Morgunblaðið - 22.05.2003, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2003 B 5














































































































NFRÉTTIR FRÉTTIR af hollenska matvöru-
fyrirtækinu Royal Ahold NV hafa
verið fyrirferðarmiklar í evrópskum
viðskiptafjölmiðlum undanfarnar
vikur og mánuði. Ahold varð upp-
víst að því að bóka meiri hagnað en
það fékk í raun. Stjórnendum fyr-
irtækisins „yfirsást“ að því er talið
er um 880 milljóna dollara hagn-
aður á þriggja ára tímabili, frá 2000
til 2002.
Umframhagnaðurinn, sem nemur
tæpum 65 milljörðum íslenskra
króna, var einkum færður til bókar
hjá bandarísku dótturfyrirtæki
Ahold, matardreifingarfyrirtækinu
U.S. Foodservice sem er það næst-
stærsta Bandaríkjunum.
Ástæða umframhagnaðar Ahold
er talin vera sú, samkvæmt tímarit-
inu Economist, að verð á vörum
sem fyrirtækið keypti af heildsölum
var fært til bókar með afslætti, þótt
ekki lægju fyrir staðfestingar frá
heildsölum um að veita ætti afslátt.
Þá telur blaðið að Ahold hafi gert
ráð fyrir sérstökum greiðslum frá
heildsölum fyrir söluörvandi að-
gerðir á vörum frá þeim. Þessar
„söluörvunargreiðslur“ hafi verið
færðar til bókar sem tekjur en aldr-
ei innheimtar. Leitt er líkum að því
að samkomulag hafi ríkt um þessar
færslur milli heildsala og Ahold.
Hvernig getur þetta gerst?
Þegar svona mál koma upp er eðli-
legt að fólk velti fyrir sér hvernig
þetta geti gerst. Það hljómar und-
arlega þegar sagt er frá því að svo
stór fyrirtæki, með fjölmarga hlut-
hafa, geti logið til um hagnað í þrjú
ár án þess að nokkur komist að því.
Morgunblaðið leitaði álits Ólafs
Þórs Jóhannessonar, aðjúnkts hjá
HR og endurskoðanda hjá Price-
WaterhouseCoopers. „Smásalinn
gefur sér það í upphafi, á grundvelli
sölusamnings, að hann fái einhvern
tiltekinn afslátt að gefnu ákveðnu
sölumarkmiði. Svona afslátt á ekki
að færa í bækur fyrr en ljóst er að
sölumarkmið nást og samningsað-
ilar séu sammála um það og fjár-
hæðir því tengdu. Í þessu tilfelli
virðist smásalinn færa afsláttinn í
bækur þrátt fyrir að það sé ekki
víst að sölumarkmið náist og gerir
ekki viðeigandi leiðréttingar þegar
fyrir liggur að markmið nást ekki.
Með því að lækka innkaupsverðið á
vörunni í sínum bókum þá býr U.S.
Foodservice til kröfu á heildsalann,
án þess að nokkur fótur sé fyrir
kröfunni, lækkar kostnaðarverð
seldra vara í rekstrarreikningi og
eykur þar af leiðandi hagnað.“
Að sögn Ólafs Þórs er ágrein-
ingur um reikninga og afslætti al-
gengur.
„Samningar sem gerðir eru í
svona viðskiptum ganga mikið til út
á afsláttarkjör og endurgreiðslur.
Flest fyrirtæki láta þó svona hluti
ekki gerast og færa bækur sínar á
heiðarlegan hátt. Þarna virðist vera
ásetningur um að fegra reiknings-
skilin.“
Bókhaldssvik Enron orkufyrir-
tækisins í Bandaríkjunum voru af
öðrum toga að sögn Ólafs Þórs. Í
því tilviki hafi Enron stofnað til
skuldbindinga í gegnum félög sem
það átti hlut í en þurfti þó ekki að
setja inn í samstæðureikning hjá
sér. Því hafi verið um að ræða duld-
ar skuldir utan efnahagsreiknings.
Ákveðnum rekstrareiningum hafi
þannig verið haldið utan við sam-
stæðuna til að láta hagnað Enron
virðast meiri.
65 milljarða svik
Í febrúar síðastliðnum, þegar fyrst
bárust fréttir af þessu bókhalds-
hneyksli, sem nefnt hefur verið
„Enron Evrópu,“ var talið að of-
metinn hagnaður félagsins gæti
numið 500 milljónum dollara eða
um 40 milljörðum króna. Líkt og
raunin varð í Enron-hneykslinu
hefur þetta mál undið upp á sig eft-
ir því sem nánar er farið ofan í
saumana á bókhaldinu. Nú er ljóst
að umframhagnaðurinn, sem í raun
kom aldrei inn í kassann, er um
75% hærri en í fyrstu var talið eða í
kringum 880 milljónir dollara, sem
nemur tæplega 65 milljörðum ís-
lenskra króna. Til samanburðar má
nefna að verðmæti stærsta félags í
Kauphöll Íslands nemur ekki einu
sinni svo hárri fjárhæð.
Í grein Economist er ýjað að því
að fleiri fyrirtæki á smásölumarkaði
gætu haft óhreint mjöl í pokahorn-
inu. Fram kemur að blaðið hafði
samband við hóp af smásölum og
heildsölum til að spyrja þá um bók-
haldsvenjur. Enginn þeirra sem
haft var samband við vildi þó tjá
sig. Metur blaðið það svo að smá-
salar, einkum á matvörumarkaði,
séu hræddir um að upp komist um
oftalin afsláttarkjör eða „söluörv-
unargreiðslur“ í þeirra bókhaldi.
Ennfremur að heildsalar séu tregir
að tjá sig um þessi mál af ótta við
að missa smásala úr viðskiptum.
Enron Evrópu?
Reuters
Nýr forstjóri Ahold, Svíinn Anders Moberg, stendur á milli stjórnarmanna í fyrirtæk-
inu. Hluthafar binda miklar vonir við að Moberg nái að rétta af fjárhag fyrirtækisins.
Ahold færði til bókar afslátt af heildsöluverði án þess að fá hann.
Afslátturinn var nýttur til lækkunar kostnaðar og hækkunar hagnaðar.