Morgunblaðið - 07.05.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Það náðist að koma fyrirbærinu á loft með hjálp fornkappa og orkutrölls.
Börn og Netið
Móta þarf við-
horf barnanna
VÍÐTÆK fjölþjóðlegkönnun um net-notkun barna hef-
ur verið í gangi, með þátt-
töku Íslands og á næstunni
verður kynnt skýrsla með
niðurstöðum. Ekkert fæst
uppgefið að svo stöddu
hvað í þeirri skýrslu stend-
ur, en auk hennar hefur
mikil vinna verið innt af
hendi samhliða. Að undan-
förnu hafa t.d. staðið yfir
fundir hér á landi með
þátttöku allra umræddra
þjóða þar sem unnið hefur
verið kennsluefni um mál-
efnið. Heimili og skóli er
þátttakandi í verkefninu
og Morgunblaðið lagði
nokkrar spurningar fyrir
Kristbjörgu Hjaltadóttur
framkvæmdastjóra HOS.
– Segðu okkur nánar frá þessu
átaki sem í gangi er, hvenær hófst
það, að hvers frumkvæði og hverj-
ar eru áherslurnar sem unnið er
eftir?
„Hér er um að ræða verkefni
sem miðar meðal annars að því að
auka þekkingu foreldra og kenn-
ara á þeim kostum sem Netið býr
yfir og leggja þeim lið við að
kenna ungmennum örugga net-
notkun. Verkefnið gengur undir
vinnuheitinu SAFT sem er
skammstöfun á Safety, Aware-
ness, Facts and Tools. Verkefnið
er stutt af áætlun Evrópusam-
bandsins er nefnist „Safer Inter-
net Action Plan“ og er heildar-
styrkur til verkefnisins 1,37
milljónir evra.
SAFT-verkefnið hófst í septem-
ber 2002 og stendur í 20 mánuði. Í
samstarfshópi verkefnisins eru 7
aðilar frá 5 löndum. Frá Noregi
The Norwegian Board of Film
Classification, ICT-Norway og
MMI. Frá Danmörku koma að
samstarfinu The Media Council
for Young People And Children,
frá Svíþjóð The Council Against
Media Violence, frá Írlandi The
National Center for Technology
in Education og frá Íslandi Heim-
ili og skóli – landssamtök for-
eldra.“
– Hvað er verið að gera á fund-
unum hérlendis um þessar mund-
ir?
„SAFT-samstarfshópurinn er
staddur hér á landi og fundar út
þessa viku. Meðal markmiða verk-
efnisins er hönnun kennsluefnis
fyrir foreldra og kennara.
Kennsluefnið byggist á niðurstöð-
um víðtækra kannana sem gerðar
voru á vegum SAFT-verkefnisins
í öllum aðildarlöndunum. Könnuð
var þekking foreldra á netnotkun
barna sinna og síðan var gerð
könnun meðal barnanna á því
hvernig þau nota Netið.
Ekkert foreldri í dag ólst upp
við notkun Netsins eða farsíma og
hvorki kennarar né foreldrar geta
byggt á reynslu úr eigin uppeldi
eða skólagöngu þegar umgengni
við Netið er annars vegar. Uppal-
endum í dag er þó ætlað að leggja
grunn að umgengnis-
og siðareglum sem
skulu ríkja í umgengni
við landamæralaust
Netið.“
– Þetta er býsna
mikið mál, er ekki svo?
„Jú, við berum ábyrgð á að
kenna og viðhalda því siðferði sem
við viljum að börn okkar viðhafi
við notkun Netsins og á því sviði
erum við að stíga okkar fyrstu
skref á ótroðinni slóð.
Viðskiptum á Netinu er gjarnan
beint að ungmennum. Fullorðnir
gefa því oft ekki gaum þegar ung-
menni eru hvött til að gefa upp
viðkvæmar persónulegar upplýs-
ingar. Sum fyrirtæki er bjóða
vörur ætlaðar fullorðnum, svo
sem áfengi, halda úti vefsíðum
sem höfða sérstaklega til ung-
menna með það fyrir augum að ala
upp neytendur sem eru fylgjandi
þeirra fyrirtæki. Við þurfum að
kenna börnum okkar að þekkja
þessar aðferðir fyrirtækja og var-
ast þær. Einnig er mikilvægt að
kenna börnum að sannreyna stað-
reyndir. Til eru vefsíður er dulbúa
áróður sem upplýsingar.“
– Er að þínum dómi seint af
stað farið og stefnir í óefni?
„Svona kennslu má ekki líta á
sem ábataverkefni. Það koma allt-
af nýir foreldrar og ný börn og síð-
ast en ekki síst tækninýjungar.
Þar af leiðandi þarf þessi fræðsla
að vera stöðug og alltaf í endur-
nýjun. Kennsluefnið sem verið er
að hanna er þannig úr garði gert
að það býður upp á sífellda end-
urnýjun.“
– Verður nokkru sinni hægt að
koma algerlega böndum yfir óhóf-
lega eða óæskilega netnotkun
barna?
„Við stöndum í dag frammi fyr-
ir gjörbreyttu uppeldisumhverfi
frá því sem var fyrir 10 árum og til
að kennsluefnið sem verið er að
hanna nái tilgangi sínum þarf að
virkja foreldra til þátttöku við
verkefnið. Könnun meðal foreldra
leiddi í ljós að foreldrar telja að
98% netnotkunar barna fari fram
á heimilum. Því er mik-
ilvægt að foreldrar taki
þátt í mótun viðhorfa til
netnotkunar barna
sinna. Ábyrgðin er mik-
il á okkar herðum því
foreldrar dagsins í dag leggja
grundvöll að því siðferði sem kom-
andi kynslóðir munu byggja á
varðandi umgengni við nýja miðla,
svo sem Netið og farsíma. Virk
þátttaka foreldra gerir nýja
kennsluefnið sérstakt og gefur því
aukið gildi. Að foreldrar og kenn-
arar standi saman að svo mikil-
vægri kennslu gerir gæfumun-
inn.“
Kristbjörg Hjaltadóttir
 Kristbjörg Hjaltadóttir er
stúdent og kennari frá Kennara-
skóla Íslands. Kennari við Digra-
nesskóla. Meinatæknir frá
Tækniskóla Íslands, starfaði við
Sjúkrahús Reykjavíkur, Landa-
kot, Blóðbankann og á Rigs-
hospital í Kaupmannahöfn. Með-
eigandi og sölumaður á fast-
eignasölu. Byggingariðnfræð-
ingur frá Tækniskóla Íslands og
starfaði sem fræðslufulltrúi hjá
Fjárfestingarmiðlun Íslands.
Framkvæmdastjóri Heimilis og
skóla – landssamtaka foreldra.
Fjögurra barna móðir, það
yngsta í 4. bekk grunnskóla.
Til eru vefsíð-
ur er dulbúa
áróður
FORMAÐUR Læknafélags Íslands,
Sigurbjörn Sveinsson, segir að hug-
myndir um aðra læknadeild, til við-
bótar við þá sem er í Háskóla Ís-
lands, séu vel þess virði að vera
ræddar gaumgæfilega með opnum
huga. Ekki megi líta á hugmyndina
út frá þröngu sjónarhorni eins og
deildarforseti læknadeildar HÍ,
Reynir Tómas Geirsson, hafi gert í
Morgunblaðinu sl. sunnudag. Lækn-
ingaforstjóri Fjórðungssjúkrahúss-
ins á Akureyri tekur líkt og Sigur-
björn vel í hugmyndina.
Eins og fram kom í blaðinu í gær
hefur sú hugmynd verið rædd á
tveimur nýlegum fundum innan
Læknafélagsins að stofna nýja
læknadeild til að veita læknadeild-
inni í Háskóla Íslands samkeppni. Þá
kom fram vilji á fundi frambjóðenda
á Akureyri í síðustu viku til þess að
stofna læknadeild við Háskólann á
Akureyri sem yrði í tengslum við
Fjórðungssjúkrahúsið þar í bæ,
FSA. Var þeirri hugmynd ekki vel
tekið af Reyni Tómasi Geirssyni,
deildarforseta læknadeildar Háskóla
Íslands, í Morgunblaðinu sl. sunnu-
dag, sem sagði að kostnaður við slíka
læknadeild yrði mikill og að upp-
tökusvæði FSA væri það lítið að það
stæði ekki undir læknakennslu.
Sigurbjörn Sveinsson segir að
ekki megi einangra þessa umræðu
við „atkvæðaveiðar“ stjórnmála-
flokkanna fyrir kosningar. Hún hafi
um nokkurn tíma verið í gerjun inn-
an Læknafélagsins.
„Menn eru óneitanlega að velta
fyrir sér einhverjum ágöllum á
læknadeildinni og þeirri hugmynda-
fræði sem er þar ríkjandi. Þess
vegna hafa menn velt fyrir sér mögu-
leika á annarri læknadeild í endur-
bótaskyni og hvaða áhrif það myndi
hafa, læknisfræðinni til góðs í land-
inu. Ekki má slá á þessa umræðu
eingöngu með þeim rökum að hvorki
sé til efniviður sjúklinga né fjármun-
ir til að framkvæma þetta. Menn
eiga að velta fyrir sér af hverju þessi
umræða kviknar. Það hlýtur að vera
til góðs fyrir alla aðila,“ segir Sig-
urbjörn.
Sjónarhorn forseta lækna-
deildar HÍ of þröngt
Hann telur sjónarmið forseta
læknadeildar HÍ vera málefnaleg, og
ábendingar hans eigi við rök að
styðjast, en sjónarhornið til umræð-
unnar sé of þröngt. Ekki sé hægt að
binda umræðu um aðra læknadeild
við ákveðinn stað á landinu. Úrræðin
þurfi ekki að vera bundin við Akur-
eyri ef ný læknadeild risi þar. Meg-
inhugmyndin eigi að ganga út á að
læknakennsla fái annað „hugmynda-
fræðilegt heimili“ og það þurfi ekki
endilega að þýða að fleiri læknar
verði útskrifaðir. Frekar sé verið að
veita nýjum og ferskum hugmynd-
um í læknakennslu svigrúm.
Þorvaldur Ingvarsson, lækninga-
forstjóri FSA, tekur undir með Sig-
urbirni og telur rétt að skoða hug-
myndir um aðra læknadeild nánar.
Slík deild geti jafnvel bætt stöðu
heimilislækna og lækna á lands-
byggðinni. Hugmyndin sé í öllu falli
ekki jafn slæm og læknadeild Há-
skóla Íslands vilji halda fram. Þetta
sé mál sem þurfi að kanna nánar.
„Enginn heldur því fram að önnur
deild þurfi að starfa undir sömu for-
merkjum og læknadeild Háskóla Ís-
lands. Margs konar form getur kom-
ið til greina,“ segir Þorvaldur og
telur að samstarf geti átt sér stað
milli FSA og Háskólans á Akureyri,
líkt og gert sé vegna kennslu í hjúkr-
unarfræði og iðjuþjálfun.
Formaður Læknafélags Íslands um aðra læknadeild
Hugmyndin vel þess
virði að vera rædd
LÖMBIN láta það ekki á sig fá þó
að kólnað hafi í veðri. Þau eru að
vísu hissa þegar þau koma út og
fara að þefa af snjónum og ærnar,
sem eru vanar hlýjum fjárhúsum,
eru hálfkulvísar. En vonandi hlýnar
fljótt aftur svo að sauðféð geti farið
út fyrir fullt og allt. Eftir einstakan
vetur er dálítið undarlegt að fá loks
snjó og kulda þegar allur gróður er
að verða kominn í fullan skrúða.
Sauðburð-
urinn hefur
sinn gang
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Fagradal. Morgunblaðið.