulífinu, eins og t.d. Auður í krafti
kvenna, er einstaklega ánægjulegur og sýnir að
fjöldi kvenna hefur fullan hug á að finna kröftum
sínum viðnám í áhættusömum og krefjandi at-
vinnurekstri. Tölur sýna að konur eiga um 18% af
íslenskum fyrirtækjum. Þetta hlutfall bendir til
þess að margar hugmyndir um atvinnurekstur
séu vannýttar. Þessi staðreynd hefur því tak-
markandi áhrif á hagvöxt og atvinnusköpun á Ís-
landi. Sjálfstæðisflokkurinn leggur áherslu á að
þessi hlutföll séu höfð í huga við ákvarðanatöku
og stefnumótun um stöðu frumkvöðla og nýsköp-
un og þannig unnið að því að efla þátt kvenna í at-
vinnurekstri.
Þó að við höfum verið að stefna í rétta átt er
vissulega verk að vinna á sviði jafnréttismála og
við sjálfstæðismenn munum áfram leggja áherslu
á þennan mikilvæga málaflokk. Sem betur fer
ríkir samstaða og eindrægni meðal stjórnmála-
manna úr öllum flokkum um markmiðin í jafn-
réttismálunum. Það er brýnt að svo verði áfram,
þannig náum við árangri í þágu samfélagsins alls.
Samstaða um jafnréttismál
Eftir Sólveigu Pétursdóttur „Þó að við höfum verið að stefna í
rétta átt er vissulega verk að vinna á
sviði jafnréttismála og við sjálfstæð-
ismenn munum áfram leggja áherslu á
þennan mikilvæga málaflokk.“
Höfundur er dóms- og kirkjumálaráðherra.