Morgunblaðið - 16.05.2003, Blaðsíða 5

m,
ók
u
Vignis
um
af
in
dala
l
ára-
á jörðinni er áleitin, hverrar trúar
sem maður er,“ segir hann.
Þótt Vigni hafi hálft í hvoru grunað
að hann væri HIV-smitaður, fór hann
ekki í greiningu fyrr en nokkrum
mánuðum eftir að Þórður greindist.
„Ég vildi fá tíma til þess að hugsa um
Tóta en ekki sjálfan mig. Í rauninni
varð ég ekki fyrir ýkja miklu áfalli
þegar ég greindist, ég hafði vanist til-
hugsuninni og fannst greiningin ekki
breyta miklu.“
Fegurðin allt um kring
Og framanaf háðu veikindin hon-
um ekki að ráði. Hann stundaði vinnu
sína eins og ekkert hefði í skorist,
ræktaði fjölskyldu sína og vini og
lagði ofuráherslu á að tileinka sér já-
kvætt hugarfar, sama á hverju dyndi.
„Ég hef svosem fengið minn
skammt af þunglyndi, verið á þung-
lyndislyfjum um tíma og einstaka
sinnum þurft hjálp þegar mér leið
sem verst,“ viðurkennir Vignir.
Hann upplýsir að sér hafi þó sjálfum
tekist best upp í að ná tökum á dep-
urðinni, „... þótt ég segi sjálfur frá,“
bætir hann við að hætti hins hæv-
erska manns. Og uppskriftin er ...?
„Jákvætt hugarfar umfram allt,“
svarar hann að bragði og heldur
áfram: „Í því felst að sjá fegurðina
allt um kring, í stóru og smáu; ein-
hverju sem menn gefa alla jafna ekki
ýkja mikinn gaum í dagsins önn og
amstri. Lífið er töfrum gætt og fullt
af áskorunum alla daga.
Hugðarefni eins og hug-
leiðsla, oft samfara alls kon-
ar föndri og dundi, gefa lífi
mínu gildi. Ef manni sjálf-
um tekst að sá einhverjum
bjartsýnis- og gleðifræjum
á þunglyndið í vök að verj-
ast.“
Bjartsýnis- og gleðifræ
Slíkum fræjum kappkost-
ar Vignir að sá. Illu heilli
eiga veikindin og tíðar
sjúkrahússinnlagnir síðast-
liðin þrjú ár þátt í að hann
hefur meiri tíma en áður til
að sinna fjölbreyttum
áhugamálum sínum. Að vísu
starfar hann ennþá í Laug-
arnesskóla, en er nú í hluta-
starfi í heilsdagsskólanum
og grípur í forfallakennslu.
Þótt lyfin verði sífellt full-
komnari, segir hann fylgi-
kvilla enn vera vandamál og
stöðugt sé verið að prófa á
sér ný lyf. Vöðvaverkir, sýk-
ingar og húðofnæmi eru
meðal þeirra kvilla, sem
herjað hafa á hann um
lengri eða skemmri tíma.
„Þótt ónæmiskerfið sé orðið
lélegt lít ég björtum augum
til framtíðar. Núna er hægt
að lifa með sjúkdómnum,
gagnstætt því sem var þeg-
ar Tóti veiktist. Læknarnir
fylgjast vel með mér, ég hef
alltaf nóg fyrir stafni og hef
verið hamingjusamlega
giftur í sex ár.“
Eiginmaðurinn heitir
Marteinn Tryggvason,
bankastarfsmaður. Og þótt
vel fari á með þeim hjóna-
kornum, segir Vignir að
Marteinn sé ekki eins mikill
áhugamaður um andleg
málefni og hann sjálfur.
„Marteinn er allur í katta-
rækt og pælingum henni
tengdri,“ upplýsir Vignir.
Enda kemur í ljós að það er Marteinn
sem á heiðurinn af óvenjulega gljá-
andi og fögrum feldi þeirra Slag-
brands og Appelsínu. „Ég hafði
þekkt Marteinn lengi áður en við fór-
um að vera saman. Við Tóti kynnt-
umst honum í tengslum við katta-
áhugann fyrir mörgum árum, en Tóti
var líka geysilega mikill áhugamaður
um kattarækt. Sjálfum finnst mér
kettir alveg ágætir, en er svosem
ekkert sérstaklega upprifinn yfir
þeim.“
Ljóðaveganesti
frá Ljósálfi
Talið berst aftur að sáningu bjart-
sýnis- og gleðifræjanna, eins og
Vignir kallar viðleitni sína til að
stuðla að jákvæðu hugarfari, jafn-
rétti og friði í hjarta sjálfs síns, vina
sinna og kunningja. Fyrst er til að
taka að fyrir tæpum tveimur árum
hóf hann að senda ljóð í tölvupósti á
mánudögum til nánustu vina og
vandamanna.
„Núna eru 300 manns á póstlist-
anum og sífellt bætist í hópinn. Ég
setti mér þá reglu að senda ljóðin
skömmu eftir miðnætti á sunnudegi,
þannig að fólk læsi þau þegar það
settist við tölvuna á mánudegi og
fengi hollt og gott ljóðaveganesti fyr-
ir vikuna. Framtakið mælist vel fyrir,
að minnsta kosti fékk ég margar
kvartanir í eina skiptið sem ég var
svolítið seinn fyrir með ljóðasending-
arnar. Annars hleypur Marteinn
undir bagga ef ég er á sjúkrahúsi,
þannig að ljóðin skila sér alltaf. Ég
hef mikla ánægju af að lesa ljóð og
held að allir hefðu gott af slíkum
lestri annað slagið. Ljóðasendingarn-
ar eru leið mín til að kynna ljóð fyrir
fólki, fá það til að lesa eitt ljóð á viku
og velta því svolítið fyrir sér.“
Eftirlætisljóð Vignis er Stig af
stigi eftir þýska skáldið Hermann
Hesse (1877–1962) í þýðingu Heimis
Pálssonar. Hann fékk Viðar Egg-
ertsson leikara til að fara með ljóðið
við útför Þórðar og hefur æ síðan
haft síðustu setningu annars erindis
að einkunnarorðum sínum og látið
hana fylgja öllum ljóðasendingum:
„Sérhver byrjun lífsins er töfrum
gædd sem vernda og vaka og verja
okkur mæðu dægurkífsins,“ stendur
alltaf neðanmáls og undirskriftin er
Ljósálfur, en ekki Vignir Jónsson
eins og búast mætti við. Ég hafði líka
tekið eftir að undir nöfnum Vignis og
Marteins á dyrabjöllunni stendur
Ljósálfur og er því spurn hvers kyns
sé.
„Ljósálfur er dulnefni, sem ég kom
mér upp fyrir margt löngu,“ svarar
hann leyndardómsfullur á svip.
„Svona mest til gamans fyrir smá-
fólkið, vini mína. Ljósálfur var til
dæmis alveg upplagt heiti á dular-
fullri veru, sem í fyrrasumar hóf að
senda 24 krökkum á aldrinum 5 til 12
ára kort einu sinni í viku í ellefu vikur
og bauð síðan öllum í Regnbogapartý
á Frakkastígnum tólftu vikuna. Eftir
trakteringar og fínerí hélt hersingin
með hvítar derhúfur, skreyttar regn-
bogalitunum og með fána í stíl til liðs
við fjöldagöngu samkynhneigðra,
sem farin var sama dag.“
Kortin, samtals 264 gleðifræ,
nostraði Vignir við að útbúa þegar
hann var heima að jafna sig eftir
sjúkrahúsvist. Hann handskrifaði
einn kafla á hvert kort úr dæmisögu
um regnbogalitina. Segir þar af rifr-
ildi litanna um hver þeirra væri best-
ur og fallegastur. Þegar hver litur
var búinn að tala sínu máli, kom rign-
ingin og leiddi þeim fyrir sjónir að
allir þjónuðu jafnmikilvægum til-
gangi og allir væru þeir fagrir, hver á
sinn hátt. „Þetta er líka dæmisaga
fyrir fullorðna,“ segir Vignir og lætur
nokkur orð falla um mikilvægi lit-
rófsins í umhverfinu. Sjálfur er hann
allsendis ófeiminn að klæðast öllum
regnbogans litum og heldur raunar
mikið upp á regnbogalitina, bæði
eina sér og alla saman eins og þeir
birtast í fána samkynhneigðra.
Öðruvísi forgangsröðun
„Dútl“ af þessu tagi segir hann
helgast af löngun sinni til að hafa
áhrif á hugarfar fólks, en sé honum
jafnframt sjálfum til ómældrar
ánægju og dægrastyttingar. Hann
neitar því ekki að sjúkdómurinn hafi
breytt sýn hans á tilgang lífsins og
kveðst að öllum líkindum ekki hafa
lagt sig eins í líma við að rækta tengsl
við vini sína ef hann gengi heill til
skógar.
„Ég forgangsraða bara öðruvísi en
áður og kannski öðruvísi en aðrir,“
segir hann einfaldlega eftir að hafa
sagt mér frá bók með ljósmyndum,
teikningum, ljóðum og öllu mögulegu
um ljósastaura. Tilurð hennar var
með þeim hætti að vinkona hans,
Wincie Jóhannsdóttir, fluttist til
Hofsóss og hafði á orði hve þar væri
allt yndislegt, hvergi væri til dæmis
að sjá ljóta ljósastaura eins og í
Reykjavík. „Þar sem ég var allsendis
ósammála viðaði ég að mér alls konar
efni um ljósastaura til að sýna fram á
hið gagnstæða. Á endanum varð úr
þessu bók, sem ég gaf henni í sex-
tugsafmælisgjöf,“ segir Vignir og
bætir við að oft sjái fólk ekki feg-
urðina í því sem það hafi fyrir aug-
unum alla daga og viðtekin venja sé
að flokka sem eitthvað ljótt.
Andleg málefni á póstlista
Sumar pælingar Vignis um andleg
málefni og gildi hugleiðslu eru of
flóknar til að gera þeim skil í stuttu
máli. Hann er í stöðugu sambandi við
hóp fólks á Netinu, sem aðhyllist
kenningar Bandaríkjamannsins J.J.
Dewey, en sá heldur úti póstlistanum
Keys of Knowledge og er höfundur
bókarinnar The Immortal og fjölda
fræðigreina um andleg málefni, t.d.
The Molecular Realationship, The
Gathering of Lights og Gods of the
Bible. Vigni finnst ég eflaust svolítið
sljó því hann bendir mér á síðuna
www.freeread.com, sem hann segir
einkar innihalds- og lærdómsríka.
Ég vík talinu að origami og mandöl-
um.
Origami og 365 mandölur
„Origami er eitt af því sem ég hef
verið að dunda mér við í mörg ár. Ég
lærði listina af bókum og hef haldið
mörg origami-námskeið fyrir 7 til 12
ára krakka. Eitt árið var ég líka með
námskeið fyrir kennara fyrir jólin,
enda japanska pappírsbrotið
skemmtilegt í alls konar jólaskraut.
Þessa dagana er ég miklu uppteknari
af mandölum. Um áramótin strengdi
ég þess heit að gera eina mandölu á
dag, bæði til að fá útrás fyrir sköp-
unargleðina og til að hugleiða inn á
þær eins og ráð er fyrir gert. Ég hef
staðið við áramótaheitið og mandöl-
urnar eru nú jafn margar og dagarn-
ir, sem liðnir eru af árinu. Stundum
hefur komið fyrir að ég hrekk upp
með andfælum vegna þess að ég
gleymdi mandölu dagsins. Þá er ekki
annað að gera en að fara framúr og
hefjast handa.“
Mandöluformið er hringur, sem
menn skreyta og mála á mismunandi
máta eftir því sem hugurinn býður
hverju sinni. Mandölur má, að sögn
Vignis, finna í vísindum, trúarbrögð-
um, listum og síðast en ekki síst í
sjálfri náttúrunni.
„Mandölur eru tákn fyrir heild,
orðið er komið úr sanskrít og þýðir
hringur. Í trúarbragðalist táknar
mandalan hring eilífðar. Geðlæknir-
inn Carl Jung er sagður hafa notað
mandölur sem meðferðarúrræði og
sjálfur hef ég trú á að úr þeim megi
lesa hugarástand skapara þeirra.
Sumir hafa auðþekkjanlegan stíl en
yfirleitt eru mandölur afar fjölbreyti-
legar eins og sjá má í nokkurs konar
mandölu-galleríi á Netinu,
www.mandalaproject.org. Mandölur
er tjáningarform mitt og endur-
spegla hughrif úr ýmsum áttum,
jafnvel drauma. Eina sameiginlega
einkenni þeirra er að ég hef nánast
alltaf gyllt í miðjunni, eða að minnsta
kosti einhvers staðar í mynstrinu.
Samkvæmt þekkingu minni í lita-
fræði táknar gyllt sannleikann eða
tæra vitund.“
Þótt Vignir hafi lítið haft sig í
frammi með list sína og hafi gefið
flest verka sinna út og suður, hyggst
hann bregða út af vananum á Menn-
ingarnótt Reykjavíkur og gefa gest-
um og gangandi kost á að skoða man-
dölur sínar í verslun Höllu og Helga á
Laugaveginum. Kannski verður
hann á staðnum til að útskýra þýð-
ingu þessa sérstæða listforms.
Áskorun alla daga
Um leið og ég sýni á mér fararsnið
nefnir Vignir að hann hafi eitt árið
bætt við sig í námi og farið í text-
íldeild KHÍ og m.a. lært prjón, út-
saum, vélsaum og vefnað. Ertu þá
líka að prjóna og sauma heimavið?
„Ekki mikið,“ svarar hann, „en ég er
alveg rosalega montinn af þessum
barnasmekkbuxum, sem ég saumaði
í regnbogalitunum,“ segir hann og og
dregur þær upp úr kommóðuskúffu.
Hann má alveg vera montinn.
Mannasiðabókin hefði ábyggilega
ekki lagt blessun sína yfir næstu
spurningu, sem er hvort hann lumi
kannski á öðru handverki í skápum
og skúffum? Vignir seilist ofan í
skrifborðsskúffu í Jónsstofu. „Þetta
er kassinn með sýnishornum af jóla-
og boðskortum í Þorláksmessuteiti
okkar eins og ég hef sent síðastliðin
16 ár,“ segir hann. Sjálfur býr hann
til frumgerð kortanna, sem eru sí-
breytileg frá ári til árs, og svo dunda
þeir Marteinn sér við að gera um 100
stykki til viðbótar.
Eins og góðum gestgjafa sæmir
fylgir Vignir gestinum til dyra.
„Svona er lífið, fullt af áskorunum,“
segir hann að skilnaði, „maður veit
aldrei hverjum maður kynnist í dag
eða á morgun.“
Nokkrar manneskjur eru á ferli á
Frakkastígnum. Hvort þar leynist
hvunndagshetja sést hvorki á útliti
þeirra né fasi.
Morgunblaðið/Jim Smart
em
r.
ðs
3
4
5
6
vjon@mbl.is
DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2003 B 5
SADAKO Sasaki var tveggja áraþegar kjarnorkusprengjunni
var varpað á Hiroshima í seinni
heimsstyrjöldinni. Tíu árum síðar
veiktist hún vegna afleiðinga
sprengjunnar. Hún fékk hvítblæði
og var lögð inn á sjúkrahús. Vinur
Sadako sagði henni frá gamalli þjóð-
sögu í Japan sem var á þá leið að ef
maður gæti brotið 1.000 trönur
(sembazuru á japönsku) þá mundi
það lækna öll mein. Sadako byrjaði
að brjóta pappírströnur í þeirri von
að hún mundi lifa sjúkdóminn af.
Hún notaði m.a. pappír undan lyfj-
um sem hún fékk og sælgætispappír.
Í fyrstu bað hún um eigin bata en
þegar hún sá að sjúkdómurinn var
að draga hina krakkana sem lágu
með henni á deildinni til dauða vissi
hún að hún mundi líklega ekki ná
bata og breytti því bæn sinni.
Hin nýja bæn Sadako var bæn um
heimsfrið. Henni tókst að klára 644
trönur áður en hún lést. Bekkjar-
félagar hennar brutu það sem upp á
vantaði eða 356 trönur. Það voru því
1.000 trönur sem fylgdu Sadako
þegar hún var jörðuð.
Eitt af því sem Sadako skrifaði um
trönurnar sínar meðan hún lá á
sjúkrahúsinu var: „Ég mun skrifa
„friður“ á vængi ykkar og þið mun-
uð fljúga út um allan heim.“
Sagan af Sadako varð fljótt á vit-
orði flestra í Japan og brátt fóru
önnur börn að ráði hennar, þau
brutu trönur í táknrænni bæn um
frið og sendu til Hiroshima.
Árið 1958 var minnismerki reist í
Friðargarðinum í Hiroshima til
minningar um Sadako. Þetta er
stytta af ungri stúlku sem heldur á
pappírströnu. Þúsundir papp-
írstrana sem höfðu borist til Hiro-
shima voru hengdar á styttuna.
Karl Bruckner frá Austurríki
skrifaði bók um þessa atburði. Hún
hét „Sadako Will Leben“ og kom út
árið 1961. Enska þýðingin, „The day
of the Bomb“, var gefin út sama ár.
Þetta varð til þess að vekja athygli
ýmissa friðarhreyfinga á sögu Sad-
ako. Margir fóru að brjóta trönur,
stofnuðu jafnvel félög í þeim til-
gangi, og sendu þær til Hiroshima.
Enn þann dag í dag senda ungir
sem aldnir hvaðanæva úr heiminum
pappírströnur til Hiroshima. Trön-
urnar eru síðan hengdar á Turn
friðarins, styttuna af Sadako.
Sadako Sasaki er sérstaklega
minnst á degi friðarins sem er 17.
nóvember ár hvert.
Morgunblaðið/Kristinn
Pappírströnur á Laugaveginum.
Pappírströnur frá friðelskandi fólki
hvaðanæva úr heiminum eru hengd-
ar á Turn friðarins í Hiroshima.
Sadako og
pappírs-
trönurnar