Morgunblaðið - 08.05.2003, Blaðsíða 34

LISTIR
34 FIMMTUDAGUR 8. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í
SLENSKI dansflokkurinn
var stofnaður 1. maí 1973 og
heldur því upp á þrjátíu ára
starfsafmæli þessa dagana –
og eins og vera ber er blásið
til veglegrar afmælisveislu í formi
sýningarinnar „Dans fyrir þig“ þar
sem sýnd verða brot úr nokkrum af
eftirminnilegustu verkum flokksins,
auk þess sem frumsýnt verður nýtt
verk sem nefnist „FROSTI – Svana-
vatnið (lokakafli)“ og er eftir Láru
Stefánsdóttur danshöfund.
Þau verk sem sýnd verða brot úr
eru „Maðurinn er alltaf einn“ eftir
Ólöfu Ingólfsdóttur, „La Cabina“
eftir Jochen Ulrich, „Af mönnum“
eftir Hlíf Svavarsdóttur við tónlist
eftir Þorkel Sigurbjörnsson, „Thro-
ugh Nana’s Eyes“ eftir Itzik Galili,
„Afstand“ eftir Ed Wubbe, „NPK“
eftir Katrínu Hall og „Ég dansa við
þig“ eftir Jochen Ulrich.
Verk Láru Stefánsdóttur er fyrir
fjóra dansara og leiðir okkur inn í
hugarheim dans-draumamannsins
Frosta, þar sem mörk nútíðar, for-
tíðar og framtíðar eru óljós. Þar
kennir margvíslegs fótabúnaðar, allt
frá táskóm til línuskauta. Dansinn
streymir og „allt ljómar í þessu
bláa“. Þegar Lára er spurð hvort
henni finnist vanta eitthvað upp á hið
upprunalega Svanavatn með því að
bæta lokakafla við það, segir hún svo
ekki vera.
Dansað til að gleyma
„Ég ætlaði bara að láta verkið
heita FROSTI en inspíreraðist síðan
af ljóði eftir Steinunni Sigurðar-
dóttur sem heitir Svanavatnið (loka-
kafli). Ljóðið fjallar um fólk sem er
að stíga dansinn og það er að gleyma
sér í dansinum. Þau vilja gleyma því
sem aldrei varð, vera í núinu og
deyja glöð í sínum dansi. Eða eins og
segir í ljóðinu:
Stíga þau sinn dans
hnígur stefið og hefst það
og stíga þau sinn dans
ballettskórnir týndir
eða átti ég þá aldrei?
og kemst nú hvergi
hnígur stefið og hefst það
bráðum lýkur því bráðum
ballettskórnir – gleymum
ó gleymum núna
því sem aldrei varð
gleymum
núna núna núna nú
á eigin spýtur
deyjum glöð
og stíga þau sinn dans
ó gleymum
núna núna nú
Í dansverkinu förum við samt inn í
huga dans-draumamannsins,
Frosta, sem er bundinn sínum
draumi eins og hann vill hafa hlutina.
Við verðum að horfast í augu við
þá staðreynd að heimurinn er meira
„kúl“ í dag en áður fyrr og Frosti
verður að átta sig á því að draumarn-
ir rætast ekki alltaf.“
Nú semur þú verkið bæði fyrir
táskó og línuskauta. Eru þá táskórn-
ir draumurinn og hjólaskautarnir
raunveruleikinn?
„Nei, að vísu eru línuskautarnir
líka notaðir í draumkenndum til-
gangi. Það eru annars konar skór
sem koma með „kúlheitunum“. Það
má þó segja að Frosti sé meira
táskómaður.“
Hringrás lífsins
Er verkið einhvers konar fortíð-
arþrá?
„Það er spurning hvað er fortíð.
Er fortíðin ekki framtíð? Þetta er
allt ein hringrás. Það er alveg sama
hvað gerist, við leitum alltaf aftur í
rómantíkina. Manneskjan þráir frið
mitt í öllum þessum kúlheitum. Ef
miða á við listdansinn, eru táskór
aftur að verða gjaldgengir.
Ég man eftir að hafa heyrt eldri
ballerínu segja að við mættum ekki
missa tengslin við klassíkina. Ég er
sammála því að vissu leyti en finnst
það ekki þýða að við eigum að snúa
okkur alfarið að klassískum ballett,
heldur nýta okkur það sem við get-
um frá honum inn í nútímaballettinn.
Við eigum að vera meðvituð um for-
tíðina; hvaða áhrif hún hefur haft á
okkur og bera virðingu fyrir henni,
án þess þó að dvelja í henni. Allt sem
við erum í dag er bara fortíð okkar
samanlögð og besti kosturinn er að
nýta úr henni allt sem við þurfum á
að halda hverju sinni.“
Lára semur nýja verkið sitt við
tónlist eftir Björk, Pan Sonic, David
Hykes og Tsjækofskí. Hún segist
hafa hlustað á tónlist Bjarkar í
marga mánuði og vera orðin mikill
aðdáandi hennar. „Það hefur verið
mér innblástur hvað Björk er sönn í
sinni list. Hún heldur sig við einfald-
leikann. List hennar kemur frá
hjartanu. Það fór um mig viss „nos-
talgía“ við að hlusta á tónlist hennar.
Síðan fór ég af stað til að mála mál-
verkið.“
Málverkið?
„Já, fyrir mér er dansinn eins og
að mála málverk, þar sem stöðugt er
hægt að bæta við litum. Í verkinu er
óljóst hvar mörkin liggja milli for-
tíðar, nútíðar og framtíðar. Í því er
blá stemmning sem gerir það dálítið
draumkennt – en það er leikmynda-
og búningahönnuðurinn Elín Edda
sem á mjög stóran þátt í því að
stemmningin verður svona blá og
ljómandi.“
Tekur tíma að
ná markmiðunum
Listrænn stjórnandi Íslenska
dansflokksins er Katrín Hall og hef-
ur hún gegnt þeirri stöðu frá 1996.
Sem þýðir þó ekki að hún hafi komið
ljóshærð og bláeyg að verkefninu,
því líklega eru fáir íslenskir ball-
ettdansarar sem þekkja eins vel
sögu flokksins frá upphafi og fram á
okkar dag – af eigin reynslu.
Katrín hóf að dansa með flokknum
á barnsaldri þegar hún tók þátt í
sýningum hans á Ys og þys út af
engu, Hnotubrjótnum og Blindisleik
– en í kjölfar þeirrar sýningar var
hún ráðin á nemendasamning. Það
var árið 1981. Hún tók sér þó frí frá
flokknum og Íslandi í átta ár þegar
hún starfaði sem ballettdansari í
Þýskalandi.
En sjö ár í stöðu Listræns stjórn-
anda Íslenska dansflokksins eru nú
dálítið langur tími, ekki satt?
„Þetta hefur liðið alveg ótrúlega
hratt,“ segir Katrín. „Mér finnst ég
rétt vera að byrja. Kannski vegna
þess að það tekur lengri tíma en ég
hélt í upphafi að ná markmiðunum –
og það verður að segjast eins og er
að Ísland er ekki besta umhverfið til
þess að reka dansflokk.“
Fullnýttir dansarar
En nú er Íslenski dansflokkurinn
orðinn mjög vel kynntur – og það að
góðu – erlendis. Er ekki komin betri
tíð með blóm í haga?
„Það sem auðvitað stendur upp úr
eftir síðustu sjö árin – og er sorglegt
– er að leiðin virðist Íslenska dans-
flokknum opnari erlendis en hér
heima.“
Hvað veldur?
„Þótt flokkurinn sé þrjátíu ára, er
listdansinn mjög ungt listform og
hefur ekki fest rætur í huga fólks
hér. Það er eins og hann sé enn ekki
orðinn hluti af listaflórunni. Við
mætum mismiklum skilningi hjá
ráðamönnum, svo það hjálpar oft
ekki til.“
Það kann að hljóma undarlega en
Íslenski dansflokkurinn hefur ekk-
ert stækkað síðastliðin sjö ár, þrátt
fyrir góðan árangur og varla verður
sagt að honum sé enn í dag skammt-
að nema rétt til hnífs og skeiðar, eins
og alltaf hefur verið. Þegar Katrín er
spurð hvernig hægt sé að móta
stefnu við þessar aðstæður, segir
hún að áherslan hafi verið lögð á list-
ræna stefnu innan þess ramma sem
flokknum var settur. „Starfsemin er
orðin samfelldari og metnaðarfyllri
og við fullnýtum starfsfólk okkar
gersamlega. Þar kemur einnig til
aukið samstarf við Leikfélag
Reykjavíkur, sem er jákvætt að öllu
leyti. Þegar ég dansaði með flokkn-
um gátu liðið tveir og þrír mánuðir
þar sem við höfðum ekkert að gera.
Þetta var eins og togari sem var ekki
gerður út. Slíkir dauðir tímar eiga
sér ekki lengur stað. Þegar við erum
ekki að vinna að sýningum hér, erum
við að undirbúa sýningar erlendis og
dansa þar.
Okkur þætti mjög vænt um að sjá
umbun fyrir þann árangur sem við
höfum náð, vegna þess að við erum
ekki bara þekktur dansflokkur í
Evrópu, heldur víðar. Þess er
skemmst að minnast að núna í mars
sýndum við í Beirút. Stuttu áður í
Kanada. En það virðist vera til-
hneiging hjá stjórnvöldum að
skreyta sig á tyllidögum með menn-
ingunni. Þess á milli kemur hún
þeim lítið við og þá er það undir okk-
ur sem vinnum við listgreinarnar að
halda þeim á lífi.
Það þýðir hins vegar ekki að reka
dansflokk, eða aðra listastarfsemi, á
nokkrum einstaklingjum sem vilja
leggja sig alla fram. Það endar bara í
kólnun. Ef hugsað er til framtíðar og
í stærra samhengi, er vonlaust að
byggja neitt upp með þeirri aðferð.
Ég vil hugsa Íslenska dansflokk-
inn í alþjóðlegu samhengi, ekki bara
íslensku. Það er kannski þess vegna
sem við erum að ná árangri. Á síð-
astliðnum sjö árum höfum við
stækkað okkar markað og er þeirrar
skoðunar að það sé mikils virði fyrir
íslenska menningu. Við erum ekki
bara einhver dansflokkur. Við erum
Íslenski dansflokkurinn, fulltrúar
okkar þjóðar, og reynum ávallt að
setja það í forgrunn.“
Litrík saga
„Íslenski dansflokkurinn á sér lit-
ríka sögu, með uppsveiflum og nið-
ursveiflum og ólíkum listrænum
stjórnendum sem allir hafa lagt sitt
besta af mörkum – en það þarf að
móta honum framtíðarsýn. Það er
ekki hægt að reka hann endalaust
frá ári til árs, með engan fókus.“
Hvernig farið þið að því að færa
svona út kvíarnar, án þess að döns-
urum fjölgi?
„Ég ákvað að hafa færri fastráðna
dansara við flokkinn á hverju starfs-
ári og verkefnisráða frekar fleiri
dansara. Það er orðin mun meiri
hreyfing á dönsurunum í flokknum
en áður var og það er jákvæð þróun
að mínu mati. Þegar ég var að dansa
með Íslenska dansflokknum, var
sagt að það væri engin hreyfing,
engin þróun í honum; þar væru alltaf
sömu dansararnir. Núna er sagt að
það sé of mikil hreyfing, aldrei sömu
dansararnir. Það er hins vegar mjög
jákvætt a okkar dansarar dvelji er-
lendis um tíma til þess að dansa með
öðrum flokkum. Þannig hafa þeir
miklu að miðla okkur þegar þeir
koma til baka og það er gott fyrir
okkur að fá nýtt blóð í flokkinn, þeg-
ar erlendir dansarar koma til liðs við
okkur. Þetta hef ég reynt á eigin
skinni vegna þess að sjálf dansaði ég
erlendis í nokkur ár. Ég lifði og
hrærðist á þessum alþjóðlega vett-
vangi og slík reynsla held ég að ég
geti fullyrt hefur aðeins gert Ís-
lenska dansflokknum gott.
Það eru til dæmis allt aðrar kröfur
gerðar til flokksins erlendis en hér
heima, sem hefur hvatt okkur til
dáða og ég held ég megi segja að á
þeim vettvangi höfum við staðist
hverja raun.“
Þannig að þið hafið miklu að fagna
á afmælisárinu, þrátt fyrir allt?
„Já, svo sannarlega. Enda ætlum
við að fagna með gleðibrag – og hluti
af því er að sýna það skemmtilegasta
og eftirminnilegasta úr sögu flokks-
ins. Við erum líka bjartsýnisfólk og
trúum því að sá dagur komi að
stjórnvöld geri sér grein fyrir því
hvers virði við erum heima og er-
lendis.“
Blá stemmning og ljómandi
Íslenski dansflokkurinn heldur upp á þrjá-
tíu ára starfsafmæli sitt um þessar mundir.
Súsanna Svavarsdóttir ræddi við Láru
Stefánsdóttur, sem samið hefur nýtt verk
fyrir flokkinn í tilefni af afmælinu og Katr-
ínu Hall, listrænan stjórnanda flokksins
Morgunblaðið/Sverrir
Margt úr klassískum ballet fellur vel að nútímaballett.
Draumkennda stemmningin bláa í FROSTA eftir Láru Stefánsdóttur.
Egill Ólafsson og Jóhanna Linnet sungu upphaflega í „Ég vil dansa við þig“
og eru aftur mætt til leiks á afmælissýningu Dansflokksins.