Morgunblaðið - 18.05.2003, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 18. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FerðalögFimmtudaginn . maí fylgir Morgunblaðinu blaðauki um29
Meðal annars verður fjallað um:
• gönguferðir • tjaldsvæði landsins • ferðalög á hálendið • nestið í
ferðalagið • viðburði og uppákomur vítt og breitt um landið í sumar
• óviðjafnanlegar náttúruperlur • nýjungar í afþreyingu • nýja gististaði
og veitingahús • leiki og skemmtun fyrir börnin í aftursætinu.
Blaðið verður í nýju broti, þverformi 25x19 sm, heftað og prentað á
60 gr pappír. Pöntunarfrestur auglýsinga er til kl. 16 föstudaginn
23. maí. Skilafrestur er til kl. 12 mánudaginn 26. maí.
Hafið samband við auglýsingadeild
Morgunblaðsins í síma 569 1111 eða
á augl@mbl.is
samfélagins og fólki yfirleitt, eins og
þeir skýrðu fyrir mér forustumenn
þeirrar endurhæfingarvinnu sem haf-
in er og er að miklu leyti á vegum
UNAMSIL í samvinnu við heima-
menn og hin ýmsu samtök Sameinuðu
þjóðanna. Undirstaða þeirrar flóknu
vinnu er að leyfa þessum börnum með
stuðningi að gera sem mest sjálf, um
leið og markvisst þarf að byggja upp
tiltrú í þeirra garð hjá fólkinu í land-
inu, sem auðvitað er tortryggið. Til að
fá börnin jákvæð og með verða þau að
fá eitthvað út úr því sjálf.
Þetta er hið unga fólk framtíðar-
innar í landinu og langfjölmennasti
hópurinn. Ef ekki er hlúð að þeim og
takist ekki að móta þau og endurhæfa
í samfélagið er framtíð landsins von-
laus, eins og viðmælandi minn Yousef
Hamdan orðaði það. Ekki er nóg að
taka af þeim byssurnar, það verður að
vekja áhuga þeirra með því að fá þeim
viðfangsefni. Liður í því eru barna-
dagskrárnar sem útvarpað er úr höf-
uðstöðvum SÞ og börn á aldrinum 5–
18 ára vinna algerlega sjálf. Hver sem
er getur rætt þar frjálslega öll sín
mál.
Lögregla í endurhæfingu
Nú skyldi maður ætla að fólk eigi
erfitt með að bera traust til lögreglu
eftir það sem á undan er gengið. Efist
um að lögreglan kunni viðunandi siði í
nýju umhverfi. Þetta er hluti af þeim
öryggismálum sem UNAMSIL hefur
fengið umboð til að hjálpa til við að
koma í viðunandi horf áður en liðið
hverfur á brott í áföngum. Eins og er
rekur friðargæsluliðið sjálft lögreglu,
eiginlega þá einu í landinu. Fyrir sex
vikum komu Bretar og lögreglumenn
frá Samveldislöndunum til að endur-
þjálfa lögregluna. Og meðan ég var
þar höfðu Sameinuðu þjóðirnar náð
samkomulagi um að yfirtaka þá end-
urskipulagningu, með þjálfun eldri
lögregluþjóna og 4.000 nýrra. Hafa
verið fengnir lögreglumenn frá ýms-
um löndum til að standa að þessari
þjálfun, m.a. frá Norðurlöndum. Þau
námskeið eru nýbyrjuð og lögreglu-
skólinn í Hastings kominn í gang.
UNAMSIL hefur ráðið 170 lögreglu-
menn frá 24 löndum til að vinna við
hliðina á götulögreglu staðarins í upp-
hafi. Endurþjálfaðir lögreglumenn,
sem ekki bera vopn, verða að koma út
á götuna næstu tvö árin. Öryggis-
gæsla og löggæsla verða þó í fram-
tíðinni að hvíla á stjórnvöldum stað-
arins.
Tímamót
í friðargæslu?
Á þeim stutta tíma síðan Öryggis-
ráðið stofnaði friðargæslusveitina
UNAMSIL fyrir tveimur árum hefur
semsagt ótrúlega miklum áföngum
verið náð. Í stuttri blaðagrein er að-
eins hægt að drepa á lítið af því sem
ýtt hefur verið úr vör, einkum í al-
manna- og mannúðarmálum. Hér
virðist skipta sköpum að í þetta sinn
hefur Friðargæslulið SÞ verið gert út
með nægilega stórt lið til að ráða við
viðfangsefnið, 17.500 hermenn í her-
deildum frá 30 þjóðum, flestar þeirra
Afríku- og Asíuþjóðir, sem dreift er
um allt landið. Sjálf kom ég í búðir
Sambíumanna og Bangladeshliðsins
og dvaldi nokkra daga hjá pakist-
anska liðinu í austanverðu landinu.
Og ég dáist að því af hve mikilli alúð
þessir hermenn leggja sig fram um að
aðstoða, jafnvel í sjálfboðavinnu og á
eigin kostnað. Hér virðast allir sann-
færðir um að það sé þess virði að
þjóðir heims leggi sína ungu menn til
friðargæslu þegar svo mikið liggur
við.
Ljóst er að friðarsamningar og
friður er langt frá því að vera endirinn
á friðarferli til frambúðar. Hér virðist
skipta mestu að þessi friðargæslu-
sveit UNAMSIL virðist hafa fengið
víðtækara umboð til afskipta og að-
gerða á almennum vettvangi og við
uppbyggingu og í mannréttindamál-
um en tíðkast hefur til þessa. Verk-
efnið er ekki aðeins að koma á friði og
afvopna stríðandi aðila, tryggja ör-
yggi og löglegan framgangsmáta og
tryggja óhefta umferð um landið,
heldur líka að vinna í framhaldi í sam-
vinnu við ný stjórnvöld að endurreisn
og endurhæfingu á bókstaflega öllum
sviðum. Yfirhershöfðinginn Daniel
Ishameln Opandi kvaðst hafa trú á
því að Öryggisráðið hefði nú tekið
rétta ákvörðun með því að skilja ekki
land eftir að afloknum kosningum til
að sjá um sig sjálft. Með því að veita
stjórnvöldum svigrúm til þess að ná
eðlilegu ástandi og aðstoð til að
byggja upp nauðsynlega þætti sam-
félagins, þar sem innviðir eru allir
horfnir.
En er þetta stefnubreyting í friðar-
gæslu Sameinuðu þjóðanna? Jafnvel
tímamót? Þegar ég bar þetta undir
Alan Dos, hinn sérlega fulltrúa aðal-
ritarans Kofis Annans í Sierra Leone,
benti hann mér á að þetta ætti sér
svolítinn aðdraganda og vísaði til svo-
nefndrar Brahin-skýrslu, sem hefði
lagt slíkar línur, en tæki jafnan lang-
an tíma að komast í gagnið. Hann er
maður með margra áratuga reynslu
af friðargæslumálum, svo ég held
áfram að trúa því að þarna hafi að
minnsta kosti orðið skörp beygja í að-
ferðafræðinni, sem eigi eftir að skipta
miklu máli í framtíðinni.
Hvað svo?
Hvernig í ósköpunum á að fara að
því að koma mannlífi í gang í landi þar
sem meira en helmingurinn af íbúun-
um var að hrekjast fram og aftur á
flótta og streymir nú heim? 230 þús-
und komin frá nágrannalöndum, 220
þúsund úr flóttamannabúðum innan-
lands og í tilbót streyma 65 þúsund
flóttamenn frá Líberíu í versnandi
ástandi þar. Þetta fólk flæðir allt
þangað sem bókstaflega allt er í rúst
og stofnanir þjóðfélagsins óvirkar.
Rafmagn er ekki einu sinni komið í
höfuðborginni og ekki heldur brúkleg
sorphirða, svo eitthvað sé nefnt.
Og hvað svo? Nú fer friðargæslulið
Sameinuðu þjóðanna fyrr eða síðar.
Allir sem ég talaði við óttast mjög þá
stund. Segja óskaplega mikilvægt að
Sameinuðu þjóðirnar hafi þarna
a.m.k. eitthvert lið svo lengi sem
þurfa þykir. Fáir treystu sér til að
segja fyrir um framhaldið. Ef litið er
til umhverfisins er Sierra Leone um-
kringt löndum þar sem er vaxandi
ólga. Að austan er Líbería, sem sendi
uppreisnarmönnum SL vopn, svo og
Fílabeinsströndin og órói er í Gíneu.
Ógn stafar úr öllum áttum. Og innan-
lands er hætta á ferðum ef ekki tekst
að finna ungu bardagamönnunum
vinnu. Þar verður að skapa fjölda
starfa og brúklegan efnahag. Til þess
þarf mikla hjálp alþjóðasamfélagsins.
Fleiri áhættuþætti má eygja. Í
kosningunum var herinn látinn greiða
atkvæði á undan og kom í ljós að her-
mennirnir höfðu ekki stutt kjörinn
forseta, sem vakti ugg. En þótt for-
setinn heimsækti herdeildirnar og
allt félli í ljúfa löð óttast sumir að ein-
hver þeirra kunni sem fyrr að hrifsa
völdin ef Friðargæslulið SÞ hættir að
veita aðhald.
Fólk hefur í kosningum trúað
Ahmed Tejan Kabbah forseta fyrir
því að leiða þjóðina á þessari hálu
braut. Hann kom heim eftir 20 ára
starf hjá Sameinuðu þjóðunum og var
í tvígang kjörinn með yfirburðum af
almenningi. Markmið hans og stjórn-
arinnar er ljóst. Að byggja aftur upp
demantavinnsluna til tekjuöflunar og
fá fjárfesta inn í landið, til að skapa
atvinnu. Lengi hefur enginn viljað
fjárfesta heima eða koma inn með fé
og gerir varla meðan ástandið er svo
ótryggt. Því eru varanlegur friður og
friðaruppbygging, sem Sameinuðu
þjóðirnar leiða, svo gífurlega mikil-
væg. Það skiptir sköpum á þessum
tímamótum.
Morgunblaðið/Elín Pálmadóttir
Steinar B. Björnsson, framkvæmdastjóri UNMASIL, og María Árelíusdóttir,
kona hans, í heimsókn í Hastingskampi, þar sem Sverrir Pétursson ræður ríkj-
um. Í miðju einn starfsmanna hans og yst t.h. Króatíumaðurinn Emil Virkas,
aðstoðarmaður Steinars.
Í Togahéraði kleif skóladrengur upp í
hátt tré til að færa mér ávexti. Skóla-
stjórinn var flóttamaður og búinn að
safna börnum aftur saman.
Morgunblaðið/Elín Pálmadóttir
Götumynd frá Freetown. Fólk kemur sér fyrir við allar götur og býður nánast hvað sem er til sölu.