Morgunblaðið - 07.05.2003, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 2003 31
• Stjórnar „fyrrverandi“ heimilislífinu okkar?
• Má ég elska börnin mín heitar en börnin hans/hennar?
• Eru stjúpforeldrar félagar, vinir eða uppalendur?
• Eru stjúpforeldrar alvöru foreldrar?
• Er hægt að búa til eina fjölskyldu úr tveimur fjölskyldum?
Á námskeiðinu verður fjallað um tengsl í stjúpfjölskyldu, hlutverk
stjúpforeldra, samskiptin við „hina foreldrana“ og leitað vænlegra
leiða til að byggja upp samsetta fjölskyldu.
Hámarksfjöldi þátttakenda er 16. Þannig er leitast við að skapa
andrúmsloft trúnaðar og stuðla að opinni umræðu um viðkvæm
mál sem hvíla á þátttakendum.
Námskeiðið er haldið á Hverfisgötu 105, 4. hæð -
mánud. 12., miðvikud. 14., og mánud. 19. maí kl. 20-22.30.
Þátttökugjald er 13.000 kr. (námskeiðsgögn og kaffi innifalið).
Stjúpfjölskyldur
„Börnin þín, börnin mín, börnin okkar“
Námskeið Þels - sálfræðiþjónustu fyrir foreldra
og stjúpforeldra í samsettum fjölskyldum
Sálfræðingarnir Einar Gylfi Jónsson og
Þórkatla Aðalsteinsdóttir hjá Þeli -
sálfræðiþjónustu halda þriggja kvölda
námskeið fyrir foreldra og stjúpforeldra
í samsettum fjölskyldum.
Nánari upplýsingar og skráning í símum
551 0260 og 562 8737, í netföngum egj@centrum.is og
torkatla@centrum.is og á heimasíðu okkar www.thel.is
ÞRIÐJUDAGINN 29. apríl síð-
astliðinn var haldinn fundur í Há-
skólanum í Reykjavík með fram-
bjóðendum allra flokka sem bjóða
fram til Alþingiskosninga 10. maí
næstkomandi. Meðal umræðuefna á
fundinum var „lögmannafrumvarp-
ið“ svokallaða. Frumvarpið felur í
sér að lögfræðingar frá öðrum skól-
um en Háskóla Íslands geti hlotið
lögmannsréttindi. Talsverð deila
varð um þetta mál við þinglok. Mál-
ið endaði á þann veg að frumvarp-
inu var vísað til almennrar um-
ræðu.
Á umræddum fundi sagði Hall-
dór Ásgrímsson, formaður Fram-
sóknarflokksins, m.a.: „Ég er þeirr-
ar skoðunar að það sé afskaplega
mikilvægt fyrir HR, lögfræðistétt-
ina og alla aðila að það náist góð
sátt um þetta mál.“ Síðar sagði
hann: „Það vannst hins vegar ekki
tími til að afgreiða það en það verð-
ur að sjálfsögðu afgreitt í upphafi
næsta Alþingis.“ Þessi ummæli
hljóta að vera fagnaðarefni fyrir
nemendur og aðstandendur laga-
deildar Háskólans í Reykjavík. Við
afgreiðslu málsins virtist sem
Framsóknarflokkurinn og stjórnar-
andstaðan hefðu komið í veg fyrir
afgreiðslu málsins en Halldór full-
yrti að enginn ágreiningur hefði
verið um málið í ríkisstjórn.
Ummæli annarra fundarmanna
voru af svipuðum meiði. Geir H.
Haarde fjármálaráðherra taldi
þetta vera mikið réttlætismál. Jón
Magnússon, varaformaður Nýs afls
og hæstaréttarlögmaður, sagðist
ekki skilja hvers vegna frumvarpið
fékk ekki afgreiðslu. „Ég get ekki
séð annað en að fólk sem útskrifast
héðan eigi fullan rétt á því að fá
slík réttindi,“ sagði hann.
Aðalþrætueplið varðandi lög-
mannafrumvarpið varðaði það hvort
setja þyrfti í lög einhver lágmarks-
skilyrði sem uppfylla þarf til að
hljóta lögmannsréttindi. Í athuga-
semdum sem fylgja með frumvarp-
inu er tekið fram hvaða greinum
lögfræðinnar lögmenn þurfa að
kunna skil á. Óeðlilegt er að binda
nánar í lög þau skilyrði sem upp-
fylla þarf til að hljóta lögmannsrétt-
indi því slíkt tíðkast ekki. Mennta-
málaráðuneytið getur hins vegar,
lögum samkvæmt, hvenær sem er
sett í reglugerð nánari skilyrði sem
uppfylla þarf í kennslu einstakra
greina á hvaða skólastigi sem er.
Það er kominn tími til að einka-
reknar menntastofnanir fái frið til
að sinna sínu starfi og aðstand-
endur þeirra fari nú að einbeita sér
að fullu að því metnaðarfulla starfi
sem þar er sinnt. Lagadeild Há-
skóla Íslands segist fagna sam-
keppninni. Sú deild hefur nú þegar
gripið til róttækra breytinga á
skipulagi sínu til góðs. Því má segja
að eitt af markmiðunum með stofn-
un lagadeildar við Háskólann í
Reykjavík hafi þegar náðst. Um-
mæli frambjóðenda á fyrrnefndum
fundi koma á besta tíma fyrir laga-
deild Háskólans í Reykjavík. Marg-
ir eru að velta framtíð sinni fyrir
sér og stefna á háskólanám. Þeir
allir eru hvattir til að kynna sér það
metnaðarfulla og krefjandi nám
sem kennt er við lagadeild Háskól-
ans í Reykjavík.
Lögmannafrumvarp af-
greitt á næsta Alþingi
Eftir Jón Kristin
Sverrisson
„Það er
kominn tími
til að einka-
reknar
mennta-
stofnanir fái
frið til að sinna sínu
starfi …“
Höfundur er formaður Lögréttu,
félags laganema við Háskólann í
Reykjavík.
HINN 16. apríl síðastliðinn birt-
ist grein í Morgunblaðinu þar sem
því er haldið fram að vinnsla barna-
verndarmála sé betur komin í sér-
stakri stofnun óháð annari fé-
lagsþjónustu. Með því séu
barnaverndarnefndir óháðar sveit-
arstjórnum.
Í flestum sveitarfélögum öðrum
en Reykjavík er barnavernd innan
félagsþjónustunnar. Ekki er vitað
til annars en að barnaverndar-
nefndir hafi verið óháðar sveitar-
stjórnum í störfum sínum, enda er
Barnavernd Reykjavíkur ekki síður
á vegum sveitarfélagsins en Fé-
lagsþjónustan í Reykjavík. Sveit-
arstjórnir hafa ekki aðgang að
gögnum um einstök barnaverndar-
mál, enda eru starfsmenn sem
starfa við jafn viðkvæman mála-
flokk og barnavernd bundnir trún-
aði.
Í hverju felst vandinn?
Óljóst verður að teljast hvort það
skapi vanda að vinnsla barnavernd-
armála fari fram innan félagsþjón-
ustu. Mun líklegra verður að teljast
að aðrir þættir skapi meiri vanda
og vil ég nefna þá helstu hér.
Fyrsti þátturinn er álag á starfs-
menn. Æskilegt er talið að hver
barnaverndarstarfsmaður sé ekki
með meira en 18–25 barnavernd-
armál í vinnslu á hverjum tíma, en
algengt virðist vera að barnavernd-
arstarfsmenn séu með mun fleiri
mál á sinni könnu, ekki bara í
Reykjavík heldur víða annars stað-
ar á landinu.
Annar þáttur er menntun barna-
verndarstarfsmanna. Mikilvægt er í
þessum málaflokki ekki síður en
öðrum að ráðið sé starfsfólk með
sérmenntun á sviði barnaverndar.
Félagsráðgjafarnám er eina námið
sem undirbýr fólk markvisst til að
starfa við barnavernd (auk annarra
málaflokka). Námið felur m.a. í sér
sérhæfingu á sviði félagsmálalög-
gjafar, þ. á m. barnavernd, ofbeldi
og vanrækslu í fjölskyldum og við-
talstækni. Þetta eru mikilvægir
undirbúningsþættir fyrir starf í
barnavernd. Þrátt fyrir að fé-
lagsráðgjafar teljist helst til þess
sérhæfða starfsliðs sem sveitar-
félögum ber að ráða til starfa við
barnavernd, er því miður talsvert
algengt að aðrir séu ráðnir til
starfa, auk þess sem nokkuð al-
gengt er að auglýst sé eftir fé-
lagsráðgjöfum eða öðrum með sam-
bærilega menntun til að starfa við
barnavernd. Það er eitthvað sem
sjaldan eða aldrei sést hjá flestum
öðrum starfsgreinum, t.d. að aug-
lýst sé eftir lækni eða öðrum með
sambærilega menntun.
Þriðji þátturinn felst í skilgrein-
ingum á því hvenær mál falli undir
barnavernd. Hér á landi hafa skil-
greiningar verið fremur víðar og
óljósar, og því komið undir starfs-
mönnum hverrar barnaverndar-
nefndar að meta hvort mál sem til-
kynnt er um séu tekin til könnunar.
Auk þess gerir skortur á skýrum
skilgreiningum það eflaust að verk-
um að almenningur og þeir sem
hafa afskipti af börnum í starfi sínu
gera sér síður grein fyrir hvenær
ástæða sé til að tilkynna um mis-
brest í uppeldi.
Fjórði þátturinn snýr að fag-
mennsku og því hvort vinnsla
barnaverndarmála fari að barna-
verndarlögum. Er málum forgangs-
raðað eftir alvarleika? Er vandað til
könnunar mála sem tilkynnt eru?
Lýkur könnun mála innan tiltekins
tíma? Er fullnægjandi greining
gerð á stöðu fjölskyldu að könnun
lokinni? Er áætlun um meðferð
máls unnin þegar ljóst er að stuðn-
ingsúrræða sé þörf? Sú heildarsýn
sem höfð er að leiðarljósi í fé-
lagsráðgjafarnámi kemur sér vel
við greiningu og vinnslu mála. Eftir
gildistöku nýrra laga um barna-
vernd verður fagleg vinnsla enn
mikilvægari því mál munu vænt-
anlega fara í auknum mæli til dóm-
stóla.
Fimmti þátturinn er sá að úrræði
hjá sveitarfélögum og ríki eru oft
ófullnægjandi. Miklar mannabreyt-
ingar geta verið á tilsjónaraðilum
og persónulegum ráðgjöfum sem
eru úrræði á vegum sveitarfélaga.
Auk þess duga úrræði á vegum rík-
isins engan veginn og því löng bið
eftir plássi á meðferðarheimili og
þjónustu við börn og unglinga með
geðraskanir.
Sjötti þátturinn er samfella í
vinnslu mála. Það er mikilvægt að
fjölskylda njóti þjónustu sama
barnaverndarstarfsmanns frá upp-
hafi máls til enda. Rof sem á sér
stað þegar mál er flutt frá einni
stofnun á aðra, eins og hefur verið
raunin í Reykjavík undanfarin ár,
getur haft neikvæð áhrif á vinnslu
málsins og tafið vinnslu þess. Að
lokum hafa miklar mannabreyting-
ar sömuleiðis neikvæð áhrif en þær
hafa verið talsverðar í vinnslu
barnaverndarmála í Reykjavík.
Niðurlag
Ég tel það ekki vera meginatriði
hvort vinnsla barnaverndarmála
eigi að fara fram á sérstakri stofn-
un afmarkaðri frá öðrum stofnun-
um, enda fer barnaverndarstarf víð-
ast fram innan félagsþjónustu.
Nauðsynlegt er að þeir aðilar sem
vinna að barnavernd séu með sér-
hæfða menntun á því sviði og vinni
markvisst að því samhliða starfi að
viðhalda þekkingu sinni og bæta
hana. Sérfræðiþekkingin leiðir
þannig til betri málsmeðferðar og
þar með réttaröryggis barna og
foreldra, hver sem uppbygging
stofnana er á þessu sviði.
Eftir Freydísi Jónu
Freysteinsdóttur
„Nauðsyn-
legt er að
þeir aðilar
sem vinna
að barna-
vernd séu með sér-
hæfða menntun á því
sviði …“
Höfundur er lektor í félagsráðgjöf
við HÍ og starfar að hluta við
barnavernd.
Úrbætur í barnavernd –
er sérstök stofnun svarið?