Morgunblaðið - 09.05.2003, Blaðsíða 54

UMRÆÐAN
54 FÖSTUDAGUR 9. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞJÓÐIN hefur verið svikin um að auðlindin í hafinu verði stjórn-
arskrárbundin sameign hennar. Í lögum um fiskveiðar stendur skýrt að fisk-
urinn í sjónum sé sameign þjóðarinnar. Deilt hefur verið um lagalega stöðu
þessarar pólitísku yfirlýsingar sem í lögunum er og margir
gert kröfu um að hún verði stjórnarskrárbundin. Þar með
yrði klárt og kvitt komið í veg fyrir að auðlind þjóðarinnar
færðist nokkurn tíma í einkaeign fárra. Réttarstaða eigenda
auðlindarinnar – þjóðarinnar – hefur ekki verið nægilega
skýr gagnvart þeim sem hafa réttindi til að nýta hana. Þess
vegna var það grunnur í tillögum auðlindanefndar að stjórn-
arskrárbinda ákvæðið um ,,sameign þjóðarinnar“.
Stjórnarflokkarnir svíkja
Forsætisráðherra lofaði á Alþingi að flytja tillögu um þetta. Það stóð hann
ekki við. Framsóknarflokkurinn gerir ekkert með sínar yfirlýsingar. Nú
þegar kosningar fara í hönd eru þeir vísir að svikum um þetta mál. Samfylk-
ingin hefur sagt skýrt að þetta sé grundvallarmál. Við viljum bæði tryggja
það að ákvæðið um sameign sé staðfest í stjórnarskrá, sem og gera það virkt
með því að úthlutun veiðiheimilda við Ísland fari eftir réttlátum og gagn-
sæjum leiðum.
Sjálfstæðisflokkurinn vill einkaeign á auðlindinni
Ástæðan fyrir því að Sjálfstæðisflokkurinn hefur ekki staðið við yfirlýsta
stefnu gagnvart þjóðinni er að hann ætlar ekki að gera það. Innan flokksins
eru sterkir hagsmunir og talsmenn fyrir því að færa auðlindina yfir í einka-
eign. Nægir að nefna talsmenn eins og Einar Odd Kristjánsson og Vilhjálm
Egilsson. Margir aðrir hafa lýst skoðunum á þá lund að lagaákvæðið um
,,sameign þjóðarinnar“ sé merkingarlaust og fásinna sé að ljá því vægi með
því til dæmis að festa það í stjórnarskrá.
Hvað er Morgunblaðið að fara?
Morgunblaðið hefur nú í tvígang borið ranglega upp á mig að ég hafi lýst
því að ég telji réttlátara að bjóða auðlindina upp á heimsvísu ,,en að viðhalda
núverandi fiskveiðakerfi“. Þetta hef ég aldrei sagt, eins og kemur fram í
blaðinu í gær (bls. 12). Gegn betri vitund fer blaðið í mikinn leiðangur til að
spyrja forystumenn stjórnmálaflokka um þessa ,,hugmynd Stefáns Jóns“. Og
auðvitað grípa þeir tækifærið fegins hendi til að skjóta á manninn. Þetta er
kunnur leikur úr kosningaherferðum Morgunblaðsins.
Hvers vegna spyr Morgunblaðið ekki
Davíð Oddsson um yfirlýsingar hans?
Staðreyndin er sú að núverandi kerfi felur í sér ákvæði um sameign þjóð-
arinnar, og það ákvæði vil ég og margir aðrir styrkja.
Nú er kjörið fyrir Morgunblaðið að halda áfram þessari ,,umfjöllun“ um
fiskveiðimál og hringja í Davíð Oddsson. Spyrja hvers vegna hann hafi ekki
fylgt eftir yfirlýsingu sinni um að stjórnarskrárbinda ákvæðið um sameign
þjóðarinnar. Þá legg ég til að blaðið spyrji Einar Odd Kristjánsson og Vil-
hjálm Egilsson um skoðanir þeirra á málinu. Þá væri komin fín frétt á forsíðu
blaðsins á kjördag.
Hvers vegna er ákvæðið um
sameign þjóðarinnar ekki
komið í stjórnarskrá?
Eftir Stefán Jón Hafstein
Höfundur er borgarfulltrúi R-listans.
HVAÐ er jafnrétti? Samkvæmt
skilgreiningu íslenskrar orðabókar
er jafnrétti það að
hafa jafnan rétt. Á
síðustu árum hefur
mikill árangur náðst
í jafnréttismálum,
sem má að miklu
leyti þakka frum-
kvæði Sjálfstæð-
isflokksins.
Ný lög um
fæðingarorlof
Sjálfstæðismenn lögðu mik-
ilvægan hornstein í jafnréttisbar-
áttuna með nýjum lögum um fæð-
ingar- og foreldraorlof, þar sem
lögbundinn er réttur einstaklinga
af báðum kynjum til að taka orlof
með nýfæddum börnum sínum.
Þessi breyting hefur gert það að
verkum, að nú þykir sjálfsagt að
báðir foreldrar taki orlof og þar af
leiðandi hefur jafnrétti kynjanna
aukist á vinnumarkaði. Nú eru það
ekki einungis konur á barnsburð-
araldri sem taka sér orlof heldur
einnig feður.
Auður í
krafti kvenna
Ég var svo lánsöm að fá tæki-
færi haustið 2001 til að taka þátt í
verkefninu Leiðtoga-Auður á veg-
um Háskólans í Reykjavík. Þar
kynntist ég miklum kvenleiðtogum
sem hafa mikla reynslu í atvinnu-
lífinu. Þar komst ég að því að
kvenstjórnendur eru jafnhæfir og
karlmenn og að það er ekki stjórn-
valda að koma okkur til valda. Það
er í okkar eigin valdi að kynna
okkur, byggja upp sjálfstraust,
auka menntun og síðast en ekki
síst að byggja upp og rækta tengsl.
Það gerum við með því að taka
virkan þátt í umræðum. Með sam-
eiginlegri ábyrgð foreldra eða
hjóna á heimili er þessi virka at-
vinnuþátttaka kvenna möguleg.
Afnám tekjutengingar
maka hjá LÍN
Afnám tekjutengingar maka hjá
Lánasjóði íslenskra námsmanna
hefur aukið frelsi einstaklinganna.
Þannig hefur réttur sambýlisfólks
og hjóna aukist til námslána. Þetta
er mikið framfaraskref og stórt
skref í jafnréttismálum, sem ber að
fagna. Þetta var mér mikið hjart-
ans mál í gegnum háskólagöngu
mína.
Áfram strákar
Hvar er grunnurinn að jafnrétti
kynjanna? Að mínu mati liggur
grunnurinn í skólagöngu barna
okkar, stelpna og stráka. Þar verð-
um við að tryggja öllum nám við
hæfi. Grunnskólanám er einungis
byrjunin, því við verðum einnig að
tryggja áframhaldandi skólagöngu
barnanna okkar, hvort sem er í
verknám eða hefðbundið fram-
haldsskólanám og síðan áfram í há-
skólanám eða annað framhaldsnám.
Þar hef ég meiri áhyggjur af vel-
ferð drengja því rannsóknir sýna að
það eru strákar sem flosna upp úr
framhaldsskólakerfinu, strákum fer
fækkandi í háskólum og það eru
strákar sem eiga erfiðara upp-
dráttar í grunnskólum.
Jafnrétti,
ekki mismunun
Í ályktun Sjálfstæðisflokksins
um jafnréttismál er lagt til að beitt
verði fyrirbyggjandi aðgerðum sem
breyti námsframboði þannig að það
heilli stúlkur og drengi að jöfnu og
að úrræðin dragi úr brottfalli
drengja um leið og þau veki áhuga
þeirra á háskólanámi. Lögð verður
rík áhersla á fjölbreytt framboð
verknáms- og bóknámsleiða á fram-
haldsskólastigi. Einnig er þar lagt
til að karlmenn verði hvattir til
starfa innan skólakerfisins, þannig
að börn alist upp við fyrirmyndir og
áhrif, jafnt frá körlum sem konum.
Því segi ég áfram stelpur og
áfram strákar. Við sjálfstæðismenn
viljum jafnrétti en ekki jákvæða
mismunun fyrir konur. Við viljum
vera metnar af okkar eigin verð-
leikum til jafns við strákana.
Áfram stelpur
og áfram strákar
– jafnrétti er
fyrir alla
Eftir Halldóru Matthíasdóttur Proppé
Höfundur er markaðsstjóri.
EITT af baráttumálum Vil-
mundar heitins Gylfasonar var um
þjóðkjörinn forsætisráðherra.
Kosning milli
manna um þetta
veigamikla emb-
ætti. Nú gefst ein-
stætt tækifæri til
að prófa þetta í
kosningunum 10.
maí. Við höfum tvo
fulltrúa tveggja mismunandi
stefna. Þau Davíð Oddsson og
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur.
Davíð er eftir áratugasetu Sjálf-
stæðiflokksins fulltrúi þess þjóð-
félags sem við okkur blasir. Þjóð-
félags einkavæðingar, auðhyggju,
aukinnar fátæktar og valdahroka.
Nú þarf að slá af og huga að vel-
ferðinni, umhyggjunni og breyttri
skiptingu þjóðartekna.
Ingibjörg Sólrún og Samfylk-
ingin eru tækið sem við höfum til
þess. Þau geta verið og eru að
mörgu leyti fulltrúar þeirra skoð-
ana sem núverandi stjórnarand-
stöðuflokkar bera fram. Hver trú-
ir kosningaloforðum um milljarða
skattalækkanir, 90% húsnæðislán
og stóraukinn afla? Hjartalagið,
hugsjónirnar, lífsskoðanirnar eru
það sem við skulum dæma. Ef við
viðurkennum að það er til fátækt
á Íslandi og hún sé annað en aum-
ingjaskapur hlutaðeigandi. Ef við
viljum hemja milljarðabraskið í
viðskiptaheiminum og ef við vilj-
um bæta hag allra þeirra sem eru
með undir 400–500.000 krónum á
mánuði þá kjósum við Ingibjörgu
Sólrúnu og Samfylkinguna. Það er
besta ávísun á að fella ríkisstjórn-
ina sem við eigum núna. Samfylk-
ingin þarf aðra flokka með sér í
stjórn. Reynslan af R-listanum í
Reykjavík sýnir að vinstriflokkar
geta unnið saman. Það eru breytt-
ir tímar. Breytum um svo bragð
sé að.
Kjósum Ingibjörgu Sólrúnu til
forsætisráðherra!
Kjósum okkur for-
sætisráðherra
Eftir Jón Gröndal
Höfundur er kennari.
FJÁRMÁLAFÁVELDIÐ gerist æ
gírugra í viðleitni sinni til að hagnast á
öllu sem hugsast getur. Með tilkomu
GATT-samningsins
og viðlíka sam-
komulaga aukast
möguleikar hinna
ríku til að græða á því
sem við töldum áður í
eigu alls samfélags-
sins. Öldrunarþjón-
ustan, menntunin og jafnvel vatnið
verður að féþúfu fyrirtækja.
Af sífellt meiri þunga berjast frjáls-
hyggjumennirnir fyrir málstað sínum.
Eitt helsta baráttumál þeirra eru
frjáls viðskipti með áfengi og jafnvel
önnur vímuefni. Jafnt Sjálfstæð-
ismenn sem Samfylkingarmenn hafa
reynt að sannfæra kjósendur um að
það sé sjálfsagt að selja áfengi með
„annarri matvöru“ vegna þess að í hill-
um matvöruverslana geti margt leynst
sem getur haft alvarlegar afleiðingar.
Þannig geti mjólk verið hættuleg þeim
sem eru með mjólkuróþol, hnetur
þeim sem eru með hnetuofnæmi
o.s.frv.
Rauðvín og mjólk
Það vill svo til að undirritaður er
óvirkur alkóhólisti með mjólkursyk-
uróþol og þarna er nokkuð augljóslega
tvennu ólíku saman að jafna. Þegar ég
var tveggja ára hætti ég að geta
drukkið nýmjólk – ég hélt henni ein-
faldlega ekki niðri. Með árunum varð
ég svo að hætta neyslu á rjóma, súr-
mjólk og ostum og verði mér það á að
innbyrða mjólkurvöru upplifi ég ým-
iskonar óþægindi. Ofnæmið varð þess
valdandi að ég varð að hætta að nota
ákveðna matvöru, það var ekkert flók-
ið við og það hafði engar aðrar afleið-
ingar í för með sér.
Öðru máli gegndi um alkóhól-
ismann. Sem ungur maður drakk ég
mig í gegnum ælu- og dauðatímabilið
af mikilli hörku, byggði upp þol og
varð (að eigin mati) hrókur alls fagn-
aðar, partíljón sem var alltaf síðast
heim. En með árunum fór af þessu all-
ur glans – það hætti að vera gaman –
áfengisneyslan fór að stjórna lífi mínu
og vandamálin hrönnuðust upp. Á öll-
um sviðum mannlífsins var ég í vanda,
ég hætti að vera félagslega virkur og
einangraði mig, ég varð taugaveikl-
aður með magabólgur og vöðvabólgur,
ég vanrækti fjölskyldu mína, sinnti
vinnunni illa, keyrði ölvaður og í kring-
um mig stóðu mínir nánustu ráðþrota,
særðir og áhyggjufullir. Nú er auðvelt
að spyrja að því af hverju ég hætti
ekki einfaldlega að drekka brennivín?
Ég hafði „vit“ á því að hætta að
drekka mjólk – og þá var ég bara
tveggja ára.
Sjúklegri þörf
Það ætlar sér enginn að verða alkó-
hólisti og þeir sem það verða taka ekki
eftir þeim heljartökum sem vímuefnin
ná á fíklinum. Eitt aðaleinkenni sjúk-
dómsins er nefnilega afneitun á eigin
stöðu. Og afleiðingarnar eru geigvæn-
legar. Fangelsin, sjúkrahúsin og
kirkjugarðarnir eru full af fólki sem
hefur orðið alkóhólismanum að bráð.
Og ekki bara fíklunum. Saklaus fórn-
ardýr drukkinna ökumanna, drukk-
inna ofbeldismanna og vanhæfra for-
eldra eru jafnvel enn fleiri en hinir.
Það er vegna þessa sem margir vilja
halda því fram að alkóhólisminn sé
mesta heilbrigðisvandamál aldarinnar.
Það er áfengið sem á þar stærstan
hlut en það veldur til að mynda mun
meiri almennum skaða en hassneysla.
Að sjálfsögðu geta flestir neytt
áfengis, svo til, sér að skaðlausu en
staðreyndin er samt sem áður sú að
yfir 10% drengja og 6% stúlkna hafa
farið inn á Sjúkrahúsið Vog fyrir þrí-
tugt og samkvæmt nýgengistölum á
Vogi eru sterkar líkur er á því að 20%
karlmanna og 11% kvenna þurfi að
leita sér aðstoðar vegna áfeng-
isdrykkju einhvern tíma á ævinni. Það
skiptir gífurlegu máli að hindra þetta
unga fólk eins lengi og hægt er í því að
byrja að drekka því að sá þroski og
það nám sem unglingarnir ná áður en
fíknin tekur við getur haft mikil áhrif
þegar og ef þau snúa aftur úr viðjum
sjúkdómsins.
Stöndum á bremsunni
Ef áfengi væri að koma fram á sjón-
arsviðið í dag myndi það vafalaust
vera sett á lyfjaskrá og þar með lyf-
seðilsskylt – ef það á annað borð yrði
leyft. Áfengi er fíkniefni sem ber að
umgangast með stakri varúð. Þess
vegna eru forvarnir mikilvægar og þar
hefur aðgengið sitt að segja. Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunin leggur til
takmarkað aðgengi og forvígismenn
SÁÁ hafa alltaf talið það vera skyldu
sína að standa á bremsunni hvað varð-
ar aðgengi að áfengi og öðrum fíkni-
efnum því að það er staðreynd að
betra aðgengi eykur vandamálið,
hvort sem um er að ræða lægri áfeng-
iskaupaaldur, sölu í stórmörkuðum
eða lögleiðingu annarra vímuefna.
Vinstrihreyfingin – grænt framboð
á sögulegar rætur í verkalýðshreyf-
ingunni sem barðist ötullega gegn
áfengisbölinu og er eina stjórn-
málaaflið sem sýnir raunverulega
ábyrgð hvað þetta varðar. VG reynir
ekki að kaupa sér atkvæði með því að
bjóða ungu fólki að lækka áfeng-
iskaupaaldurinn. VG gerir sér fulla
grein fyrir því að skattalækkunarlof-
orðaflóð hinna flokkanna munu fyrst
og fremst leiða til verra félags- og heil-
brigðiskerfis og þar mun ekki síst
verða sparað í meðferðar- og forvarn-
armálum.
Að selja brenni-
vín í búðum
Eftir Þorleif Gunnlaugsson
Höfundur er stjórnarmaður í SÁÁ og skipar
8. sæti á lista Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs í Reykjavík suður.
Í MORGUNBLAÐINU 22. apríl
sl.mátti m.a. annars efnis lesa fjórar
greinar eftir jafnmargar konur.
Þetta eru þær Þor-
björg Vigfúsdóttir,
verkefnastjóri Há-
skólans í Reykjavík,
Björg Einarsdóttir,
rithöfundur og hún
er í heiðurssæti
Sjálfstæðisflokksins
í Reykjavík norður, Jónína Bjart-
marz, alþingismaður og hún skipar
1. sæti á lista Framsóknarflokksins í
Reykjavík suður, og síðasti pistla-
skrifari sem minnst verður á hér er
Hanna Birna Kristjánsdóttir, borg-
arfulltrúi í Reykjavík. Inntak allra
pistlanna var það sama ; að ráðast á
kynsystur sína, Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur, sem er forsætisráð-
herraefni Samfylkingarinnar fyrir
komandi Alþingiskosningar.
Tilefni skrifa þeirra stallna er
samhljóða; auglýsing sem birtist í
Morgunblaðinu á föstudaginn langa
og sýnir í tímaröð alla forsætisráð-
herra lýðveldisins frá stofnun, en
það eru allt karlar. Í lok hennar
kemur svo mynd af Ingibjörgu Sól-
rúnu, sem að margra mati á góða
möguleika á að verða fyrst kvenna til
að sinna þessu virðulega embætti.
Samt sem áður skrifa þessar mætu
kynsystur mínar á þann veg að ISG
stefni á embættið vegna þess að hún
er af sama kyni og þær. Þvílík firra
og að vel upplýstar konur skuli setja
málin upp með þessum hætti. Finna
þær ekki hversu mikill foringi hún
er? Hún er í baráttunni þrátt fyrir að
hún er kvenkyns og býður gömlum
gildum birginn, tilbúin að standa eða
falla með þeirri ákvörðun. Núna er
loksins komin fram á sjónarsviðið
stjórnmálamaður sem ætlar að
leggja allt undir til að koma á stjórn
sem mun leiða og byggja upp, og í
leiðinni sýna fram á að nýir tímar
eru að bresta á. Ingibjörg Sólrún
hefur sýnt og sannað að henni lætur
vel að stýra og fá fólk til að vinna
með sér, það sannar samstarf
Reykjavíkurlistans. Nú hefur hann
verið við völd í 9 ár og dafnar sem
aldrei fyrr. Að öllum ólöstuðum er
það hennar verk, því hún var mátt-
arstólpinn sem hinir reiddu sig á.
Allir muna hver urðu viðbrögð for-
ystumanna hinna flokkanna þegar
hún um jólaleytið tók þá ákvörðun að
setjast í 5. sæti Samfykingarinnar í
Reykjavík.Þau viðbrögð lýstu fyrst
og fremst hræðslu og óöryggi og
dæmdu sig sjálf. „Hvað var þessi
kvenmaður að rísa upp á móti okkur
og rugga skútunni sem var stöðuð og
á sæmilega góðri siglingu?“
Við ykkur vinstri græna-
framsóknar-sjálfstæðiskarla af báð-
um kynjum, vil ég segja þetta: Lesið
bókarkorn sem er eftir þýskan sál-
fræðing sem heitir Ute Ehrhardt.
Bókin heitir „Góðar stelpur komast
til himna – En hinar hvert sem er“.
Það borgar sig ekki að vera þæg. Þar
kemur margt fram sem varpar ljósi
á hvað er konum til trafala við að ná
settum mörkum og bent á lausnir til
að snúa málum okkur konum í hag.
Við pistlahöfundana segi ég: Hafið
vit á að tala ekki niður til kynsystra
ykkar, heldur skulið þið þakka þeim
þegar þær stíga fram fyrir skjöldu
og leggja sannfæringu sína í dóm
landsmanna. Það gerðu margir þeg-
ar þið leituðuð eftir, svo þið mættuð
vera þar sem þið eruð og allt gott um
það að segja. Öllum landsmönnum
óska ég gleðilegs sumars og megi
komandi vikur verða lærdómsríkar
og uppbyggilegar.
Það borgar sig
ekki að vera þæg
Eftir Guðrúnu Ingimundardóttur
Höf. er tryggingafulltrúi á Höfn.