Morgunblaðið - 24.05.2003, Blaðsíða 29
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. MAÍ 2003 29
BYLGJA Dís
Gunnarsdóttir
sópran og Lára
S. Rafnsdóttir
píanóleikari
halda einsöngs-
tónleika í Nor-
ræna húsinu kl.
16 í dag.
Tónleikarnir
eru liður í burt-
fararprófi í ein-
söng frá Söngskólanum í Reykja-
vík.
Á efnisskránni eru m.a. íslensk
sönglög eftir Árna Björnsson,
Árna Thorsteinson og Jón Þórar-
insson, þýskir ljóðasöngvar eftir
Schumann, Brahms, Hugo Wolf og
Alban Berg og aríur úr óperum
eftir Händel, Verdi og Puccini.
Bylgja Dís hefur komið fram
sem einsöngvari við ýmis tækifæri,
m.a. í Gloria eftir Vivaldi, Requiem
eftir Fauré og B dúr messu Moz-
arts.
Lára S. Rafnsdóttir er kennari
við Söngskólann í Reykjavík.
Burtfararpróf í
Norræna húsinu
Bylgja Dís
Gunnarsdóttir
MENNINGARFÉLAGIÐ Hisp-
ánica og Stofnun Vigdísar Finn-
bogadóttur í erlendum tungumál-
um gangast fyrir dagskrá um
bókmenntir og bókmenntasögu
Mexíkó í Alþjóðahúsinu við Hverf-
isgötu kl. 16 í dag. Flutt verða þrjú
stutt erindi: Dr. Hólmfríður Garð-
arsdóttir stiklar á stóru um bók-
menntasögu Mexíkó og nefnir er-
indið Samtími í sífelldum blóma
[Contemporaneidad que florece],
Sigríður Ragna Birgisdóttir flytur
erindið Svikakvendi í Kryddlegn-
um hjörtum [El malinchismo en
Como agua para chocolate] og
Edna Mastache flytur erindi á
spænsku sem hún nefnir: Literat-
ura de mujer: Murmullo hecho voz
[Bókmenntir eftir konur: Tuldur
sem varð að röddu].
Kynnir og dagskrárstjóri verður
Angélica Cantú, ráðgjafi og túlkur
hjá Alþjóðahúsinu.
Almennar umræður.
Mexíkóskar
bókmenntir
í Alþjóðahúsinu
NÝTT útilistaverk verður afhjúpað
við Borgarholtsskóla í Grafarvogi, í
dag kl. 15.30. Verkið nefnist Dýr-
mæti og er eftir Gjörningaklúbbinn.
Skólinn stóð fyrir opinni hugmynda-
samkeppni síðastliðið vor og kaus
dómnefnd verk Gjörningaklúbbsins.
Verkið samanstendur af demants-
laga skúlptúr úr ryðfríu, epoxy
húðuðu stáli og áletruninni „Ómet-
anlegt dýrmæti“ á rúðu í skólabygg-
ingunni.
Demanturinn er staðsettur í bíla-
planinu. Áletrunin í glugganum vísar
til mannauðsins innan skólans og
þess starfs sem þar er unnið.
Verkið var unnið af stálsmiðjunni
Stálbæ í Kópavogi.
Útilistaverk
afhjúpað
LEIKHÓPURINN Perlan efnir til
styrktarsamkomu í Iðnó á morgun,
sunnudag, kl. 16–18, en hópurinn
hyggur á Noregsferð í júlí og sýnir
ævintýrið Hringilhyrning á Regine-
dögum.
Perlan er leiksýningarhópur
þroskahamlaðra og eiga þau 20 ára
sýningarafmæli um þessar mundir.
Einnig undirbýr hópurinn för á al-
þjóðlega listahátíð fatlaðra í Wash-
ington DC næsta vor.
Umsjónarmaður og leikstjóri leik-
hópsins er Sigríður Eyþórsdóttir.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Frá sýningu leikhópsins Perlunnar.
Perlan á leið til Noregs
STRENGJASVEIT Tónlistarskóla
Ísafjarðar heldur tónleika í Krists-
kirkju kl. 15.30 í dag og er það liður í
fjáröflun sveitarinnar en hún hyggur
á för til Tékklands og Póllands í
byrjun júní.
Áætlaðir eru tónleikar í Prag og í
Krakáw.
Á tónleikunum verða m.a. fluttir
konsertar eftir Vivaldi og Händel,
Adagio eftir Albinoni og Holberg-
svítan eftir Edvard Grieg.
Styrktartón-
leikar í Krists-
kirkju
♦ ♦ ♦
MORGUNBLAÐIÐ hefur á liðn-
um vikum gert málefni Bókmennta-
kynningarsjóðs að umfjöllunarefni,
fyrst í ýtarlegu við-
tali við Jónínu Mik-
aelsdóttur, formann
sjóðsins, og síðan í
Reykjavíkurbréfi
hinn 18. maí síðast-
liðinn. Við fögnum
mjög opinberri um-
ræðu um stöðu Bók-
menntakynning-
arsjóðs en hér er
hins vegar margt að
athuga.
Hvorki fugl
né fiskur
Bókmenntakynn-
ingarsjóður hefur í
ár úr um 6,5 millj-
ónum að spila. Um
helmingur þess fjár fer í beina styrki
vegna þýðinga íslenskra verka á er-
lend mál og styrki vegna ferða ís-
lenskra höfunda á bókmenntahátíðir
eða vegna kynningar á verkum
þeirra erlendis. Hinn helmingurinn
fer í rekstur skrifstofu Bókmennta-
kynningarsjóðs, verktakalaun, ferða-
kostnað á vegum skrifstofu og þátt-
töku í bókmenntakynningum ytra.
Vissulega eru þetta miklir pen-
ingar – þangað til þeir eru settir í
samhengi við annað. Frá árinu 1999
hefur á fimmta tug milljóna verið
varið til útrásar íslenskrar tónlistar.
Það er tvöfalt meira en allur Bók-
menntakynningarsjóður. Umboðs-
maður íslenska hestsins mun árlega
fá á árunum 2003–2007 ellefu millj-
ónir króna (þar af níu frá hinu op-
inbera). Við ætlum síst að lasta það
að stjórnvöld vilji kynna tónlist og
hross erlendis en þegar upphæðir
sem varið er til þeirra verkefna eru
skoðaðar í samhengi við Bókmennta-
kynningarsjóð verður hann hvorki
fugl né fiskur. Þess má einnig geta að
Edda – útgáfa, sem rekur sérstaka
Réttindastofu til útflutnings á ís-
lenskum bókmenntum, ver meira fé
til þessara mála en íslenska ríkið.
Hjá Bjarti fara einnig umtalsverðir
fjármunir í kynningu á höfundum er-
lendis og eru þá önnur forlög ótalin.
Í fyrrnefndum Morgunblaðs-
greinum var mjög vikið að hlið-
stæðum bókmenntakynningarstofn-
unum erlendis og sagt að þær sem
væru sjálfstæðar og óháðar næðu
miklum árangri. Það skyldi þó ekki
vera í samræmi við þá fjármuni sem
þær hafa úr að spila? Hollenska bók-
menntakynningarstofan fær á ári
hverju tvær milljónir evra til ráðstöf-
unar, eða 170 milljónir íslenskra
króna, og er auðvelt að ímynda sér
hvað hægt er að gera fyrir slíka fjár-
muni.
Í fyrrnefndu viðtali við formann
Bókmenntakynningarsjóðs kemur
fram að sjóðurinn hafi veitt fimmtíu
styrki til þýðinga á íslenskum bókum
á árunum 2001–2002. Vissulega mun-
ar um slíkt en þegar sá fjöldi er sett-
ur í samhengi dofnar heldur yfir
glansmyndinni. Árin 2000–2001 gerði
Réttindastofa Eddu – útgáfu samn-
inga vegna útgáfu á tvö hundruð
verkum fyrir þrjátíu höfunda í þrjá-
tíu löndum. Fjórfalt meira en Bók-
menntakynningarsjóður var fær um
að styrkja þau tvö ár sem tilgreind
voru. Réttindastofa Bjarts selur á ári
hverju verk höfunda til ýmissa landa
– og eru þá ótalin verk sem fulltrúar
annarra forlaga hafa samið um við
útgefendur á erlendum vettvangi. Á
undanförnum árum hefur orðið gríð-
arleg aukning í sölu á útgáfurétti á ís-
lenskum verkum til erlendra forlaga
en því miður hefur Bókmenntakynn-
ingarsjóði ekki verið gert kleift að
mæta þeirri breytingu.
Nýta fjármuni betur
Það er ljóst að Bókmenntakynn-
ingarsjóður er ófær um að sinna hlut-
verki sínu við þessar breyttu að-
stæður. Þýðingarstyrkir ríða á
stundum baggamuninn þegar erlend
forlög ákveða að festa kaup á ís-
lensku verki en þeir fjármunir sem
nú eru til skiptanna hrökkva hvergi
til. Hvað er til ráða? Sú hugmynd
hefur kviknað að hlutverki sjóðsins
verði skipt niður á þá sem nú þegar
eru að sinna hliðstæðum verkefnum
til þess að nýta betur þá fjármuni
sem varið er til þess að kynna ís-
lenskar bókmenntir á erlendum vett-
vangi.
Ný sjálfseignarstofnun?
Í stuttu máli yrði sett á laggirnar
sjálfseignarstofnun sem hefði sama
hlutverk og Bókmenntakynning-
arsjóður: Að stuðla að sem víðtæk-
astri kynningu á íslenskum bók-
menntum erlendis og greiða fyrir
útgáfu þeirra með því að úthluta þýð-
ingarstyrkjum, hafa umsjón með
þátttöku Íslands í erlendum menn-
ingarviðburðum og alþjóðlegum
samskiptum á sviði bókmennta.
Þessu hlutverki yrði síðan deilt niður
á þá sem nú þegar yrkja þennan akur
og má þar nefna, fyrir utan mennta-
málaráðuneytið, utanríkisráðuneytið,
Rithöfundasamband Íslands, Félag
íslenskra bókaútgefenda og ýmsa op-
inbera aðila, auk einkafyrirtækja.
Fulltrúar þeirra sem stæðu að
stofnuninni ættu fulltrúa í stjórn
hennar en síðan væri sérstök úthlut-
unarnefnd vegna þýðingarstyrkja
sem væri skipuð eins og stjórn Bók-
menntakynningarsjóðs nú, með full-
trúa frá menntamálaráðuneyti, Rit-
höfundasambandi Íslands og Félagi
íslenskra bókaútgefenda.
Allir leggist á eitt
Verði sú leið farin að styrkja út-
flutning íslenskra bókmennta með
þessum hætti er sjálfstæði stofn-
unarinnar tryggt. Hún felur það
einnig í sér að við forðumst tvíverkn-
að og nýtum þá fjármuni sem fyrir
hendi eru með sem bestum hætti. Og
með þessu tryggjum við að hlutverki
Bókmenntakynningarsjóðs er sinnt
af meiri krafti en áður.
Það ber að fagna þeirri umræðu
sem nú hefur hafist um málefni Bók-
menntakynningarsjóðs. Hins vegar
er óþarfi að gera meira úr starfsemi
sjóðsins en efni standa til. Núna er
hann vanmáttugur og engan veginn í
stakk búinn til að þjóna hlutverki
sínu. Allir verða að leggjast á eitt og
leita leiða til að hægt sé að auka veg
íslenskra bókmennta erlendis sem
mest – á sem hagkvæmastan hátt.
Bókmennta-
kynningarsjóður
á krossgötum
Eftir Pétur Má Ólafsson og
Snæbjörn Arngrímsson
Pétur Már er útgáfustjóri Vöku-Helgafells.
Snæbjörn er útgefandi hjá Bjarti.
Pétur Már
Ólafsson
Snæbjörn
Arngrímsson
UMRÆÐAN