Morgunblaðið - 25.05.2003, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 25. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Úr aðvífandi þyrlunniblasa við í grænniskógarbreiðu kílómetr-ar af brúnum upp-gröfnum flekkjum með
gryfjum og hólum eftir demanta-
leit. En þegar lent er á jörðu í
Síerra Leone austur við landamæri
Líberíu tekur við alger auðn, varla
fært um götur í bænum Koindu
nema á fjórhjóla herjeppum, þótt
rigningartím-
inn sé enn
ókominn. Ið-
andi mann-
fjöldi af heim-
komnu
flóttafólki fyll-
ir götur og
reynir að selja
eitthvað. Kon-
ur með börn á
bakinu og
hlass á höfði
og karlar að
krafsa í jörðu í
von um happa-
feng.
Ég hefi
komið með
þyrlu friðar-
gæsluliðs Sameinuðu þjóðanna,
fengið far með læknum og eftirlits-
fólki frá UNAMSIL vegna hins ný-
tilkomna lassa-sjúkdóms, sem strá-
fellir fólk. Við höfðum lent í þremur
bæjum og þeir skilja mig svo eftir í
skjóli friðargæsluliðs Pakistana,
sem hefur á hendi stjórnina á aust-
urhéraði Síerra Leone, á svæðinu
sem verst hefur orðið úti í þessu 11
ára hryllilega borgarastríði. Pak-
istanarnir höfðu verið beðnir fyrir
mig, enda engar samgöngur eða
neitt annað fyrir aðkomufólk norð-
an úr allsnægtum. Þegar friðar-
gæslulið Pakistana kom síðla árs
2001 til bæjarins eftir að friður var
saminn og ribbaldaflokkarnir, sem
þar höfðu ríkt meira og minna í
áratug, voru að afvopnast var þessi
bær svo til í eyði, húsin í rúst og
fólkið flúið. Nú virtist allt iðandi af
lífi. Flóttafólkið streymdi að af ver-
gangi um landið og ekki síst úr út-
legð frá nágrannalöndunum Líber-
íu og Gíneu.
Pakistanarnir létu fara vel um
mig í herbúðum sínum og sáu til
þess að ég kæmist til að sjá allt sem
ég vildi. Létu mig í 40 stiga hita
búa í gámi með kælingu í „húsa-
garði“ undir blómstandi tré. Svo
vel varin af hermanni á vakt allan
sólarhringinn að hann hleypti ekki
einu sinni fylgdarmanni mínum,
Sylvanus Morray, inn í forgarðinn
minn til að sækja mig eða inn-
heimta undirskriftir á öll leyfisvott-
orðin. Sjálfur vildi hann ekki koma
inn í „kvennagarðinn“. Í búðum
þessa 3.500 manna liðs Pakistana
var allt hreint og snyrtilegt í reglu-
semi og afslappaðri vinsemd, svo að
þegar ég kom tilbaka til Freetown
sagði María vinkona mín að Elín
væri orðin svo heilluð af Pakistön-
um að líklega yrði hún fyrr en varði
íslamstrúar.
Mér til mikillar uppörvunar birt-
ist mér einmitt þarna, í að því er
virtist óleysanlegri óreiðu og von-
leysi, þessi takmarkalausa óeigin-
gjarna velvild og hjálpsemi. Pakist-
anarnir höfðu strax og þeir komu á
vettvang tekið að byggja kirkju
fyrir íbúana. Höfðu ætlað að byrja
á að reisa mosku, en skynjað að þá
yrði tilgangur þeirra tortryggður.
Því höfðu þeir nú reist tvær rúm-
góðar kirkjur og þrjár fallegar
moskur, sem ég skoðaði og mynd-
aði. Fólkið þyrfti að geta fundið
hugheystingu í trú sinni. Þótt Pak-
istanar séu íslamstrúar skipti það
ekki máli. Í búðunum barst annars
vegar ljúfur sálmasöngur frá æf-
ingu kirkjukórsins úr kirkju „Heil-
agra píslarvotta Úganda“ og með
áletruninni: „Gjöf til kristna safn-
aðarins frá Pak Batt.“ Síðar um
kvöldið heyrði ég
Pakistanana kalla
til bæna í mosk-
unni sinni.
Þetta var ekki
gert fyrir fé frá
UNAMSIL eða
frá pakistanska
hernum, enda eng-
ar fjárveitingar til
slíks. Hermenn-
irnir úr pakist-
anska friðar-
gæsluliðinu
PAKBAT höfðu
einfaldlega byggt
guðshúsin í sjálf-
boðavinnu og lagt
fé úr eigin vasa –
greitt fyrir efnið
af launum sínum. Og raunar fyrir
margt annað, sem þeim fannst
þetta allslausa samfélag skorta sár-
lega.
Í spjalli spurði ég nokkra þeirra
hvernig þeir, sem eflaust ættu fyrir
fjölskyldum að sjá heima í Pakistan
og ekki á háum launum, gætu klipið
af launum sínum í það sem ég sá
þarna. Einn gaf þá skýringu að þeir
væru í „peacekeeping“ (friðar-
gæslu) og til að tryggja frið sé mik-
ilvægt að fólkið fái traust og tiltrú
að koma tilbaka. Svo mikill skortur
sé þarna, að ekki sé hægt að horfa á
það án þess að reyna að liðsinna.
Þetta var versta bardagasvæðið og
þurfi ekki stórt framlag til að muni
um það. Einn sagði að í Pakistans-
her ættu menn val um að fara í frið-
argæsluliðið og þá gerðu það varla
aðrir en þeir séu þessa sinnis. Lá
við að mér fyndist þetta eins og að
finna gimsteina í sorpi. Þeir sögðu
árangurinn af þessari litlu viðleitni
vera svo mikinn að það væri þeim
ákaflega gefandi. Þegar síðast urðu
liðsskipti og fyrra lið þeirra Pakbat
4 fór kom fjöldi bæjarbúa til að
kveðja og sumir tárfelldu.
Í vel útbúnum spítala þeirra í
búðunum var daglega boðið upp á
ókeypis læknisþjónustu fyrir þá
íbúa sem að garði bar.
Aðstaða og félagsheimili
Stórt og rúmgott félagsheimili í
miðjum bænum er eitt af því sem
Pakistanarnir hafa þannig reist í
sjálfboðavinnu svo að samfélagið
geti komið einhvers staðar saman í
bæ þar sem ekki er einu sinni kom-
in virk sveitarstjórn. Og þeir hafa
gengið frá stóru útivistarsvæði í
kring. Þegar það var vígt nýlega
komu bæði forseti landsins og yf-
irhershöfðingi UNAMSIL, svo
mikilvægt þótti það.
Þarna á vel hirtu og frá gengnu
útivistarsvæðinu marseraði nú
syngjandi broshýr hópur 5-6 ára
barna þegar mig bar að. Í einu
horninu höfðu friðargæslumennirn-
ir byggt yfir barnaheimili, sem leg-
ið hafði niðri öll stríðsárin. Major
Aamir Uppal, sem ekki lét sitt eftir
liggja að setja undir mig jeppa með
hermanni til verndar og fylgja mér
sjálfur í öðrum, hélt sig með hinum
Pakistönunum til hlés, en þegar
hann kom að hlupu börnin út úr
röðinni til hans og hrópuðu Pakist-
aní! Fóstran sagði til skýringar:
Þeir eru vinir þeirra! Sama gerðist
þegar ég var að mynda eina mosk-
una og hermaðurinn minn steig út
úr bílnum, þá kom drengur, læddi
lófanum feimnislega í höndina á
honum og sagði: Pakistaní! Dreng-
irnir voru ekki að betla, bara sýna
vinarhót.
Enginn var í húsinu, sem reist
hafði verið þarna fyrir konur til að
læra eitthvað til að geta séð fyrir
sér. Saumavélunum tíu var staflað
upp í einu herberginu. Skýringin sú
að pakistanskir hermenn voru í
sjálfboðavinnu að mála veggina í
kennslustofunum þeirra þremur.
Enda áberandi hve öllu er vel við
haldið, sem áreiðanlega er ekki síð-
ur fordæmi í þessari óreiðu allri og
óþrifum. Svo snemma morguns var
ekki margmenni á íþróttvöllunum,
hvorki knattspyrnuvellinum né
körfuboltavellinum.
Áfram með veginn
Þar sem varla er fært um nokk-
urn veg eða moldargöturnar í bæn-
um eftir stríðsátökin létu friðar-
gæsluliðarnir verða sitt fyrsta verk
að leggja þrjá mikilvæga vegar-
spotta með varanlegu slitlagi.
Við komum eftir þeim lengsta út
úr bænum þar sem tveir pakist-
anskir vegaverkfræðingar voru að
stjórna viðgerð á kafla. Þeir bentu
á hvar demantagrafarar höfðu í
græðgi sinni grafið inn undir mal-
bikið. Út frá veginum í allar áttir
mátti sjá eins og mý á mykjuskán
fólk að krafsa í moldinni í von um
feng og hrista sigti yfir ánni. Verk-
fræðingarnir kváðust geta lagt
fram sína vinnu við skipulagningu
og stjórnun á vegarlagningunni.
Þar væri engin vinna greidd, en
samt hefði fólk úr bænum komið í
Komið til hjálpar
Auðn og mannlegt niðurbrot eftir áratugar ribbaldastríð.
Flóttafólkið streymir heim í allsleysið á verst leikna stað á
jörðinni, austurhluta Síerra Leone. Í því ljóta útliti upplifði
Elín Pálmadóttir hjá pakistanska friðargæsluliðinu einmitt
hvernig hjálpsemi manneskjunnar getur blómstrað burtséð
frá trúarbrögðum, þjóðerni, húðlit og aðstæðum.

   
     
   
 
   








   

Börnin á barnaheimilinu þustu til Aamirs Uppal majórs og fögnuðu honum með
Pakistaní! Pakistaní!
Knattspyrnuliðinu Dimond Stars í Konohéraði lagðist til
sparkvöllur og fótboltar, en fótabúnaðurinn vakti með-
aumkun.
Níutíu barna bekkur af kátum krökkum og himinglöðum með
að hafa fengið skóla.
Morgunblaðið/Elín Pálmadóttir
Dagheimilisbörn með fóstrum fyrir framan nýja Félagsheimilið, en allt slíkt lá niðri í 10 ára hörmulegum stríðsátökum.