Morgunblaðið - 06.05.2003, Blaðsíða 28

NEYTENDUR
28 ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
S
LISTIR
BANDARÍSKA tón-
listartímaritið Americ-
an Record Guide tekur
plötu með tónverkinu
Tíminn og vatnið eftir
Atla Heimi Sveinsson
til umfjöllunar í mars-
aprílhefti sínu og segir
að verkið, óratóría í
fullri stærð, sé með lit-
ríkustu strengjatónlist
sem gagnrýnandi tíma-
ritsins hafi heyrt í lang-
an tíma og sama máli
gegni um samleikinn.
Kammersveit Reykja-
víkur leikur undir
stjórn Paul Zukofskys.
„Hljómsveitarútsetn-
ing er virkilega sérsvið tónlistargáfu
[Atla Heimis]. Þá ber að hrósa Paul
Zukofsky fyrir snjalla stjórn sína. Ég
er svo sannarlega ekki hæfur til að
meta hversu vel íslenski textinn fellur
að, en sé mið tekið af fjölbreytileik-
anum og litadýrðinni í hinum leiknu
köflum er krydda óratóríuna með
reglulegu millibili, þá tel ég víst að
[Atli Heimir] Sveinsson
hafi leyst það verk aðdá-
anlega. Þetta er langt
verk og kann að reynast
of mikið til að melta á
einu kvöldi, en margir
styttri kaflanna standa
vel einir og sér. Ég naut
sérstaklega þess styrks
sem einkenndi gítar- og
ásláttarkaflana. Ég
kunni einnig vel að meta
skapandi samsetningu
hljóðfæranna. Það er
ekki oft sem maður
heyrir millispil hörpu,
pizzicato og tromma. En
það gengur upp. Hver sá
sem er forvitinn um þró-
un nútíma klassískrar tónlistar á Ís-
landi ætti að hlusta á þessa útgáfu.
Tónlistarstíll hans er einstaklega fjöl-
breyttur og því ættu kaup [á diskn-
um] að geta höfðað til næstum allra að
einhverju leyti. Eina kvörtunin er sú
að efnisskráin er uppfull af ásláttar-
og málfræðivillum,“ segir í umfjöllun
American Record Guide.
Tíminn og vatnið fær góða dóma
Litríkur samleikur
Atli Heimir
Sveinsson
FREKAR fór lítið fyrir hlustend-
um á tónleikum sænsku strengja-
sveitarinnar Musicae Vitae frá
Växsjö í Listasafni Íslands, sem
haldnir voru á að vísu miður aðsókn-
arvænum tíma, kl. 18. sl. laugardag.
Á dagskrá voru fimm nýleg verk eftir
jafnmörg ung norræn tónskáld,
skrifuð sérstaklega fyrir MV, og – að
manni skildist á kynningu stjórnand-
ans – fyrir milligöngu tónlistarhá-
skólanna í Stokkhólmi, Gautaborg,
Málmey, Kaupmannahöfn og Tón-
listarskólans í Reykjavík. Sveitin
mun hafa leikið inn á fjölda hljóm-
diska, m.a. fyrir BIS, enda auðheyrt
frá fyrsta tóni að þar fór með af-
brigðum vel samstilltur hópur (5-4-3-
2-1, reiknað frá 1. fiðlu til kontra-
bassa) sem lék af frábærri innlifun
og snerpu. Gafst hér lítt reyndum
tónskáldum trúlega gullið tækifæri
til að heyra hugverk sín í úrvalsflutn-
ingi.
Burtséð frá svipaðri tímalengd eða
um 9 mín. (að frátöldu lokaverkinu
(um 11)) og dæmigerðri hverfandi
notkun á púlshrynjandi og pólýfón-
ískri tækni, a.m.k. í tóntegunda-
bundnum skilningi, voru verkin
býsna ólík. Efstur á blaði var Daníel
Bjarnason (f. 1979) sem lauk tón-
smíðanámi í TíR fyrir skömmu.
„Felmtur“ kvað nokkuð mótað af
heiti sínu, samið veturinn 2001–02
undir áhrifum frá voveiflegum
heimsatburðum haustsins, enda ekki
laust við „Terminator“-skylda ógn,
þótt einnig kenndi ljóðrænna grasa.
Nær einu hrynbundnu tónlist
kvöldsins mátti heyra í ofurlítið rúss-
nesk-gróteskum marskafla verksins
sem mótaðist í heild af glöggu form-
skyni, jafnvel þótt reynt væri á
tæknilegt þanþol miðilsins, m.a. á
geislavirku hátíðnisviði þar sem fiðl-
ur MV léku af aðdáunarverðu öryggi.
„Divisions on a ground“ frá haust-
inu 1999 eftir Gautaborgarann Alf
Hågedal (f. 1976) minnti þrátt fyrir
heiti sitt ekkert sérstaklega á sam-
nefnda grein tilbrigða á þrábassa-
stefi sem Bretar tíðkuðu á 17. öld.
Frekar einkenndist það af drafandi
einradda glissandó-hendingum, sem
nutu góðs af gjöfulli hljómfyllingu
salarins (þó að hávært ljóskerjasuð
hans væri til vanza á veikustu stöð-
um), en megnaði ekki að halda at-
hygli manns til lengdar, sennilega
vegna tilbreytingarskorts. Sama
mátti segja um seinni hluta „Appari-
tion“ (1999) eftir hinn Stokkhólms-
gengna Mika Pelo, því þrátt fyrir
vænlegar sviptingar fyrri hlutans tók
síðan við öllu kyrrstæðari áferð er
TÓNLIST
Listasafn Íslands
Daníel Bjarnason: Felmtur. Alf Hågedal:
Divisions on a ground. Mika Pelo:
Apparition. Jeppe Just Christensen:
DEE-MOVEMENT. Benjamin Staern:
Muramaris. Strengjasveitin Musica
Vitae. Stjórnandi: Michael Bartosch.
Laugardaginn 3. maí kl. 18.
STRENGJATÓNLEIKAR
Aftur til
framtíðar
Langholtskirkja
„Debút“-tónleikar Mörtu Hrafnsdóttur
alts. Kristinn Örn Kristinsson píanó,
Jón Stefánsson orgel. Sunnudaginn
4. maí kl. 20.
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
VORTÓNLEIKAR Samkórs Húsa-
víkur verða haldnir í Sal Borgar-
hólsskóla á miðvikudag kl. 20.30.
Efnisskráin er fjölbreytt. Sungin
verða lög m.a. eftir Ingimund Jóns-
son, Sigurð Sigurjónsson, Jón Múla
Árnason og Stephen Foster. Ein-
söngvarar eru úr röðum kórfélaga
en þeir eru Ásgeir Böðvarsson
bassi, Kristjana Magnúsdóttir sópr-
an, Sigurður Þórarinsson tenór og
Valdís Þorsteinsdóttir sópran.
Tónleikarnir eru fjáröflunartón-
leikar en kórinn stefnir að því að
heimsækja tónlistarborgina Prag.
Um árabil störfuðu í Þingeyjar-
sýslum tékkneskir tónlistarkennar-
ar og settu þeir mikinn svip á allt
tónlistarlíf í sýslunni. Er á döfinni
að hitta þá tékknesku tónlistar-
menn er störfuðu hér og enn eru á
lífi og einnig að minnast þeirra sem
látnir eru.
Aðgangseyrir er 1.000 kr. og 500
kr. fyrir ellilífeyrisþega.
Píanóleikari með kórnum er
Aladar Racz og stjórnandi kórsins
er Hólmfríður Benediktsdóttir.
Vortónleikar
á Húsavík
MIÐAVERÐ í sundlaugar Garða-
bæjar og Mosfellsbæjar er oftast
lægst en í Sundlaugina á Akureyri
oftast hæst samkvæmt nýrri verð-
könnun Neytendasamtakanna. Um
200% verðmunur er á barnagjöldum,
60% verðmunur á fullorðinsgjöldum
og 100% verðmunur á árskortum.
„Hátt hitaveituverð gæti skýrt að
hluta til þann verðmun sem er á
nokkrum stöðum á landinu, eins og
könnun Neytendasamtakanna á
hitaveitukostnaði frá því í nóvember
2002 sýnir,“ segir í niðurstöðum.
Gæði og stærð sundlauga eru ekki
borin saman í könnuninni, einungis
verð.
„Börn upp að sex ára aldri fá í öll-
um tilvikum ókeypis í sund en eitt-
hvað er misjafnt hvenær börn byrja
að borga fullorðinsgjald. Oftast er
það við 16 ára aldur,“ segja Neyt-
endasamtökin.
Ellilífeyrisþegar og öryrkjar fá yf-
irleitt ókeypis í sund, það er, ef þeir
búa í viðkomandi sveitarfélagi. Ann-
ars borga þeir barnagjald. „Stakt
gjald er lægst í Mosfellsbæ, bæði
fyrir börn og fullorðna. Dýrast er í
sund fyrir fullorðna á Akureyri en
fyrir börn á Dalvík. Árskortin eru
hagstæðust í Sundlaug Garðabæjar.
Þrjátíu miða kortin eru langhag-
stæðustu kaupin svo framarlega sem
ekki er farið í sund oft í viku. Þessi
kort eru ódýrust í Garðabæ og Mos-
fellsbæ. Ekki er langt síðan Sund-
laug Akureyrar og sundlaugarnar í
Reykjavík seldu 30 miða kort en sölu
á þeim hefur verið hætt og er það
miður,“ segir í könnun samtakanna.
Frítt fyrir lögregluna
Í Borgarnesi eru 30 miða kort seld
á 2.200 krónur fyrir börn og fyrir
fullorðna á 4.500 krónur. Sundlaugin
á Akureyri er eina sundlaugin sem
býður upp á þriggja mánaða kort á
7.000 krónur. Sundlaugin á Egils-
stöðum selur mánaðarkort fyrir full-
orðna á 2.300 krónur og fyrir börn á
900 krónur. Einnig geta hjón keypt
árskort saman fyrir 30.000 krónur.
Sundlaugin á Húsavík selur mánað-
arkort fyrir 3.400 krónur og sérstakt
fjölskyldukort á 1.800 krónur. Í
sundlauginni í Varmá fá þeir sem eru
í lögreglunni ókeypis í sund. Sund-
laug Kópavogs býður námsmönnum
afslátt af árskorti og kostar það þá
12.000 krónur, segir ennfremur.
„Aðstaða í íslenskum sundlaugum
er yfirleitt mjög góð og mikið lagt
upp úr afþreyingu fyrir börn. Verð í
sundlaugar hér á landi getur ekki
talist hátt miðað við það sem gengur
og gerist erlendis.
Íslenskir sundgarpar hafa fæstir
tekið upp þann sið sem gjarnan tíðk-
ast erlendis að ganga um í þar til-
gerðum sundtöfflum. Það er helst að
fólk af eldri kynslóðinni sjáist í þann-
ig fótabúnaði. Sundtöfflur kosta frá
1.000–2.000 krónum og geta komið í
veg fyrir sveppasýkingar og nagl-
sveppi sem oft má rekja til sund-
laugaheimsókna og geta verið hvim-
leiðir og kostnaðarsamir kvillar,“
segja Neytendasamtökin.
Könnunin er birt á heimasíðu
samtakanna, www.ns.is.
Um 200% verðmunur
á barnagjöldum
Neytendasam-
tökin kanna verð
á sundstöðum
$%&  '(
) 

 & #
* 

 & 
& 

 &+ 

&* 

 &+ 
,-.,/.012343

 & 5* 

 & , 6
0'76

0'8% 
0' 36 % 0'.&: 
0';
% 0&: $&
<
5 6:
0'$=%
0'+ 6 0'> ? &
0'1&
0'
45
(6 
(. 
(
+

(3. 

(7 ,
(8
            %#!
%!!
%)!
%!!
/!
%!!
%!!
##
%"!
% !
%$!
%$!
            $0!
$#!
$#!
$$!
%2!
$$!
$!!
%2!
$)!
$2!
$2!
$#!
            0!!
#!!
2!!
)!!
!!
#!!
#!!
"!!
2#!
%!!!
0!!
/!!
            $ !!
$!!!
%)!!
%#!!
%"!!
%)#!
%#!!
%#!!
$%!!
$$!!
$$!!
%/!!
     "2!!
"#!!
")/!
#!!
# !!
  " !!
$"!!
   %"!!!
%!#!!
%!$#!
           $$#!!
$#!!!
%2!!!
%$!!!
% !!!
% !!!
%/#!!
$#!!!
%2!!!
$!#!!
$!!!!
9 : VÍSINDAMENN hafa greint frá
því að drykkja jurtates geti
skemmt tennur, að því er fram
kemur á vefsíðu BBC. Þar er
hermt að vísindamenn við tann-
læknadeild Bristol-háskóla hafi
leitt í ljós að jurtate geti stuðlað að
glerungseyðingu. „Sumar gerðir
tes eru jafnvel verri fyrir tenn-
urnar en appelsínusafi, sem er
mjög súr og þekktur skaðvaldur.
Segja rannsakendur að niðurstöð-
urnar séu viðvörun fyrir þá sem
telji jurtate heilsusamlegan val-
kost við aðra drykki,“ segir BBC.
Greint er frá rannsókninni í
tímariti tannlækna sem BBC vitn-
ar í. „Faraldsfræðilegar rann-
sóknir sýna mikla tíðni glerungs-
eyðingar, jafnvel hjá ungu fólki.
Hugsanlegt er að neysla jurtates,
sem margir telja heilsusamlegri
en aðra algenga drykki, sé ein
ástæðan.“ Framkvæmdin var
þannig að rannsakendur mældu
sýrustigið í ýmsum gerðum jurta-
tes sem reyndist mjög mismun-
andi.
„Í sumum gerðum tes var pH-
gildið lágt, sem þýðir að það er
súrt og getur þar af leiðandi
skemmt tennur. Í öðrum teg-
undum tes var hátt pH-gildi sem
þýðir að það er basískt og hefur
þar af leiðandi ekki áhrif á tann-
heilsu. Almennt séð leiðir fjöldi
teafbrigða til glerungseyðingar
og sumar gerðir eru allt að því
þrisvar sinnum súrari en appels-
ínusafi.
„Margar þeirra eyða gler-
ungnum hraðar en appels-
ínusafi,““ er haft eftir rannsak-
endum.
Framleiðandinn
ósammála
Tannlæknar mæla ekki með
mikilli neyslu ávaxtasafa þar sem
vitað er að ávaxtasykur er valdur
að glerungseyðingu. Er þeim ráð-
lagt að mæla ekki heldur með mik-
illi drykkju á jurtatei hjá fólki með
glerungseyðingu, segir enn-
fremur.
BBC hefur eftir talsmanni te-
framleiðandans Twinings, sem
vísar niðurstöðunum á bug:
„Tilgátan um að ávaxtate geti
skemmt tennur líkist helst því að
segja að neysla á appelsínum sé
slæm fyrir tannheilsuna. Við vit-
um að það er rangt. Þvert á móti
hefur verið sannað að jurta- og
ávaxtate hefur margvísleg góð
áhrif á huga og líkama. Neytendur
þurfa ekki að vera uggandi að
okkar mati, munnvatnið vinnur
gegn allri sýru sem kann að vera
eftir á tönnunum,“ hefur BBC eft-
ir talsmanni Twinings.
Segja jurtate skemma tennur
Reuters
Bretar hella sífellt uppá te.
NÝ bragðtegund hef-
ur bæst í vöruval
Pringles, segir í til-
kynningu frá Íslensk-
ameríska verslunar-
félaginu.
Um er að ræða
kartöfluflögur með
Mexíkókryddjurtum.
„Líkt og aðrar Pringl-
es-bragðtegundir
kemur varan í hand-
hægum stauk sem
inniheldur 200 g af
flögum. Auðvelt er að
loka stauknum aftur
svo ferskleikinn helst
lengur en ella. Pringles Mexican
fæst í öllum helstu verslunum lands-
ins, en verður eingöngu fáanlegt
tímabundið, eða til loka sumars. Vef-
síða: www.pringles.com.“
NÝTT
Pringles með
Mexíkókryddi
♦ ♦ ♦