Morgunblaðið - 03.06.2003, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚNÍ 2003 25
r á lyf-
Þórður
óri Guð-
ír læknar
læknar á
ur segir
til endur-
tján Eyj-
forstöðu
og sinnir
g krans-
Danielsen
er yfirmaður ómrannsókna en
undir þær falla ýmsar sérhæfðar
rannsóknir svo sem vélindaóm-
skoðanir af hjarta og Gizur Gott-
skálksson, sem er í forsvari fyrir
raflífeðlisfræðilegum rannsóknum
og aðgerðum. Á deildinni starfa
sautján hjartasérfræðingar, flestir
þeirra í hlutastarfi, allmargir að-
stoðarlæknar, hjúkrunarfræðing-
ar, meinatæknar og aðstoðarfólk.
„Ég hugsa að einna mestu
framfarirnar hafi orðið á sviði
kransæðavíkkana og ýmissa rann-
sókna og aðgerða sem gerðar eru
með hjartaþræðingum,“ segir
Gestur en hann nefnir einnig
miklar framfarir í lyfjameðferð
við háþrýstingi, kransæðastíflu og
hjartabilun. Alls fóru fram 1.396
hjartaþræðingar í fyrra á full-
orðnum og 36 á börnum. Þá voru
gerðar alls 568 kransæðavíkkanir
og fór 471 slík aðgerð fram í
beinu framhaldi af hjartaþræð-
ingu eða öllu heldur í sömu að-
gerðinni og í 474 tilvikum voru
sett stoðnet inn í kransæð.
Sífellt meiri sérhæfing
„Hjartalækningar hafa síðustu
tíu til tuttugu árin þróast í átt til
æ meiri sérhæfingar eins og fleiri
greinar læknisfræðinnar. Hjarta-
sérfræðingar velja í dag nokkuð
þröngt svið sem þeir sérhæfa sig
í, til dæmis hjartaþræðingar eða
raflífeðlisfræðilegu rannsóknirn-
ar. Þetta hefur einnig gerst hjá
okkur og því er deildinni skipt í
nokkrar einingar sem hefur sína
ákveðnu sérfræðinga. Sameining
deildanna styrkir þessa þróun hjá
okkur enn frekar og gefur mögu-
leika á markvissari meðferð en
áður.“
Helstu starfsstöðvar hjarta-
deildarinnar eru, auk legu-
deildanna tveggja, bráðamóttaka,
hjarta- og æðaþræðingar, raflíf-
eðlisfræði, hjartaómrannsóknir og
göngudeildir auk verulegrar
kennslu og rannsóknarstarfa. Sér-
hæfð ráðgjöf á öðrum deildum
spítalans er veruleg, ekki síst í
Fossvogi, m.a. vegna sjúklinga á
slysadeild, gjörgæsludeild og fyrir
aðgerðir á hinum ýmsu deildum.
Gestur segir að bráðamóttakan
við Hringbraut þar sem bæði er
svonefnd brjóstverkjamóttaka og
gæsludeild, sé mjög mikilvæg og
vaxandi deild sem Davíð O. Arnar
veitir forstöðu. Þangað er komið
fyrst með alla hjartasjúklinga sem
ýmist eru svo lagðir á hjartadeild
eða útskrifaðir heim að lokinni at-
hugun. Þarna koma m.a. sjúkling-
ar með brjóstverki, hjartsláttar-
truflanir og einkenni
hjartabilunar. Síðastliðið ár hafa
sjúklingar með einkenni um
kransæðastíflu verið fluttir með
hraði á þræðingarstofu og verið
framkvæmd skyndihjartaþræðing
þar sem stífluð æð er opnuð og
æðaþrengslin síðan víkkuð út.
Segaleysandi meðferð við krans-
æðastíflu er góð en bráðavíkkun
kransæðarinnar er nú talin jafn-
vel betri og margt bendir til þess
að sú meðferð sé jafnframt hag-
kvæmari, m.a. vegna styttri legu-
tíma. Sólarhringsvakt er fyrir
þessa sérhæfðu starfsemi fimm
daga vikunnar. Segir Gestur
brýnt að fá fjárveitingu fyrir sól-
arhringsvakt alla daga vikunnar
enda geti fyrstu viðbrögð og með-
ferð sem veitt er strax skipt miklu
máli um batahorfur sjúklinga með
hjartabilun.
„Á þessari deild er unnt að
bregðast mjög skjótt við því það
líða yfirleitt ekki nema um 30
mínútur frá því sjúklingur er
greindur með kransæðastíflu þar
til sérfræðingar hafa þrætt sig að
hinni lokuðu æð og geta hafist
handa við að opna hana.“
Skipulögð fræðsla er í tengslum
við hjartaendurhæfingu sem er
mjög mikilvæg til þess að ná upp
starfsþreki.
Mikil umsvif í rannsóknum
og kennslu
Gestur segir einnig að vel sé
fylgst með hjartasjúklingum eftir
aðgerðir og rannsóknir og ótalin
eru viðamikil umsvif á sviði
kennslu og rannsókna. Hann segir
vinnuálag mikið á læknum deild-
arinnar og því hafi svigrúm til
rannsókna verið of lítið. Auk eigin
rannsókna séu læknar deildarinn-
ar þó í mikilvægu samstarfi við
innlendar og erlendar stofnanir
um rannsóknir. Sérfræðingar
deildarinnar sinna kennslu lækna-
nema, unglækna og annarra heil-
brigðisstétta.
u hjartadeilda Landspítalans
í átt til
sókna
Morgunblaðið/Sverrir
on, Una Sigtryggsdóttir og Ragnar Danielsen.
na og
ta að-
ánar.
a ýmsar
ðing-
æðar
ð vökva
n í
stoðneti
rir þar
sem
dum
u fara
um
autir
artslátt-
dnar er
með
na þær í
burtu. Má þannig koma í veg fyr-
ir frekari truflanir. Erfitt hefur
verið að greina hjartsláttartrufl-
anir en með sífellt meiri vitn-
eskju á síðari árum um lífeðl-
isfræði hjarta og mikilli
tækniþróun á þessu sviði hefur
verið unnt að ná tökum á þessum
sjúkdómaflokki.
Þriðja umfangsmikla svið
hjartarannsókna eru svonefndar
ómskoðanir og dopplerrann-
sóknir. Það er enn ein mynd-
gerðartæknin sem nota má til að
skoða hjartað og hjartaæðar og
vélinda og er þessi tækni einnig
notuð við áreynslurannsóknir.
Fara árlega fram kringum þrjú
þúsund rannsóknir á þessum
sviðum.
joto@mbl.is
PER Unckel, sem tók við sem framkvæmda-stjóri Norrænu ráðherranefndarinnar af Sör-en Christensen um síðustu áramót, spáir þvíað aðildarríki Evrópusambandsins muni í
auknum mæli mynda óformleg bandalög innan sam-
bandsins í náinni framtíð samhliða stækkun þess. Per
var staddur hér á landi á dögunum til að kynna sér nor-
rænt samstarf á Íslandi.
„Ég er sannfærður um að Evrópusambandið, með 25
aðildarríki, sé ekki hægt að reka á sama hátt og Evr-
ópusambandið í dag. Það er í raun ómögulegt. Það þýðir
að aðildarríki Evrópusambandsins munu í auknum
mæli leita „vina“ innan sambandsins. Ég yrði undrandi
ef við myndum ekki sjá þá þróun að Norðurlandaþjóð-
irnar myndu horfa meira hver til annarrar og kannski
jafnvel einnig innlima Eystrasaltsríkin, sem eru öll lítil
ríki á svipuðum slóðum í Evrópu, með svipaða sögu,“
segir Unckel.
Hann segir að þegar sjáist merki um þessa þróun á
ýmsum sviðum í samstarfi ríkjanna, til að mynda í um-
hverfismálum. Umhverfisráðherrar Norðurlandanna,
að umhverfisráðherrum Íslands og Noregs meðtöldum,
hittist t.a.m. í Brussel fyrir fundi ráðherranefndarinnar.
Hann er þeirrar skoðunar að fólk á Norðurlöndunum
líti á náið samstarf norrænna þjóða sem næstum sjálf-
sagðan hlut. Norðurlandaþjóðirnar hafi um langa hríð
verið í mjög nánu samstarfi á mörgum sviðum og nægi
að nefna á sviði vinnumarkaðar, í félagsmálum og
menningar- og rannsóknarmálum. Þjóðirnar hafi jafn-
vel þróað með sér samstarf á tilteknum sviðum löngu
áður en Evrópusambandið fór að velta slíku samstarfi
fyrir sér.
„Við erum á undan á mörgum sviðum sem Evrópu-
sambandið er að reyna að koma til leiðar í allri Evrópu.
Það er líka ljóst að á sumum sviðum hefur Evrópusam-
bandið nú tekið yfir samstarf Norðurlandanna t.d. á
sviði menntamála. Það gefur Norrænu ráðherranefnd-
inni möguleika á að leita inn á ný mið og útvíkka sam-
starf Norðurlandanna enn frekar,“ segir hann.
Breyta þarf eðli samstarfsins
Hann segir að Norðurlandaþjóðirnar séu núna á því
stigi í norrænni samvinnu að breyta þurfi eðli sam-
starfsins í þá veru að þjóðirnar verði sterkur aðili gagn-
vart Evrópusambandinu. Samstarfið þurfi þó að breyt-
ast án þess að ræturnar breytist. Mikilvægt sé að
viðhalda því sem Unckel nefnir „samnorræna vitund“.
Þegar Norræna ráðherranefndin var stofnuð árið
1971 voru ýmsir hagsmunaárekstrar á milli landanna í
ljósi ríkjandi stjórnmálaástands í heiminum sem margir
hverjir eru ekki lengur fyrir hendi Á þeim tíma var
ákveðið að stofna samstarfsvettvang til að tryggja náið
samstarf á þeim sviðum þar sem þjóðirnar voru sam-
mála um að vinna saman. Járntjaldið féll og í kjölfarið
var ákveðið að einblína á samstarf við Eystrasaltsríkin.
Í dag eru um 15–20% af vinnu norrænu ráðherranefnd-
arinnar unnin í samstarfi við Eystrasaltsríkin og NV-
Rússland. Önnur meginbreytingin á samstarfi Norð-
urlandaþjóðanna var þegar Finnland og Svíþjóð gengu í
Evrópusambandið um miðjan tíunda áratuginn.
Unckel segir mikilvægt að aðlaga sig áfram að þeim
breytingum sem fyrirsjáanlegar eru og reyna að finna
nýjar leiðir til að vinna saman. Hann bendir á að áhrifa-
svæði Norrænu ráðherranefndarinnar sé stórt
og löndin hafi mörg hver að sumu leyti ólíkar
áherslur. Mikilvægt sé að staldra sérstaklega við mál-
efni Eystrasaltsríkjanna líkt og hagsmuni vestnor-
rænna ríkja, Færeyja, Grænlands og Íslands. Hann
segir mikilvægt að huga að því einnig hvernig hægt sé
að þróa samstarf ríkjanna þannig að gæði innri mark-
aðarins í löndunum verði enn samkepnishæfari gagn-
vart Evrópu og heiminum. Þar þurfi samstillt átak til að
samræma lög og reglugerðir sem torvelda fólki í dag að
sumu leyti að flytjast á milli landanna og geri fyr-
irtækjum erfiðara að vera með starfsemi í hverju land-
anna fyrir sig. „Það sem við erum að reyna að gera er að
afnema allar hindranir svo við verðum eitt efnahags-
svæði og samkeppnishæfari gagnvart heiminum en í
dag.“
Ný lög borin saman við lög hjá hinum
Norðurlandaþjóðunum?
Hann viðurkennir að hér sé um heilmikið verk að
ræða. Fyrir tveimur árum hefðu stjórnmálamenn auk-
inheldur sagt að þessar hindranir hefðu verið afnumdar
fyrir 20 árum. Svo sé hins vegar ekki og hundruð lítilla
dæma afsanni þær fullyrðingar. Þannig séu t.a.m.
skattakerfi Svíþjóðar og Danmerkur mjög ólík á sama
tíma og mikill samgangur sé í efnahagslífinu milli Kaup-
mannahafnar og Málmeyjar. Önnur og minni vandamál
eru t.a.m. vandamál tengd kennitölum sem gjarnan
koma upp þegar flust er á milli landanna og mismunandi
lög á vinnumarkaði. Unckel segir það vera „eilífðarverk-
efni“, sú tilraun að samræma lög og reglugerðir land-
anna. Með tíð og tíma komi alltaf upp ný vandamál.
Hann bendir á athyglisverða leið sem norsk stjórnvöld
ákváðu nýlega að fara en ríkisstjórnin hefur ákveðið að
öll lög sem samþykkt eru á norska Stórþinginu skuli
borin saman við samsvarandi lög hjá hinum Norð-
urlandaþjóðunum til að ganga úr skugga um að með
þeim sé ekki verið að skapa ný vandamál í samstarfi
ríkjanna.
„Ég myndi fagna mjög að sjá þetta annars staðar á
Norðurlöndunum,“ segir Per Unckel.
Norrænt samstarf
sterkara í ljósi
stækkunar ESB
Morgunblaðið/Kristinn
Per Unckel, framkvæmdastjóri Norrænu ráðherranefndarinnar, var um árabil þingmaður Hægriflokksins í
Svíþjóð. Hann var menntamálaráðherra Svíþjóðar á árunum 1991–94.
Norræna ráðherranefndin er að sumu leyti „fórnarlamb eigin vel-
gengni“ þar eð hún er oft ekki nægjanlega sýnileg en á sama tíma
ætlast menn til að ákveðnir hlutir í norrænu samstarfi gangi
snurðulaust fyrir sig. Kristján Geir Pétursson ræddi við Per Unc-
kel, framkvæmdastjóra Norrænu ráðherranefndarinnar.
kristjan@mbl.is
Þetta litla net er oft þrætt inn í
kransæð til að halda henni opinni.
ðið/Sverrir
ræðingu.