Morgunblaðið - 09.05.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 9. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Á MORGUN ganga fjölmargir ungir
kjósendur að kjörkassanum í fyrsta
skipti í alþingiskosningum. Þeir sem
verða í fyrsta skipti nógu gamlir til að
kjósa eru 17.191 eða 8,1% kjósenda.
Alltaf verið vinstri manneskja
„Ég hef mjög sterkar skoðanir á
öllum málum og læt ekkert framhjá
mér fara,“ segir Sigurlaug María
Hreinsdóttir, sem búsett er hjá for-
eldrum sínum í Reykjavíkurkjör-
dæmi norður og á afmæli á kjördag.
Hún segir að vinir sínir séu frekar
áhugasamir um stjórnmál, en sér
finnist margir jafnaldra sinna gefa
þeim lítinn gaum. Sigurlaug María
segist alltaf hafa verið vinstri mann-
eskja. „Mamma og pabbi eru bæði til
vinstri, en ég kýs ekki það sama og
þau. Mér finnst margt óréttlátt í sam-
félaginu, bæði kvótakerfið og skatta-
mál, og er að bíða eftir breytingum.“
Hún ætlar að reyna að fylgjast með
kosningaúrslitunum, en er á kafi í
prófum í MR og tíminn af skornum
skammti.
Hvaða skoðun hefurðu á stjórn-
málamönnum?
„Það fer í taugarnar á mér hvað
sumir eru hrokafullir og tala niður til
manns. Ég get sprungið þegar ég sé
þá í viðtölum.“
Ertu nógu gömul til að kjósa?
„Já, en ég veit samt um nokkra
jafnaldra mína sem hafa engan áhuga
á þessu.“
Er ekki til áhugalaust fólk á öllum
aldri?
„Jú, náttúrlega er það þannig.“
Vil trausta einstaklinga
„Ætli samræmdu prófin í fram-
haldsskólunum brenni ekki heitast á
ungu fólki,“ segir Ágúst Guðmunds-
son, sem býr hjá foreldrum sínum á
Húsavík og er því í Norðaust-
urkjördæmi. „Það hefur verið af-
greitt nokkuð vel núna. Málinu var
slegið á frest og unnið verður betur
að undirbúningnum.“
Ágúst stundar nám í Framhalds-
skólanum á Húsavík. Hann segist
ekki hafa mikinn áhuga á stjórn-
málum og að sinn vinahópur skipti
sér lítið af þeim. Sumir jafnaldranna
séu alveg á kafi í stjórnmálum, en
öðrum alveg sama.
Hann er ekki búinn að ákveða hvað
hann ætlar að kjósa, en ætlar að gera
það á næstu dögum. „Ætli ég fari
ekki eftir málefnunum, þótt maður
hafi svo sem ekki mikið af þeim. Þetta
er fyrst og fremst persónulegur áróð-
ur. Og ég vil hafa trausta einstaklinga
í þessu.“
Hvaða skoðun hefurðu á stjórn-
málamönnum?
„Það er misjafnt. Sumir geta verið
leiðinlegir og aðrir fínir.“
Finnst þér þú nógu gamall til að
kjósa?
„Já. En maður hefur ekki fullmót-
aða hugmynd um hvað á að kjósa eða
vit á öllu sem talað er um.“
Heldurðu að fólk sem er eldra en
þú sé ekki á sama báti?
„Jú, það held ég.“
Fer með karlinum á kjörstað
„Ég hef lítinn áhuga á pólitík,“ seg-
ir Guðmundur Pétur Ólafsson, sem
býr hjá foreldrum sínum í Kópavogi
og er því í Suðvesturkjördæmi. Að-
spurður hvað skipti ungt fólk mestu
máli, svarar hann hreinskilnislega:
„Ég er ekkert inni í kosningamál-
unum, þannig að ég hef ekki hug-
mynd um það. Ætli það sé ekki þetta
hefðbundna, eins og skattamál.“
Guðmundur Pétur stundar nám við
Verzlunarskólann og segir að félagar
sínir hafi ennþá minni áhuga á stjórn-
málum en hann. En ætlar hann að
kjósa? „Já, ég býst við því. Ég held að
gamli karlinn vilji nú taka mig með á
kjörstað.“
Hefurðu gert upp hug þinn?
„Nei, því miður. Ég hef ekki einu
sinni reynt að gera upp hug minn,“
segir hann og hlær.
Hvaða skoðun hefurðu á stjórn-
málamönnum?
„Voða litla. Þetta eru bara venju-
legir karlar.“
Karlar?
„Já, ég myndi lýsa þeim þannig,“
segir hann og hlær.
Finnst þér þú nógu gamall til að fá
að kjósa?
„Ja, eins og stendur hef ég ekkert
fylgst með þessu, þannig að ef til vill
er ég of ungur.“
Heldurðu að allir sem eldri eru
fylgist með?
„Ekki allir, en kannski flestir.“
Kvótakerfið og byggðamál
„Námslánin eru mikilvægasta mál-
ið hjá ungu fólki fyrir kosningar,“
segir Ingunn Valdís Baldursdóttir,
sem er frá Raufarhöfn í Norðaust-
urkjördæmi, en býr með bróður sín-
um í Reykjavík og stundar nám í
Fjölbrautaskólanum í Ármúla.
„Ég hef líka verið að velta fyrir
mér kvótakerfinu og byggðamálum.“
Hún segist vera komin með áhuga
á stjórnmálum, sem hún hafi aldrei
haft áður. Hún haldi að jafnaldrar
sínir hafi engan áhuga. „Ég ætla að
velja þann flokk sem kemur best
fram og er með bestu stefnuna,“ segir
hún.
Ertu búin að ákveða þig?
„Ekki alveg. Var að hugsa um einn
flokk, en…æ ég veit það ekki. Jú, lík-
lega kýs ég hann.“
Hvaða skoðun hefurðu á stjórn-
málamönnum?
„Mér finnst þeir óttalega vitlausir.
Ætlarðu nokkuð að birta það,“ segir
hún og hlær.
Finnst þér þú nógu gömul til að
kjósa?
„Já, mér finnst það.“
Ekkert spennandi
„Þetta hafa ekki verið neitt sérlega
spennandi kosningar, auglýsinga-
herferðirnar eru ekki að virka á mig,“
segir Andri Már Númason, sem býr
hjá foreldrum sínum í Reykjavík-
urkjördæmi suður og stundar nám í
Fjölbrautaskólanum í Ármúla.
Hann segist ekki hafa mikinn
áhuga á stjórnmálum og að hann eigi
enn eftir að ákveða eftir hverju hann
fer þegar hann kýs. „Ég reikna með
því að gera upp hug minn í kjörklef-
anum.“
Hvaða skoðun hefurðu á stjórn-
málamönnum?
„Þeir eru misjafnir.“
Finnst þér þú nógu gamall til að
kjósa?
„Já, ég hef bara ekki myndað mér
neinar skoðanir á pólitík.“
Trúverðugleiki skiptir máli
„Ég hef heyri mest af sjáv-
arútvegsmálum,“ segir Margrét Hall-
grímsdóttir, sem býr hjá foreldrum
sínum á Akranesi og er því í Norð-
vesturkjördæmi. Hún stundar nám í
Fjölbrautaskólanum á Akranesi.
Að sögn Margrétar hefur hún
áhuga á stjórnmálum og skoðanir á
hlutunum. „En ég velti mér ekki mik-
ið upp úr þessu,“ segir hún.
Það sem ræður því hvað hún kýs er
hvernig fólkið kemur fram. „Ég
myndi ekki kjósa flokk með leiðinlega
þingmenn. Svo skiptir máli hvað boð-
ið er upp á og hvort ég trúi því að
staðið verði við það.“
Hvaða skoðun hefurðu á stjórn-
málamönnum?
„Mér finnst sumir allt í lagi. Aðrir
eiga ekki heima þarna.“
Finnst þér þú nógu gömul til að
kjósa?
„Já.“
Þeir eru óttalega vitlausir
Það var hugur í sex ung-
um kjósendum, sem
verða 18 ára á kjördag.
Pétur Blöndal komst að
því að allir ætla þeir að
kjósa.
Morgunblaðið/Sverrir
Sigurlaug María Hreinsdóttir
Morgunblaðið/Jim Smart
Guðmundur Pétur Ólafsson
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Ágúst Guðmundsson
Morgunblaðið/Jim Smart
Andri Már Númason
Morgunblaðið/Arnaldur
Ingunn Valdís Baldursdóttir
Margrét Hallgrímsdóttir
NÝ RANNSÓKN á tíðni vetrar-
þreytu og óyndis meðal framhalds-
skólanema hefst nú í haust en Vís-
indasiðanefnd gaf nýlega samþykki
sitt fyrir fyrsta áfanga rannsóknar-
innar.
„Þetta mun, ásamt myndarlegu
framlagi Tómasar Inga Olrich
menntamálaráðherra, gera okkur
fært að hefjast handa um skipulagn-
ingu rannsóknanna nú þegar og
kanna algengið samtímis meðal ung-
linga norðan og sunnan heiða strax og
skólar hefja kennslu nú í haust,“ segir
Jóhann Axelsson prófessor í lífeðlis-
fræði við Læknadeild Háskóla Ís-
lands og einn af aðstandendum rann-
sóknarinnar.
Einnig hefur rannsóknarsjóður HÍ
og Nýsköpunarsjóður námsmanna
styrkt verkefnið en baggamuninn
ræður fjárveiting menntamálaráð-
herra að sögn Jóhanns.
Hátt í þrjátíu þúsund Íslend-
ingar þjást af vetrarþreytu
Um er að ræða rannsóknarsam-
starf Háskóla Íslands og Háskólans á
Akureyri þar sem meðal annars verða
metin áhrif umhverfisþátta á líðan
unglinga. „Við munum gera saman-
burð á algengi vetrarþreytu og óyndis
hjá ungu fólki sem er í námi á ólíkum
veðurspásvæðum. Það er að segja á
Norðurlandi eystra og við Faxaflóa
og Breiðafjörð. Í skammdeginu er
nokkur munur á ýmsum veðurþáttum
milli þessara tveggja staða, meðal
annars þáttum sem hafa áhrif á magn
og samsetningu dagsbirtu en tak-
markað framboð dagsbirtu er af
mörgum talið orsök vetraróyndis og
vetrarþunglyndis,“ segir Jóhann.
Vetrarþreyta hefur verið skil-
greind sem geðlægð sem kemur
ávallt fram á sama tíma ár hvert og
stendur yfir vetrarmánuðina en með-
al einkenna eru depurð, syfja að degi
til, félagsfælni, kvíði, skert framtaks-
semi og mikil löngun í sætindi en að
sögn Jóhanns hafa rannsóknir stað-
fest að á milli 20 og 30 þúsund Íslend-
ingar þjáist árlega af vetraróyndi, þar
af um það bil 10 þúsund af alvarlegri
gerð vetraróyndis. Ætla megi að
beinn eða óbeinn kostnaður sem
hljótist af öllum þunglyndissjúkdóm-
um ár hvert sé um það bil 6 milljarðar
króna samkvæmt B.S.-lokaritgerð
Tinnu Traustadóttur.
Öllum nemendum við Fjölbrauta-
skólann við Ármúla, Menntaskólann á
Akureyri og Verkmenntaskólann á
Akureyri verður boðin þátttaka í
rannsókninni sem fer þannig fram að
lagður verður fram spurningalisti
sem notaður hefur verið fyrir þátttak-
endur í flestum þekktum rannsókn-
um til að ákvarða algengi vetraróynd-
is. Einnig hefjast mælingar á
birtumagni og samsetningu birtunnar
á Akureyri en slíkar mælingar hafa
verið gerðar reglulega í Reykjavík
síðastliðin 10 ár. Jóhann segir að Ak-
ureyri sé kjörinn staður til saman-
burðarmælinga, einni og hálfri
breiddargráðu norðar og ýmsir veð-
urþættir ólíkir, auk þess sem þar sé
einnig háskóli, fjöldi sérfræðinga og
öflug heilsugæsla.
Rannsóknarsamstarf Háskólans
á Akureyri og Háskóla Íslans
Tíðni vetrar-
þreytu hjá nem-
endum könnuð
DAVÍÐ Gunnarsson, formaður
Stúdentaráðs HÍ, segir að meðal
veigamestu breytinganna í nýjum
úthlutunarreglum Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna fyr-
ir næsta skólaár sé sá
árangur sem náðst hef-
ur að grunnframfærslan
hækki um 2.000 kr. eða í
77.500 kr. „Það sem
skiptir þó kannski meira
máli er að frítekjumark-
ið hækkar um 20.000 eða
upp 300.000 kr. og
skerðingarhlutfallið er
lækkað um fimm pró-
sentustig,“ segir hann.
Áhersla á að náms-
mönnum sé ekki
refsað fyrir að vinna
„Við höfum í gegnum
tíðina lagt mikla áherslu
á að komið verði í veg
fyrir að námsmönnum sé refsað fyrir
að vinna. Núna koma 35% af þeirra
tekjum til skerðingar á láni. Okkar
markmið til langs tíma er að afnema
algerlega þessa tekjutengingu.
Nokkrir stjórnmálaflokkar hafa líka
ályktað um það á sínum landsfund-
um en stúdentar verða að vinna til
þess að geta séð sér farborða yfir
veturinn vegna þess að námslánin
eru ekki nógu há. Þau eru ennþá
talsvert langt frá því, þrátt fyrir að
við höfum náð góðum árangri bæði
núna og í fyrra,“ segir Davíð.
Við breytingar á úthlutunar-
reglum LÍN á síðasta ári var mest
áhersla lögð á hækkun grunnfram-
færslunnar og náðist þá mikilvægt
framfaraskref, að
sögn Davíðs, og með
hækkuninni núna er
tryggt að hún heldur í
við verðlag.
Hámarkstími
lengdur í 6 ár
Davíð segist einnig
vera ánægður með þá
breytingu sem nú hef-
ur verið samþykkt að
hámarkstími til náms-
lána er rýmkaður úr
fimm í sex ár fyrir þá
sem eru að ljúka við-
bótargráðu í sérnámi
eða grunnháskóla-
námi. „Þetta skiptir
einnig talsverðu máli.
Þetta er t.d. mjög mikilvægt fyrir
nemendur sem fara í sérskóla og ná
sér í eina gráðu og ætla sér síðan í
háskólanám og taka þar aðra
gráðu.“
Davíð segir almennt um breyting-
arnar sem felast í hinum nýju úthlut-
unarreglum að þær séu vissulega
skref í rétta átt. „Við höfum lagt
áherslu á að mönnum sé ekki refsað
fyrir að vinna. Í raun og veru er
þetta kerfi þannig að það hvetur
m.a.s. menn til að telja ekki fram
tekjur sínar,“ segir hann.
Davíð Gunnarsson, formaður Stúd-
entaráðs, um úthlutunarreglur LÍN
Höfum náð
góðum árangri
núna og í fyrra
Davíð Gunnarsson, for-
maður Stúdentaráðs.