Morgunblaðið - 07.05.2003, Blaðsíða 64

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 2003 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Buxnadagar
Vinnufatabúðin
KOSTNAÐUR vegna viðgerða og viðhalds
á bifreiðum hefur hækkað um 83% á und-
anförnum sex árum frá því í marsmánuði
árið 1997 til aprílmánaðar í ár. Það er veru-
lega umfram það sem vísitala neysluverðs
hefur hækkað að meðaltali á sama tíma, en
meðaltalshækkun vísitölunnar síðustu sex
ár er 27,2%. Hins vegar hefur verð á vara-
hlutum hækkað mun minna eða um 27%.
Þetta kemur í ljós þegar breytingar á
undirliðum vísitölu neysluverðs varðandi
bifreiðar og rekstrarkostnað þeirra eru
skoðaðar. Þannig kemur fram að frá mars-
mánuði 1997 til jafnlengdar í ár hefur
kostnaður við bifreiðaskoðun hækkað um
74,5% samkvæmt útreikningi vísitölu
neysluverðs og gjaldskrá smurstöðva hef-
ur hækkað um 60,5%. Á sama tímabili hef-
ur kostnaður á bón- og þvottastöðvum
hækkað um 34,1%, sem er lítið eitt hærra
en meðaltalshækkun vísitölunar á tíma-
bilinu. Kostnaður á hjólbarðaverkstæðum
hefur hækkað svipað eða um 36,6% og hjól-
barðar hafa hækkað um 19,1%.
Þegar verðþróun á bifreiðum og bensíni
er skoðuð yfir sama tímabil kemur í ljós að
95 oktana bensín hefur hækkað svipað og
meðaltalsverðhækkunin hefur verið á
tímabilinu eða um 27,4%. Bílar hafa aftur á
móti hækkað um 12,8% sem er minna en
nemur verðlagshækkuninni að meðaltali á
þessu árabili. Það þýðir að raunverð þeirra
í hlutfalli við verðlagshækkun tímabilsins
hefur lækkað sem því nemur.
    

 


 


 

 
 
 



)
)

)
)
)
)
 )
)
)
/0E0
7
($8 @ !9"8 7*-'-EFG8. "+*"8+6"( 7!-8+H68'>"6
$'>"6
@ !9"6*.'2"
7*"'.8"$-

 ,;
  
%
011I
Bílaviðgerðir
hafa hækkað
í verði um
rúm 80%
„VIÐ Ívar höfðum aldrei áður fall-
ist í faðma, en þarna gerðist það í
fyrsta skipti. Við vorum skýjum
ofar og það var æðislegt að kom-
ast á tindinn,“ segir Einar Rúnar
Sigurðsson fjallgöngumaður um
sögulegan áfanga í íslenskri fjall-
göngusögu, sem náðist á laug-
ardag. Þá urðu þeir Ívar F. Finn-
bogason fyrstir manna til að klífa
eina alerfiðustu „alpa“ klifurleið
landsins, sjálfan austurvegg Þver-
ártindseggjar í Suðursveit. Fjallið
er 1.554 m hátt og er óárennilegur
austurveggurinn með erfiðustu
klifurleiðum sem fyrirfinnast hér-
lendis. Þeir félagar hafa lengi beð-
ið eftir réttum aðstæðum á fjallinu
og létu loks til skarar skríða á
laugardag. Klifurleiðin sjálf er um
400 m löng og tók klifrið níu
klukkustundir að meðtaldri niður-
ferðinni. Einar og Ívar eru í hópi
reyndustu fjallagarpa landsins, en
samt reyndist þeim klifrið síður en
svo létt. Fullyrðir Einar, sem er
fjallaleiðsögumaður og þraut-
reyndur klifrari, að austurvegg-
urinn sé erfiðasta verkefni sem
hann hafi tekist á við.
Lá við yfirliði af kvölum
Erfiðasti hluti leiðarinnar
spannaði síðustu 80 metrana, en
þegar lokaatlagan hófst var Einar
orðinn gríðarlega þreyttur. Á
þeirri stundu vissi hann ekki að í
rauninni höfðu þeir aðeins lagt að
baki „létta“ hlutann, sem þó er 300
m langur. Erfiðasti kaflinn var
hins vegar eftir. „Sem betur fer
tók Ívar nú við hlutverki for-
göngumanns, því ég treysti mér
ekki til þess,“ segir hann. Ívar
klifraði því fyrstu 25 metrana og
Einar fylgdi í kjölfarið, þótt kálfa-
vöðvarnir loguðu af sársauka
vegna þreytu. Og enn jukust vand-
ræðin þegar hann fékk það ægi-
legasta naglakul, sem hann hefur
á ævi sinni upplifað. Fingurnir
höfðu kólnað á meðan hann hélt
höndunum fyrir ofan sig í klifrinu,
en þegar blóðið fór að renna aftur
út í fingurna hófust gríðarlegar
kvalir. „Mér lá við yfirliði og
minnstu munaði að ég dytti út. Ég
grenjaði af sársauka í um 10 mín-
útur og það var að lokum orðið
vandræðalegt fyrir Ívar að horfa
upp á þetta.“ Þegar þarna var
komið sögu héldu þeir að e.t.v.
væru 15 metrar eftir upp á tind,
en það voru þá 55 erfiðir metrar.
„Það var brjálæði og erfiðara en
við héldum,“ segir Einar. Nú tóku
við fimm yfirhangandi íshöft,
hvert öðru erfiðara og alversta
haftið beið efst. Þar var varla fót-
festu að hafa og þurfti Einar að
vega sig upp á ísöxunum einum
saman með fæturna dinglandi yfir
gapandi hyldýpinu, algjörlega
þrotinn að kröftum. „Ég var á síð-
asta bensíndropanum og bók-
staflega öskraði mig upp síðustu
metrana,“ segir Einar. Sigurinn
var í höfn.
Urðu fyrstir manna til að klífa eina erfiðustu háfjallaleið landsins
Til hægri blasir við óárennilegur Austurveggurinn. Klifurleiðin er 400 m löng og tók klifrið níu klukkustundir.
Ljósmynd/Einar Rúnar Sigurðsson
Ívar F. Finnbogason leggur af stað í fyrstu klifurspönn.Einar Rúnar Sigurðsson skýjum ofar að klifri loknu.
„Erfiðara
en við
héldum“
RANNSÓKNARSTOFA í næring-
arfræði við Háskóla Íslands og
Landspítala Íslands – háskóla-
sjúkrahús kynnti í gær niðurstöður
úr nýrri rannsókn á kúamjólk. Þar
segir að samsetning íslensku kúa-
mjólkurinnar hafi í för með sér
lægra nýgengi sykursýki af gerð 1
hérlendis en þekkist í nágranna-
löndunum. Segir í niðurstöðunum
að íslenska kúamjólkin sé lík þeirri
finnsku, eins og hún var fyrir 40–50
árum. Sú mjólk er síðan talin hafa
breyst vegna kynbóta á kúm.
Í niðurstöðunum segir að þessi
þróun eða breyting á samsetningu
mjólkurinnar gæti tengst aukinni
tíðni ákveðinna sjúkdóma í þessum
löndum. Samsetning mjólkurinnar
getur einnig stuðlað að eða komið í
veg fyrir sjúkdóma eins og ofnæmi.
„ß-laktóglóbúlín [ákveðin tegund
mjólkurpróteina] er öðruvísi sam-
sett í íslensku mjólkinni heldur en
allri annarri norrænni mjólk sem
stendur neytendum til boða. Það
getur verið spennandi hvað varðar
ofnæmi. Það þarf þó að rannsaka
mikið betur. Síðan eru dýrarann-
sóknir sem benda til þess að ákveð-
in niðurbrotsefni frá þessum prót-
einum geti lækkað blóðþrýsting,“
sagði Inga Þórsdóttir, prófessor í
næringarfræði við HÍ.
Bæta þarf úr járnskorti
Í rannsóknunum hefur einnig
komið fram að aðgerða sé þörf til að
bæta úr járnskorti og koma í veg
fyrir blóðleysi meðal ungra barna.
Segir í niðurstöðunum að þróa þurfi
sérvöru, svokallaða stoðmjólk, fyrir
6–24 mánaða gömul börn til að bæta
járnbúskap. Varan ætti að líkjast
sambærilegum erlendum vörum, en
vera unnin úr íslensku hráefni.
Í ljós kom að sérstaða íslensku
kúamjólkurinnar er meiri en hvað
varðar samsetningu þeirra próteina
sem skoðuð voru í fyrri rannsókn-
um. Þá er meira af n-3 fitusýrum og
minna af n-6 í íslenskri en erlendri
mjólk, en það er talið hafa jákvæð
heilsufarsleg áhrif.
Útreikningar sýna að samsetning
kúamjólkur á Norðurlöndum hefur
breyst undanfarna áratugi, eins og
sést á finnsku mjólkinni. Breytileik-
inn á meðal annars við um samsetn-
ingu mjólkurpróteina. Telja Inga
og Bryndís Eva Birgisdóttir, sem
að rannsókninni stóðu, að rannsaka
þurfi þýðingu þessarar sérstöðu ís-
lensku mjólkurinnar til að kanna
hvernig samsetning mjólkur er best
frá heilsufarslegu sjónarmiði.
Segir í niðurstöðunum að breyt-
ingar á íslensku kúnni, sem geti
leitt til þess að samsetning mjólk-
urinnar breytist, séu varhugaverð-
ar og gæti haft neikvæð áhrif á
heilsufar þjóðarinnar. Hér á landi
hafa kýr ekki verið kynbættar með
erlendum kúakynjum.
Í niðurstöðuskýrslu segir einnig
að rannsóknir á efnasamsetningu
mjólkur geti sýnt fram á meiri eða
minni líkur á algengum kvillum eins
og t.d. háþrýstingi. Segir að þar
sem flest bendi til að samsetning ís-
lensku mjólkurinnar hafi jákvæð
heilsufarsleg áhrif, gefi það þjóðinni
forskot í rannsóknum á þessum
þáttum og telja þær Inga og Bryn-
dís niðurstöðurnar gefa landinu ein-
staka möguleika til þess að skoða
mjólkina betur.
Að lokum segir í niðurstöðunum
að hérlendis sé nú greinilegur vilji
fyrir sem mestri og bestri þekkingu
á þessu sviði og hafa niðurstöður
rannsóknastofu í næringafræði auk
þess vakið mikinn alþjóðlegan
áhuga. Rannsóknin fékk fjármagn
úr fjárlögum ríkisins.
Rannsókn sýnir að sérstaða íslenskrar kúamjólkur er meiri en fyrst var talið
Lægra nýgengi sykursýki
en í nágrannalöndunum
LYFSÖLUKEÐJURNAR Lyf & heilsa
og Lyfja eru ekki að reyna að skipta lyf-
sölumarkaðinum upp á milli sín, að sögn
Karls Wernersson-
ar, framkvæmda-
stjóra Lyfja &
heilsu, og Inga
Guðjónssonar,
framkvæmda-
stjóra Lyfju. Þeir
segja einnig að lyf-
sölukeðjurnar hafi ekki beitt heildsala
þrýstingi til að þeir veiti keðjunum hærri
afslætti en einstaklingsreknu apótekun-
um.
Tilefni þessara orða þeirra Karls og
Inga eru þau að Þorvaldur Árnason, lyf-
söluhafi í Lyfjavali í Mjóddinni í Reykja-
vík, sem verður opnað í dag, og Jón Grétar
Ingvason, lyfsöluhafi í Hringbrautarapó-
teki, sögðust í Morgunblaðinu í gær vera
ósáttir við þróunina á lyfsölumarkaði hér á
landi. Sögðu þeir m.a. að lyfsölukeðjurnar
hefðu verið að reyna að ryðja einstaklings-
reknu apótekunum úr vegi með kaupum á
þeim eða öðrum tiltækum ráðum.
Lyfsölukeðj-
urnar ekki að
skipta mark-
aðinum upp

Ásakanir/14
♦ ♦ ♦