Morgunblaðið - 08.06.2003, Síða 1

STOFNAÐ 1913 154. TBL. 91. ÁRG. SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Skuggahliðar
mannlífsins
Brian De Palma í viðtali um nýj-
ustu mynd sína Fólk 46
Viljum gera
alvöru gagn
Jelena og Grado fluttu frá
Serbíu til Íslands 10
Afturhaldið
og íhaldið
Hrafn Gunnlaugsson ræðir kvik-
myndir og heimsmyndir 16
MÁLAFERLUM sem hin 35 ára gamla
Sultaana Freeman stóð í við yfirvöld í
Flórída í Bandaríkjunum lauk á föstudag
en þau neituðu nýverið að gefa út öku-
skírteini með mynd af henni þar sem
andlitið er hulið blæju og einungis sést í
augun. Dómarinn í málinu, Janet Thorpe,
kvað upp úr um að
múslímskar konur skuli
taka blæjuna niður fyrir
myndatöku vilji þær á
annað borð fá öku-
skírteini í Bandaríkj-
unum. „Það að [Sult-
aana] þurfi að lyfta
blæjunni í augnablik
svo taka megi af henni
mynd þar sem mögulegt
er að bera kennsl á
hana gengur ekki gegn
stjórnarskrárbundnum
rétti hennar til að iðka trú sína,“ sagði
hún og bætti við að skilríki þar sem ein-
ungis sést í augu viðkomandi væru til lít-
ils gagns.
Sultaana, sem er tveggja barna móðir
frá Flórída er snerist til íslamstrúar, hef-
ur fram að þessu neitað að láta mynda
sig án blæju og telur slíkt ganga í ber-
högg við reglur Kóransins en kveðst
samt þurfa ökuskírteini.
Í kjölfar dómsuppkvaðningarinnar sak-
aði lögmaður hennar yfirvöld um að úr-
skurða gegn frelsi fólks til að iðka trú
sína. Þá heldur hann því fram að Sult-
aana sé fórnarlamb hertra reglna í kjöl-
far hryðjuverkanna 11. september 2001.
Lögmaður Flórídaríkis í málinu segir það
hins vegar snúast um „þjóðaröryggi“. „Í
kjölfar 11. september verðum við að
herða reglurnar,“ sagði hann.
Enn er óljóst hvernig Sultaana mun
bregðast við þessum dómsúrskurði, þ.e.
hvort hún mun taka niður blæjuna fyrir
myndatöku þvert á trúarsannfæringu
sína eða velja fremur að vera öku-
skírteinislaus.
Vildi ekki sýna
andlitið á öku-
skírteininu
Flórída. AFP.
Sultaana Freeman
les úr Kóraninum
er hún kom fyrir
rétt í Flórída.
BANDARÍKJAMENN hafa skýrt íslenskum
stjórnvöldum frá því að þeir hyggist brátt
flytja á brott orrustuþotur og björgunarþyrl-
ur sem staðsettar eru í varnarstöðinni í
Keflavík. AFP-fréttastofan hefur þetta eftir
ónefndum bandarískum embættismönnum.
„Forsetinn skrifaði þeim [íslenskum
stjórnvöldum] bréf og sagði að heimurinn
væri að breytast og við þyrftum á flugvél-
unum að halda annars staðar,“ segir viðmæl-
andi AFP. „Varnarmálaráðuneytið vill ekki
hafa flugvélarnar lengur á Íslandi,“ bætir
hann við.
Í frétt AFP er sagt frá fundi Elizabeth
Jones, aðstoðarutanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, með íslenskum ráðamönnum í Reykja-
vík í liðinni viku. Segja heimildarmenn
fréttastofunnar að lögð hafi verið áhersla á
að Bandaríkjamenn vildu viðhalda tvíhliða
varnarsamningi ríkjanna. Heimildarmenn-
irnir segja að líklegt sé að herþoturnar fjór-
ar í Keflavík verði fluttar á brott við sum-
arlok. Þessu muni fylgja „umtalsverður“
tilflutningur mannafla og tækjabúnaðar, sem
fylgi þotunum, þ.á m. björgunarþyrlna.
Illugi Gunnarsson, aðstoðarmaður Davíðs
Oddssonar forsætisráðherra, segir að for-
sætisráðuneytið vilji ekki tjá sig um frétt
AFP. Hann segir efni bréfs Bush trúnaðar-
mál og því verði svarað síðar í vikunni.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra
sagði við fréttamenn eftir fund þeirra Davíðs
með Elizabeth Jones að íslensk stjórnvöld
hefðu talið algerlega nauðsynlegt að hafa
loftvarnir í landinu. „Það kemur ekkert fram
í bréfi forsetans sem bendir til að þeir
[Bandaríkjamenn] séu á öðru máli,“ var haft
eftir Halldóri í Morgunblaðinu sl. föstudag.
Hvorki varnarmálaráðuneytið né utanrík-
isráðuneytið bandaríska vildu tjá sig um mál-
ið við AFP-fréttastofuna.
Herþotur á brott í haust?
AFP-fréttastofan hefur eftir bandarískum embættismönnum að
Bush telji þörf fyrir orrustuþotur annars staðar en í Keflavík
Ljósmynd/Baldur Sveinsson
F-15-orrustuþotur á flugi yfir Íslandi.
ÞORSKSTOFNINN er að
stækka,“ segir Jóhann Sig-
urjónsson, forstjóri Hafrann-
sóknastofnunar, vegna tillögu
stofnunarinnar um að auka
þorskkvótann um 30 þúsund tonn
á næsta fiskveiðiári.
Jóhann segir að staða þorsk-
stofnsins sé í samræmi við áætl-
anir stofnunarinnar í fyrra, sem
sé að einhverju leyti tilviljun en
líka vísbending um að spárnar
séu nærri sannleikanum. Margt
sé á jákvæðari nótum nú en und-
anfarin tvö til þrjú ár. Annars
vegar varðandi þróun lífríkisins
almennt og hins vegar séu um-
skipti í nokkrum mikilvægustu
stofnunum og þá sérstaklega í
ýsu, en einnig í ufsa og þorski.
Oft hafi verið talað um að hægt
sé að hafa áhrif á fiskistofna með
virkri veiðistjórnun en umhverf-
isskilyrðin á hverjum tíma skapi
svigrúmið sem lífríkið og fiski-
stofnarnir hafi á hverjum tíma og
nú séu ýmis einkenni breyttra að-
stæðna í átt til hlýsjávarskeiðs
sem geti stuðlað að uppbyggingu
botnfiskstofna á komandi árum.
„Mikilvægt er að við nýtum okk-
ur þessi hagstæðu skilyrði til að
ná þessum stofnum upp,“ segir
Jóhann.
Umhverf-
isskilyrðin
skapa svig-
rúmið
Morgunblaðið/Arnaldur
Jóhann Sigurjónsson með skýrsl-
una um ástand fiskistofna.
HAFRANNSÓKNASTOFNUN
leggur til samkvæmt aflareglu að há-
marksafli á þorski verði 209 þúsund
tonn á næsta fiskveiðiári eða 30 þús-
und tonnum meira en í fyrra. Tillögur
um hámarksafla á ýsu fara úr 55 þús-
und tonnum í 75 þúsund tonn en gera
má ráð fyrir að þessi aukning í þorsk-
og ýsuveiðum auki útflutningstekjur
um 10 milljarða króna.
Árni M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra segir að niðurstöðurnar séu
mjög góðar miðað við undanfarin ár.
Þorskstofninn stækki annað árið í röð
og sé nú um það bil 80% stærri en fyr-
ir 10 árum. Það sé umtalsverður ár-
angur miðað við það hvernig hlutirnir
gangi fyrir sig í því að reyna að bæta
stöðu fiskistofna og þó ekki gangi allt-
af allt í haginn hafi miðað verulega
áfram undanfarin 10 ár með þeim ár-
angri að aflareglan gefi meira afla-
mark á næsta fiskveiðiári en undan-
farin ár.
Sjávarútvegsráðherra segir að
hann hafi farið nákvæmlega eftir afla-
reglunni undanfarin ár og svo verði
áfram, en hún gefi 30.000 tonna aukn-
ingu í þorskveiðum.
Ekki sé aflaregla í gildi varðandi
ýsuna en þar sé lögð til mikil aukning
í veiðum. Hins vegar sé ástand á
mörkuðum frekar slakt og því sé
ástæða til að skoða málið betur í sam-
ráði við hagsmunaaðila með það í
huga hvað sé skynsamlegast að gera
þegar til lengri tíma sé litið. En ýsu-
stofninn stefni í það að gefa veiði í því
magni sem hún hafi verið þegar hún
hafi verið sem mest og það sé mjög já-
kvætt.
Lagt er til að ufsaafli fari ekki yfir
50 þúsund tonn en í fyrra var lögð til
35 þús. tonna veiði sem var 45 þús.
tonn. Árni segir að staða stofnsins sé
mjög ánægjuleg. „Ég hef beitt fiski-
fræði sjómannsins við aukningu á
ufsaveiðum undanfarin ár og þó að við
höfum átt erfitt með að sjá það alltaf í
tölunum að ufsastofninn væri sterkur
er það greinilegt á þessum tölum að
hann hefur verið á uppleið undanfarin
ár og er í þokkalegri stöðu. Sama á við
um íslensku sumargotssíldina.“
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði um miðjan apríl að hægt yrði að
auka þorskaflann á Íslandsmiðum um
30 þúsund tonn í haust og að útflutn-
ingstekjur myndu aukast um sjö til
átta milljarða króna vegna þess.
Miðað við að gróft útflutningsverð-
mæti á þorski og ýsu upp úr sjó sé um
200 krónur á kílóið aukast útflutn-
ingstekjurnar vegna aukins kvóta í
þorski og ýsu um 10 milljarða króna.
Árni M. Mathiesen segir að hægt sé
að reikna útflutningsverðmætið á
marga vegu, hann geti ekki sagt um á
þessari stundu hvert útflutningsverð-
mætið sé nákvæmlega.
Engar hörpudiskveiðar
Vegna bágborinnar stöðu hörpu-
diskstofnsins í Breiðafirði leggur
Hafró til að í varúðarskyni verði eng-
ar veiðar leyfðar á hörpudiski.
Leggur til 50 þúsund tonna
aukningu í ýsu og þorski
Útflutningstekjur gætu auk-
ist um 10 milljarða króna

Ýsustofninn/4
Morgunblaðið/Alfons
Leyfilegur þorskafli á næsta ári verður 209.000 tonn samkvæmt gildandi aflareglu. Karl Pétursson á Jóa
á Nesi SH og aðrir sjómenn horfa því fram á betri vertíð á næsta fiskveiðiári.