Morgunblaðið - 02.06.2003, Blaðsíða 22

22 MÁNUDAGUR 2. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ






 


     



  
 

   ! 
 "
  #
 $%
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
GLÆPATÍÐNI á Íslandi hefur á
síðustu árum verið að aukast og eru
valda geðsjúkdómar oft því að ein-
staklingur fremji glæp, það er eins
og að það sé ekki unnið nógu mikið
til að hjálpa þessu fólki, þótt til séu
margar leiðir til þess. Ég ætla ekki
að fara að koma með niðurstöðu um
hvernig hægt sé að hindra glæpi,
heldur einungis að upplýsa fólk, því
með vitneskju getum við unnið að
forvörnum, þótt það hjálpi ekki
nema einum er það þess virði. Geð-
ræn vandamál geta valdið afbrotum
og segja sumir læknar að það sé
sjúkdómur. En í flestum tilvikum
eru allir sammála um að hægt sé að
lækna sjúkdóminn. Það eru til lyf,
meðferðir og endurhæfingar. Geð-
ræn vandamál eru talin vera fyrst
og fremst af erfðafræðilegum toga
og séu sjúkdómar inní einstakling-
inum. Mjög mörg afbrot sem framin
eru ár hvert tengjast brenglaðri
geðheilsu, allir þessir einstaklingar
eiga greinilega við einhver vanda-
mál að stríða og mjög líklega eitt-
hvað sem tengist uppeldi þeirra,
hvernig umhverfi þau ólust upp í,
hvort sem þau hafa orðið fyrir of-
beldi eða jafnvel einelti. Yfirleitt eru
svona einstaklingar einfarar og
lokast frá samfélaginu, en þá getur
einmitt ástand þeirra versnað í
miklum mæli. Það hlýtur að vera
eitthvað sem hægt er að gera til að
hjálpa slíku fólki. Við vitum að ein-
staklingurinn mótast af þeim raun-
veruleika sem hann eða hún lifir í.
Því er mikilvægt að beina miklum
kröftum að því sem við vitum að
hægt er að breyta eins og t.d.
einangrun, of miklu álagi, spennu,
ofbeldi, tjáskiptaerfiðleikum o.fl.
Það er einnig mikilvægt að veita að-
stoð þar sem viðkomandi býr, en
ekki rjúfa einstaklinginn úr
tengslum við eigið umhverfi. Nei-
kvæð reynsla og neikvæðar hugs-
anir geta brotið fólk niður, ég hugsa
að einn daginn muni vera hægt að
hjálpa fólki sem er með geðræn
vandamál og jafnvel koma í veg fyr-
ir að vandamál þeirra leiti út í af-
brot, en við eigum enn langt í land
með það. Oftast er stærsta orsök
þess að afbrot séu framin eftir
hvernig umhverfið og reynsla hefur
mótað einstaklinginn. Ekki er unnt
að fylgjast með öllum sem eiga erf-
itt og gæti það reynst okkur erfitt
að fara leita slíkt uppi, það er alltaf
einhver sem fer framhjá okkur og
þótt sá einstaklingur þarfnist hjálp-
ar og líði illa getur verið að hann/
hún kunni ekki að biðja sjálf/ur um
hjálp eða að við séum búin að út-
skúfa hann/hana úr samfélagi okkar
með því að skipta okkur ekkert af
honum/henni og jafnvel leggja
hann/hana í einelti fyrir það eitt að
vera öðruvísi en aðrir. Það leiðir
bara til þess að hann/hún forðast
okkur og byrgir inni reiði, brenglist
og lokist frá öllu samfélaginu og
brjálist svo einn daginn eða ekki,
slíkt fólk getur samt verið eins og
gangandi tímasprengjur. Það þarf
einnig að vinna að því að draga úr
fordómum í garð fólks með geðræn
vandamál, því ef þetta er einungis
sjúkdómur, þá er hægt að lækna
hann eins og aðra sjúkdóma og það
er nauðsynlegt að svo sé gert því
allir munu bera hag af því. Raunin
er bara sú að það er ekki gert nógu
mikið til að hjálpa þessu fólki.
DANÍEL HALLDÓR
GUÐMUNDSSON,
menntaskólanemi.
Útlitið þarf ekki
að vera svart
Frá Daníel Halldóri
Guðmundssyni
FYRIR rúmlega 40 árum var hér á
landi Kanasjónvarp sem sýndi frá-
bæra þætti eins og t.d. Untouchables
og Bonanza ásamt fleiru ágætis sjón-
vapsefni. En því var mótmælt kröft-
uglega og það lagt niður. Nú er ís-
lenska sjónvarpið orðið Ameríku-
seraðra en það gamla hér áður fyrr og
enginn segir neitt við því. Jú, reyndar
minntist Sigurður Líndal lagapró-
fessor, sem stóð að því á þeim árum
ásamt öðrum menningarfulltrúum að
banna slíkan „ósóma“ og leggja niður
að mínu viti það ágæta sjónvarp, á
það um daginn í sjónvarpsþættinum
Maður er nefndur. Og nú er íslenska
sjónvarpið orðið Ameríku-seraðra en
Kanasjónvarpið þá. Þvílík rangstaða
siðvæðingarinnar. Og frá Evrópu
kemur ekkert sjónvarpsefni. Þetta
sjónvarpsefni frá Bandaríkjunum
hlýtur að vera sent frítt til landsins í
áróðursskyni. Það þarf því að siðvæða
íslenska sjónvarpið nú þegar, en það
sýnir flatneskjulega heimildarþætti,
ferlega leiðinlega, upp úr kl. 20 á
kvöldin og svo úrþvættismyndir með
morðum og nauðgunum að aðalinn-
taki þar á eftir. Það koma ekki bæri-
legar myndir nema einstöku sinnum,
þegar kominn er háttartími fyrir
vinnandi fólk daginn eftir, eða um
miðnættið. Og Skjár einn er svo stöð-
ugt með söngvasyrpur (og reyndar
aðrar stöðvar), sem enginn hvítur
maður kemur fram í, því það eru
negrarnir sem stjórna ameríska
skemmtanabransanum svo að segja
eingöngu. Fólk þarf að koma saman
og breyta þessu háttalagi sjónvarps-
ins yfir í Norðurlandasjónvarpsefni
og annarra Evrópulanda. Það vill sá
ágæti maður Sigurður Líndal meina.
Stöndum með honum og tökum okkur
tak og verum meiri og betri Íslend-
ingar en nú.
PÁLL HANNESSON,
Ægisíðu 86,
Reykjavík.
Breyta þarf háttalagi
sjónvarpsins
Frá Páli Hannessyni