Morgunblaðið - 07.05.2003, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Ó
hætt er að segja að
baráttan um atkvæð-
in hafi farið fram
með ýmsu móti síð-
ustu vikurnar og fyr-
ir vikið höfum við kjósendurnir
fengið að sjá frambjóðendur
flokkanna; núverandi og tilvon-
andi þingmenn, í allt öðru ljósi en
við eigum að venjast.
Að minnsta kosti er ég ekki
viss um að við eigum eftir að
verða „þess heiðurs aðnjótandi“
(ef heiður skyldi kalla) næstu árin
að sjá frambjóðendur taka þátt í
„snuddukeppni“, svo dæmi sé
tekið, en sú keppni hefur farið
fram á sjónvarpsstöðinni Popp
Tíví, að því er mér skilst. Keppnin
felst í því að
frambjóðandi
setji upp í sig
barnasnuð og
reynir síðan
að spýta því
út úr sér eins
langt og hann getur. Síðan eru
metrarnir taldir. Sá vinnur sem
spýtir snuðinu lengst. Hvort
hæfileikar í þessa veru eigi eftir
að nýtast á þingi skal ósagt látið –
á þessari stundu a.m.k.
Á sömu sjónvarpsstöð skilst
mér að frambjóðendur hafi tekið
þátt í því að drekka eitthvert
„sull“ í anda raunveruleikaþátt-
arins Fear Factor. Ekki veit ég
heldur hvort þessi „sulldrykkja“
eigi eftir að nýtast í pólitíkinni.
Kannski hún sýni ákveðna áræðni
og þor og kannski hún skili sér í
fylgisaukningu …Nei, varla.
En þótt uppákomurnar með
frambjóðendunum séu mis-
skringilegar neita ég því ekki að
þær eru skemmtileg tilbreyting í
hversdagsleikanum. Það er t.d.
ekki á hverjum degi sem maður
sér þingmenn og aðra frambjóð-
endur íklæðast svuntum í mið-
bænum og grilla pylsur ofan í al-
menning eða spila blak á
ylströndinni í Nauthólsvíkinni.
Hvað þá að manni sé boðið að
fara í göngutúr með þeim í Hafn-
arfirðinum eða ræða við þá um
þjóðmálin í Kringlunni. Að
ógleymdum kosningaskrifstof-
unum þar sem þeir taka brosandi
á móti manni og bjóða heitt kaffi
og meðlæti.
Já, fleira mætti telja. T.d. var
ekki leiðinlegt að sjá og heyra ut-
anríkisráðherra syngja lagið um
Dagnýju eða aðra forystumenn
flokkanna hefja upp raust sína í
þætti Gísla Marteins í Sjónvarp-
inu.
Þá hefur verið athyglisvert að
fá innsýn í heimilislíf frambjóð-
endanna; öllu er flaggað; heim-
ilinu, börnunum og maka. Þeir
opna stofur sínar fyrir sjónvarps-
þáttum sem gera út á falleg hús
og húsmuni og í matar- og heim-
ilistímaritum þekja þeir hverja
síðuna á fætur annarri; brosandi
og bjóðandi.
Þess á milli mæta þeir á kosn-
ingafundi hjá öllum mögulegum
og ómögulegum hagsmuna-
samtökum, hópum og stofnunum
(sem að sjálfsögðu nýta tækifærið
til að minna á sig og sína) og lofa
gulli og grænum skógum. Eins
gott að leggja loforðin á minnið.
Sérstaklega þau sem manni eru
hugleikin. Ég ætla t.d., þar sem
ég er mikil kvenremba, að muna
þau ummæli fulltrúa allra flokk-
anna, á einhverjum fundinum, að
launamunur kynjanna sé með öllu
óviðunandi.
En talandi um kvenrembu og
jafnrétti kynjanna þá var svolítið
skondið að sjá sex karlkyns fram-
bjóðendur tala um mikilvægi
kynjajafnréttis í kosninga-
sjónvarpi Stöðvar 2 í vikunni.
Auðvitað er jafnrétti kynjanna
ekki einkamál kvenna, eins og
einn vinnufélagi minn benti á í
vikunni, en ég ætla samt að leyfa
mér að leggja þann þátt sér-
staklega á minnið og vona að
þessum frambjóðendum verði
jafnumhugað um kynjajafnrétti
og möguleika kvenna eftir kosn-
ingar.
Og ekki má gleyma auglýsing-
unum sem rignir yfir okkur
landsmenn þessa dagana. Sjón-
varpsauglýsingarnar sýna fram-
bjóðendur m.a. að leik og störf-
um; við Tjörnina í Reykjavík, á
fundum og í hópi stuðnings-
manna, svo dæmi sé tekið og í
mörgum þeirra tala þeir beint til
okkar ábúðarmiklir og minna
okkur á að kjósa rétt.
Frambjóðendurnir eru einnig
sýndir í blaðaauglýsingum, áferð-
arfallegir og fínir. Sumir kannski
óvenju fínir því ef vel er að gáð
hefur verið pússað yfir einstaka
hrukkur og misfellur. En hvað
um það, eins og ég sagði áðan, er
fínt að fá smátilbreytingu í lífið,
þótt hún snúist bara um það að
sjá smábreytingu í andliti ráða-
manna.
Ég get heldur ekki látið hjá líða
að minnast á skoðanakannanirnar
í þessari umfjöllun. Þær hafa
nefnilega gert kosningabaráttuna
meira spennandi en ella. Fylgi
flokkanna hefur sveiflast til og frá
síðustu mánuði og frambjóðendur
hafa mátt una því að vera ýmist
„inni“ eða „úti.“ Þá hafa vinsældir
þingmanna og ráðherra verið
kannaðar með reglulegu millibili.
Já, þetta getur varla talist öf-
undsvert hlutskipti. Eða hvað?
Ég hef reyndar furðað mig á
því hvers vegna í ósköpunum ég
hafi aldrei lent í neinu úrtaki í
þessum könnunum, fjöldi þeirra
er svo mikill, en það er nú víst
annað mál.
En allt tekur þetta enda. Um
helgina tekur hversdagsleikinn
við og ef að líkum lætur hætta
frambjóðendur að keppast um
hylli okkar. Margir þeirra verða
örugglega ekki eins viljugir að
hleypa okkur, almenningi, inn í
stofurnar til sín og vísa sennilega
til þess að þeir verði að eiga sér
einkalíf.
Þeir verða væntanlega óviljugri
til að slá „snuddumetin“ eða
drekka „sulldrykkina“, hætta að
grilla ofan í okkur pylsur eða taka
þátt í blakmóti á ströndinni. Aug-
lýsingarnar verða ekki lengur
„pússaðar“ til enda kannski
óþarfi að líta betur út en venju-
lega þegar þingsætið er orðið
öruggt.
Ég minni þó á að þrír dagar
eru enn til stefnu; og kannski ein-
hver ný met verði slegin á þeim
tíma!
Frambjóð-
endur í
öðruvísi ljósi
„Um helgina tekur hversdagsleikinn við
og ef að líkum lætur hætta frambjóð-
endur að keppast um hylli okkar.“
VIÐHORF
Eftir Örnu
Schram
arna@mbl.is
Vegna gífurlegs aðstreymis aðsendra greina í aðdraganda alþingiskosninganna verður formi þeirra
greina, sem lúta að kosningunum, breytt. Er þetta gert til þess að gera efnið aðgengilegra fyrir lesendur
og auka möguleika Morgunblaðsins á að koma greinunum á framfæri fyrir kosningar.
Alþingiskosningar
ANDSTÆTT Jóni Gunnari
Hannessyni sé ég enga hetju í
stríðinu í Írak og get því enga
hyllt vegna þess. Ég sé hins
vegar þjakaðan almenning í
landinu, fyrst vegna harð-
stjórnar og viðskiptabanns,
seinna vegna innrásar þar
sem ómannúðlegum stríðs-
tólum var beitt.
Ég fordæmi innrás sem
gerð var þvert á fyrirmæli
Sameinuðu þjóðanna og til-
mæli vopnaeftirlitsmanna,
þvert á alþjóðalög.
Ég fordæmi hræsnina í inn-
rásinni sem gerð var til að
finna gereyðingarvopn sem
hvergi finnast.
Ég fordæmi þá hegðun inn-
rásarhersins að standa vörð
um olíulindir en leyfa rán á
elstu menningarverðmætum
mannkynsins.
Ég harma stuðning ís-
lensku ríkisstjórnarinnar við
þessa innrás.
Írak
Höfundur er háskólakennari.
Gísli Gunnarsson
ÉG er að vona að Ingibjörg Sólrún Gísladóttir verði forsætisráðherra í
nýrri ríkisstjórn stjórnarandstöðuflokkanna. Það væri bæði fáránlegt og
dapurlegt ef við settum ekki þann eina stjórnmálamann sem við eigum á
heimsmælikvarða í æðsta embætti stjórnmálanna. Ef það
gerist ekki er það til marks um að ríkisstjórninni hafi tekist
að bæla svo niður þrek og þor þjóðarinnar að hún hvorki
nennir né vill taka þá áhættu að koma sínu besta fólki að.
Þegar sagt er að Ingibjörg sé stjórnmálamaður á heims-
mælikvarða er til dæmis átt við að hún var lykilmanneskja í
sameiningu vinstrimanna fyrir nokkrum árum. Það er ein
stærsta stjórnmálaaðgerð á Íslandi. Hún hefur hæfileika til
að greina málin og einfalda þau. Þannig er hægt að leysa
þau. Og það skiptir máli að hún er kona. Konur hafa til dæmis aðra
reynslu og aðra sýn. Þegar við blasa forsætisráðherrar síðustu áratugi
væri það þyngra en tárum taki að fá einn karlinn í viðbót. Búa ekki konur í
þessu landi? Þegar Samfylkingin kom fram með nýtt kosningamál, þ.e. að
Ingibjörg væri forsætisráðherraefni, hefði átt að vera ljóst að hér þyrfti
einmitt að skipta um forsætisráðherra. Þetta var rækilega auglýst. Þá
heyrðist að verið væri að gera lítið úr körlunum með því að hafa þá í svart-
hvítu. Þetta var nú einfaldlega auglýsing en ekki sagnfræðirit, fortíðin var
höfð í svarthvítu en nútíðin í lit. Og svo heyrðist að Ingibjörg væri engin
Vigdís en hún er greinilega eina konan sem hefur jafnmikið vægi í stjórn-
málum og Ingibjörg. Og Ingibjörg má ekki vera eins og Vigdís. Þetta eru
svipuð rök og að kjósa ekki Davíð af því hann getur aldrei orðið jafn góður
og Ólafur Thors eða Sveinn forseti. Það er semsagt notuð kona gegn
henni. Í stað þess að raða þeim í fylkingu. Og í þá fylkingu gætum við sent
dætur okkar og ömmustelpur. Í þeirri fylkingu fyndu þær orkuna sína sem
þær geta síðan notað fyrir sig. Orkuna til að hugsa stórt.
Hugsum stórt
Eftir Elísabetu Jökulsdóttur
Höfundur er rithöfundur.
Í NOKKURN tíma hefur verið ljóst að mikill og al-
varlegur fjárhagsvandi steðjar að Leikfélagi Reykja-
víkur sem er elsta starfandi menningarstofnun lands-
ins. Skömmu eftir að LR flutti úr Iðnó í
Borgarleikhúsið voru um 25 leikarar á
föstum samningi árlega og álíka margir
leikarar höfðu þar hlutastarf. Einnig
voru fastráðnir tveir leikmynda- og
búningahöfundar, sem síðar urðu þrír.
Nú er staðan þannig að fastráðnir leik-
arar eru 13, lausráðnir leikarar verða
snöggtum færri en verið hefur og fastar
stöður leikmynda- og búningahöfunda hafa verið lagð-
ar niður með öllu.
Félag íslenskra leikara mótmælir uppsögnum á fé-
lagsmönnum FÍL. Þeir leikarar sem nú hefur verið sagt
upp eiga að baki áratuga starf hjá LR og hafa verið
burðarásar í uppbyggingu Leikfélagsins, því eru þetta
kaldar kveðjur til fólks sem nú nálgast starfslok frá því
félagi sem það hefur helgað alla starfskrafta sína.
Áður hefur LR sagt upp yngri leikurum, sem og leik-
mynda- og búningahöfundum að ótöldu öðru starfsfólki
og skorar stjórn FÍL á borgaryfirvöld að bregðast við
þannig að Borgarleikhúsið njóti þess fjárframlags sem
nauðsynlegt er til að rekstur þess þrífist og að þau
stöðugildi sem nú nú hefur verið sagt upp verði aftur
mönnuð leikurum og öðru listafólki.
Þegar um er að ræða svo sérhæfð störf sem leiklist
og hönnun leikmyndar og búninga þá er það alvarlegt
mál þegar stöðugildum fækkar svo mikið sem raun ber
vitni því það fólk sem um ræðir gengur ekki að öðrum
störfum vísum á sínum starfsvettvangi, sérstalega ekki
þeir sem komnir eru yfir miðjan aldur.
Félag íslenskra leikara hefur unnið í samvinnu við
Leikfélag Reykjavíkur að því að reyna með ráðum og
dáð að tryggja aukin fjárframlög til reksturs þannig að
félagsmenn FÍL hafi áfram trygga atvinnu hjá þessu
öðru stærsta leikhúsi landsins og leiklistin megi áfram
dafna í hinu glæsilega leikhúsi við Listabraut. Stjórn-
armenn FÍL hafa gengið milli ráðamanna, bæði hjá
Reykjavíkurborg og einnig leitað stuðnings í mennta-
málaráðuneytinu vegna sérlega alvarlegra aðstæðna
LR, en fengu lítinn hljómgrunn.
Margir sjá eflaust ofsjónum yfir því fé sem varið er
til lista og menningar en gleymum ekki að megnið af
því fé sem til menningarmála fer kemur til baka til
samfélagsins í formi launatengdra opinberra gjalda,
launaskatta og neysluskatta, fyrir utan þau jákvæðu
áhrif sem það hefur á samfélagið að hafa öflugt listalíf.
Aðsóknartölur sýna svo um munar þann góða hug sem
borgarbúar og aðrir landsmenn bera til starfsemi
Borgarleikhússins og með öflugum styrk geta borg-
aryfirvöld tryggt að sem flestir íbúar hafi tækifæri á að
njóta listviðburða. Ef framlag borgarinnar helst
óbreytt hefur LR tvo kosti í stöðunni, að draga veru-
lega saman seglin, segja upp fólki, hætta að kaupa ís-
lensk verk og ráða ekki fagfólk til starfa (stjórnendur
Borgarleikhússins hafa þegar valið þennan kost) – eða
að hækka miðaverð margfalt þannig að það verður að-
eins á færi fárra útvaldra að fara í Borgarleikhúsið,
þetta er kannski sá kostur sem R-listinn hefði kosið?
Menningarstefna Reykjavíkurborgar er þegar til en
því miður er hún í stærstum dráttum bara orð á blaði.
Bútar úr Menningarstefnu Reykjavíkurborgar sam-
þykktri í borgarráði 19. des. 2001:
Leiðarljós
Reykjavík eflist sem höfuðborg mennta og
menningar í landinu; alþjóðleg borg með frjóu,
metnaðarfullu listalífi og fjölbreyttu mannlífi.
Menningarbragur borgarinnar styrki sjálfsvirð-
ingu og treysti samkennd allra landsmanna.
Listalífið í borginni einkennist af þrótti og metn-
aði
– öflugur stuðningur við listamenn
– fjölgað verði þjónustusamningum við listhópa,
einstaka listamenn og stofnanir á sviði listmiðl-
unar
Menning og listir séu aðgengilegar öllum borg-
arbúum
– hófleg gjaldtaka fyrir menningarviðburði
Þegar LR gerði starfssamning við borgina árið 2001
til næstu tólf ára uppá 180 milljóna króna árlegt fram-
lag voru gerð mikil mistök og talsverður barnaskapur
einkenndi samningsgerðina frá báðum aðilum, því það
má öllum vera ljóst að framlag borgarinnar var engan
veginn nógu hátt til að standa undir þeim rekstri sem
samningurinn kveður á um. Borgarleikhúsið og Þjóð-
leikhúsið halda uppi ámóta starfsemi og Borgarleik-
húsið fær nú u.þ.b. 50% af því framlagi sem ríkið veitir
til Þjóðleikhússins sem þó er ekki ofsælt af sínu. Getur
það verið að borgaryfirvöld og stjórnendur LR hafi
haldið að leikhúsrekstur í borgarhverfi 103 væri 50%
ódýrari en sambærilegur rekstur í hverfi 101?
Við spyrjum áfram:
Ágæti borgarstjóri.
Hver er framtíðarsýn borgarinnar varðandi Borg-
arleikhúsið?
Er það ætlun borgaryfirvalda að svelta Leikfélag
Reykjavíkur út úr Borgarleikhúsinu?
Eru borgaryfirvöld óánægð með það starf sem hefur
verið unnið í Borgarleikhúsinu?
Vill og ætlar borgin að koma með meiri og ábyrgari
hætti að stjórnun hússins?
Ef starfsmaður er kominn yfir miðjan aldur og hefur
alla sína starfstíð unnið hjá fyrirtækinu, en er nú sök-
um aldurs farinn að nýtast minna en hann gerði áður, á
fyrirtækið að segja honum upp? Hafa fyrirtæki engar
siðferðisskyldur?
Ágæti leikhússtjóri,
Hvernig leikhús verður nú rekið í Borgarleikhúsi?
Ef aukið fé fæst, mun LR endurráða þá listamenn
sem sagt var upp?
F.h. stjórnar FÍL.
Höfuðborg mennta og menningar og
sökkvandi flaggskip sömu borgar
Eftir Randver Þorláksson
Höfundur er formaður
Félags íslenskra leikara.