Morgunblaðið - 31.05.2003, Blaðsíða 20

ERLENT
20 LAUGARDAGUR 31. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BANDARÍSKA varnarmálaráðu-
neytið hefur uppi áform um veru-
legar breytingar á hernaðarsviðinu í
Asíu. Vera kann m.a. að stærsti hluti
liðsafla landgönguliða flotans verði
fluttur frá Okinawa-eyju í Japan en
meginhugsunin á bak við þessa
breytingu er sú að efla varnir þar
sem hætta er talin á óstöðugleika en
draga úr viðbúnaði þeim sem mót-
aðist af hættumati kalda stríðsins.
Er þá horft til landa á borð við
Þýskaland.
Þetta kemur fram í bandaríska
dagblaðinu Los Angeles Times en
fréttin er byggð á samtölum við
ónafngreinda, hátt setta bandaríska
embættismenn.
Tilfærsla á herafla Bandaríkja-
manna í Asíu er liður í mun stærri
áætlun um breytingar á staðsetn-
ingu hersveita í ljósi nýrrar stöðu á
vettvangi alþjóðamála eftir lok kalda
stríðsins.
Hvað Asíu varðar þykir líklegt að
liðsafli verði skorinn niður á stöðum
þar sem vera Bandaríkjamanna hef-
ur mælst illa fyrir. Á það m.a. við um
Okinawa og Seúl í Suður-Kóreu.
Breytingar hafa þegar verið
ákveðnar í Mið-Austurlöndum. Fyr-
ir liggur að liðsafli verður fluttur frá
herstöðvum í Sádi-Arabíu og Tyrk-
landi.
Í Austur-Evrópu hafa Banda-
ríkjamenn aukið ítök sín sem og í
Mið-Asíu þar sem herstöðvum hefur
verið komið upp í ríkjum sem áður
tilheyrðu Sovétríkjunum sálugu.
„Allt mun fara á fleygiferð,“ segir
Doug Feith, einn aðstoðarvarn-
armálaráðherra Bandaríkjanna.
„Engan stað verður að finna í heim-
inum þar sem ástandið verður
óbreytt. Við ætlum að endurskipu-
leggja stöðu okkar alls staðar í [Suð-
ur-] Kóreu, í Japan, alls staðar,“ seg-
ir Feith.
Herstöðvar í nágrannaríkjum
Í Okinawa heldur nú til um 20.000
manna liðsafli sem heyrir land-
gönguliði Bandaríkjaflota til. Gert er
ráð fyrir að þar verði eftir um 5.000
manns. Liðsaflinn verður líklega
fluttur til lítilla herstöðva í grann-
ríkjum, t.a.m. Ástralíu, Singapúr og
Malasíu. Ekki er gert ráð fyrir nið-
urskurði annars staðar í Japan. Hins
vegar er gert ráð fyrir að þar verði
frekar treyst á birgðastöðvar fyrir
vopn og búnað. Þannig verði unnt að
skera niður liðsaflann í þessum
heimshluta en hafa tiltækan þann
búnað sem hann þarf á að halda,
skapist óstöðugleiki eða spenna.
Gert er ráð fyrir að flutningur á
herafla Bandaríkjamanna í Suður-
Kóreu hefjist í október. Þar verður
þó einkum um tilfærslu að ræða –
enn liggur ekki fyrir áætlun um nið-
urskurð þar.
Horfið frá hættumati
kalda stríðsins
Bandaríkjamenn hyggjast breyta verulega hernaðar-
legum viðbúnaði sínum í Asíu og víðar um heim
’ Engan stað verð-ur að finna í heim-
inum þar sem
ástandið verður
óbreytt. ‘
BÍLSPRENGJA varð tveimur
lögreglumönnum að bana og
særði hinn þriðja í litlu þorpi í
Navarra-héraði á Norður-Spáni
í gær. Talið er að ETA, aðskiln-
aðarhreyfing Baska, hafi staðið
að tilræðinu en héraðið liggur að
Baskalandi. Var sprengjunni
komið fyrir á aðaltorgi þorpsins
Sanguesa sem er í rúmlega 50
km fjarlægð frá Pamplona. For-
sætisráðherra Spánar, Jose
Maria Aznar, hefur hætt við fyr-
irhugaða ferð til St. Pétursborg-
ar þar sem til stóð að hann tæki
þátt í ráðstefnu á vegum Evr-
ópusambandsins og Rússlands í
tilefni af 300 ára afmæli borg-
arinnar.
Óttast
hryðjuverk
í Taílandi
ÁSTRÖLSK stjórnvöld hafa
gefið út viðvörun vegna yfirvof-
andi hryðjuverkaógnar í Taí-
landi og eru ferðamannastaðirn-
ir Pattaya og eyjan Phuket þar
sérstaklega nefndir. Utanríkis-
ráðuneytið segir að undanfarið
hafi borist vísbendingar um að
hryðjuverkamenn á þessum
svæðum séu að skipuleggja
árásir. Ástralar eru varaðir við
að fara á staðina og þeir sem þar
eru staddir beðnir að fara mjög
gætilega sérstaklega þar sem
útlendingar eru fjölmennir. Taí-
lensk stjórnvöld hafa hins vegar
reynt að draga úr óttanum
vegna hryðjuverka.
Tilræði í
Grosní
ÞRÍR týndu lífi og níu manns
særðust þegar sprengja sprakk
í Grosní, höfuðborg Tétsníu, í
gærmorgun.
Fjarstýrðri
jarðsprengju
hafði verið
komið fyrir á
götu í borginni
og sprakk hún
er rúta með
rússneskum
verkamönnum
frá nálægri
herstöð keyrði framhjá. Atvikið
átti sér stað á sama tíma og Vlad-
ímír Pútín Rússlandsforseti tók á
móti helstu leiðtogum heimsins í
St. Pétursborg vegna 300 ára af-
mælis borgarinnar sem þar er
haldið upp á. Sumir þeirra hafa
gagnrýnt framgöngu rússneska
hersins í Tétsníu en þó er ekki
talið að málefnið verði rætt við
það tilefni.
Myndir af
pyntingum?
HERMÁLAYFIRVÖLD í
Bretlandi yfirheyrðu þarlendan
hermann í gær vegna ljósmynda
sem fram hafa komið sem virð-
ast sýna pyntingar á íröskum
stríðföngum. Starfsmenn fram-
köllunarþjónustu eru sagðir
hafa látið lögreglu vita er þeir
fengu filmu til framköllunar sem
sýndi efni sem þeir töldu ástæðu
til að láta vita af. Breska varn-
armálaráðuneytið hefur staðfest
að rannsókn vegna málsins fari
nú fram en hermaðurinn sem nú
er í haldi var handtekinn í Bret-
landi er hann var í fríi frá störf-
um eftir stríðið í Írak.
STUTT
Tveir lét-
ust í bíl-
sprengju
Vladímír Pútín
ÖRYGGISRÁÐ SÞ lagði í gær bless-
un sína yfir áform um að send yrði
þungvopnuð sveit alþjóðlegs friðar-
gæzluliðs til Ituri-héraðs í Lýðveld-
inu Kongó, þar sem stríðandi fylk-
ingar hafa borizt á banaspjót síðustu
árin. Frakkar hafa fallizt á að fara
fyrir alþjóðlega herliðinu næstu þrjá
mánuði að minnsta kosti.
Fram til þessa hafa þeir friðar-
gæzluliðar sem starfað hafa á vegum
SÞ í Kongó ekki haft umboð til að
beita vopnum nema í sjálfsvörn. Al-
þjóðlega herliðið sem nú á að fara
þangað mun ekki starfa formlega á
vegum SÞ, en öryggisráðið sam-
þykkti að heimila því – með tilvísun
til kafla 7 í stofnsáttmála SÞ – að
beita vopnavaldi ef þörf krefði. Voru
Frakkar sagðir hafa sett það að skil-
yrði.
Jean-Marie Guehenno, aðstoðar-
yfirmaður friðargæzlumála SÞ,
sagði í Kongó í gær að ákvörðunin
um að senda alþjóðlegt herlið til
átakasvæðisins í landinu væri merki
um að alþjóðasamfélaginu væri al-
vara með að binda enda á átökin þar.
Gizkað er á að allt að tvær og hálf
milljón manna hafi látið lífið í átök-
um og úr hungri á svæðinu frá því
síðsumars 1998.
Stillt til
friðar í
Kongó
Kindu í Lýðveldinu Kongó. AFP.
CONCORDE-þota franska flugfélagsins Air
France lenti á John F. Kennedy-flugvelli í New
York í gærmorgun í síðasta sinn og tók slökkvi-
lið vallarins á móti þotunni með sínum hætti. Í
dag heldur vélin síðan aftur til Frakklands en
eftir það verður Concorde-þotum Air France
lagt. Alls á félagið fimm slíkar og hafa þær verið
í notkun í 27 ár.
Breska flugfélagið British Airways, sem á sjö
Concorde, mun fljúga sínum í nokkra mánuði
enn á milli London og New York og einnig til
Barbados áður en þeim verður lagt í lok október.
Air France og British Airways eru einu flug-
félögin í heiminum sem rekið hafa þessar hljóð-
fráu þotur, en þau tilkynntu sameiginlega í apríl
síðastliðnum að rekstri vélanna yrði nú hætt
vegna hækkandi viðhaldskostnaðar og fækk-
unar farþega.
EPA
Síðasta Concorde-flug Air France
TALSMENN flokks forseta Sri
Lanka, Chandrika Kumaratunga,
gagnrýndu í gær harkalega hvernig
Norðmenn hafa sinnt milligöngu-
hlutverki sínu í deilu stjórnvalda og
aðskilnaðarsinnaðra Tamíla í eyrík-
inu.
Háttsettur ráðgjafi Kamaratunga
sagði að flokkur hennar fordæmdi
athugasemd sem norski forsætisráð-
herrann Kjell Magne Bondevik lét
falla um að ríkisstjórn Kamaratunga
væri frumkvæðislaus í friðarumleit-
ununum.
„Norski forsætisráðherrann hefur
ekki sýnt neinn skilning á tilfinning-
um Sri Lanka-búa,“ tjáði ráðgjafinn,
Samaraweera, fréttamönnum í höf-
uðborginni Colombo. „Auðvitað get-
um við ekki búizt við neinu betra frá
laxætuþjóð sem hefur tekið upp á því
að skipta sér af alþjóðamálum sem
koma henni ekki við,“ sagði hann.
Samaraweera var með þessum
orðum að bregðast við athugasemd,
sem Bondevik er sagður hafa látið
falla í heimsókn til Japans fyrr í vik-
unni. Þar var Bondevik spurður út í
ummæli Kamaratunga um að Norð-
menn væru farnir að víkja út fyrir
umboð sitt sem milligöngumenn í
friðarviðræðunum á Sri Lanka.
„Ég hef heyrt yfirlýsingu forset-
ans, en það er ríkisstjórnin sem leið-
ir samningaviðræðurnar ... svo að ég
vona að hún drífi þær áfram,“ var
haft eftir Bondevik.
Samaraweera sagði að forsetinn
myndi bera norska konunginum
formlega kvörtun og að ríkisstjórnin
yrði að endurskoða hlutverk Norð-
manna í friðarumleitununum. Það
var Kamaratunga sem upprunalega
fékk Norðmenn til að gegna milli-
gönguhlutverkinu.
Af samningaumleitununum við
Tamíla-tígrana, hreyfingu aðskilnað-
arsinna, var í gær annars það að
frétta, að samningamenn hreyfing-
arinnar höfnuðu boði stjórnarinnar
um að Tamílar fengju aukna sjálfs-
stjórn í fjármálum gegn því að þeir
hættu að sniðganga friðarviðræð-
urnar. Gagnrýndu þeir jafnframt al-
þjóðasamfélagið fyrir að beita sig
„ósanngjörnum þrýstingi“. Tillagan,
sem hinir norsku milligöngumenn
höfðu miðlað til þeirra, væri ófull-
nægjandi til að endurlífga viðræð-
urnar.
Milliganga Norðmanna á Sri
Lanka harkalega gagnrýnd
Colombo. AFP.