Morgunblaðið - 08.06.2003, Síða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TILLÖGUR Hafrannsóknastofnun-
ar um hámarksafla á helztu nytja-
fiskum við landið fela í sér verulega
aukningu á leyfilegum afla af þorski
og ýsu. Yfirleitt er staða fiskistofna
þokkaleg enda skilyrði í sjónum góð.
Undantekningin er hörpuskelin en
náttúrulegar aðstæður á Breiðafirði
valda því að stofninn er í sögulegu
lágmarki og leggur Hafrannsókna-
stofnun til að í varúðarskyni verði
engar veiðar leyfðar á komandi fisk-
veiðiári. Á síðasta ári var leyfilegur
afli ríflega 4.000 tonn og hefur hann
farið hratt minnkandi undanfarin ár.
Hér fer á eftir mat Hafrann-
sóknastofnunar á stöðu nokkurra
helztu fiskistofna við landið og til-
lögur um hámarksafla:
Þorskur
Þorskaflinn á árinu 2002 var 209
þús. tonn en var 235 þús. tonn árin
2000 og 2001. Mest veiddist af fjög-
urra og fimm ára þorski (árgangar
1997 og 1998), um 62% aflans í
fjölda, hlutdeild sex og sjö ára var
samtals um 23% en 8 ára þorskur og
eldri var aðeins um rúm 6% aflans í
fjölda. Kynþroskahlutfall eftir aldri í
afla á hrygningartíma árið 2002 var
mjög hátt í öllum aldursflokkum
eins og árið 2001. Meðalþyngd eftir
aldri í afla árið 2002 var einnig svip-
uð og árið 2001, nálægt meðaltali sl.
20 ára. Afli á sóknareiningu jókst í
botnvörpu og línu en minnkaði í net
á árinu 2002 miðað við árið 2001.
Samkvæmt núverandi úttekt er
stærð veiðistofns þorsks í ársbyrjun
2003 áætluð 765 þús. tonn, þar af er
hrygningarstofninn talinn um 374
þús. tonn. Í úttektinni árið 2002 var
veiðistofn áætlaður 756 þús. tonn við
upphaf árs 2003 en hrygningarstofn
um 340 þús. tonn.
Aðalmunurinn á mati á stærð
hrygningarstofns nú liggur í hærri
meðalþyngd og kynþroska en spár
gerðu ráð fyrir.
Á undanförnum árum hefur með-
alveiðidánartala og afli sem hlutfall
af veiðistofni verið langt umfram
það sem stefnt var að með aflareglu.
Með aflareglu var stefnt að 25%
veiðihlutfalli og meðalveiðidánartölu
F(5-10)= 0.4.
Árið 2002 var veiðihlutfallið 30%
og meðalveiðidánartala 0.77. Á und-
anförnum tveimur árum er afli um-
fram aflamark, breytingar á afla-
reglu og aldurssamsetning veiði-
stofns meginorsök þessa háa
veiðihlutfalls.
Allir árgangar árin 1985–1996,
eða í rúman áratug, hafa reynst und-
ir langtíma meðaltali. Árgangarnir
frá 1997–1999 eru metnir tæplega
meðalárgangar að stærð, árgangur-
inn frá árinu 2000 er metinn yfir
meðallagi og 2001 árgangurinn mjög
lélegur. Fyrstu vísbendingar um
stærð 2002 árgangsins benda til að
hann sé nálægt meðalstærð.
Magn ungþorsks (3–5 ára) í stofni
hefur farið vaxandi síðan 1999 og
endurspeglast það einnig í auknum
afla. Er þetta í góðu samræmi við
það sem sjómenn hafa sagt þ.e. að
þeir hafi orðið varir við aukið magn
ungþorsks á miðunum.
Ný aflaregla var tekin í notkun á
árinu 2000 með þeim breytingum að
bætt var við 30 þús. tonna sveiflu-
jöfnun og fellt niður 155 þús. tonna
aflalágmark. Aflamark fyrir fisk-
veiðiárið 2001/02 var 190 þús. tonn
en landaður afli um 218 þús. tonn.
Aflamark fiskveiðiársins 2002/03 er
179 þús. tonn. Gert er ráð fyrir að
aflinn á árinu 2003 verði 210 þús.
tonn.
Samkvæmt núverandi aflareglu
verður aflamark 209 þús. tonn fisk-
veiðiárið 2003/2004. Veiðistofn mun
vaxa úr 765 þús. tonnum í ársbyrjun
2003 í 868 þús. tonn í ársbyrjun 2005
en hrygningarstofn úr 374 þús.
tonnum 2003 í 492 þús. tonn árið
2005.
Á árinu 2004 verða árgangarnir
frá 1998–2000 mest áberandi í aflan-
um (fjögurra til sex ára fiskur) eða
um 77% aflans í fjölda, en 8 ára fisk-
ur og eldri aðeins um 4%.
Vegna aldurssamsetningar
stofnsins, óvissu í stofnmati og áætl-
aðrar stærðar 2001 árgangsins er
æskilegt að draga enn frekar úr
sókn en gert er ráð fyrir samkvæmt
aflareglu.
Til að ná því markmiði sem stefnt
var að með fyrri aflareglu, um að
veiðidánartala fari að jafnaði ekki
yfir 0.4, þarf að takmarka aflann
fiskveiðiárið 2003/04 við 180 þús.
tonn. Í ljósi þess að á undanförnum
árum hefur veiðidauði verið langt
umfram það sem stefnt var að með
aflareglu telur Hafrannsóknastofn-
unin mjög brýnt að endurskoðun
aflareglu ljúki sem fyrst.
Ýsa
Ýsuaflinn á árinu 2002 var rúm 50
þús. tonn eða fjórðungi meiri en árið
áður. Fyrir fiskveiðiárið 2002/03
lagði Hafrannsóknastofnunin til 55
þús. tonna aflahámark og aflamark
var ákveðið það sama. Stærð veiði-
stofns ýsu í ársbyrjun 2003 er metin
191 þús. tonn og hrygningarstofn
129 þús. tonn. Til að meta stærð
stofnsins var stuðst við aldursskipt-
ar vísitölur úr stofnmælingu botn-
fiska í mars. Nokkrum mismunandi
líkönum var beitt við stofnmatið og
gáfu mismunandi líkön töluvert ólík-
ar niðurstöður.
Vegna góðrar nýliðunar hefur
ýsustofninn verið í örum vexti síðan
árið 2000 er hann var í lágmarki. Í
upphafi árs 2003 eru bæði veiðistofn
og hrygningarstofn meira en tvöfalt
stærri en árið 2000. Ekki er þó útséð
um hve stór stofninn er. Vísitölur úr
stofnmælingu í mars 2003 benda til
mun stærri stofns, sem samræmist
hins vegar illa niðurstöðum úr fyrri
stofnmælingum, einkum varðandi
árganga 1998 og 1999 sem verða 60–
70% aflans á árunum 2003 og 2004.
Samkvæmt fyrsta mati virðist
2002 árgangurinn vera stór, þ.e. yfir
100 milljónir tveggja ára nýliða. Síð-
an 1998 eru fjórir af fimm árgöngum
taldir stórir, en slíkt er mjög óvenju-
legt. Stafar þessi aukna nýliðun m.a.
af hlýjum sjó fyrir norðan land og að
hátt hlutfall af árgöngum 1998–2002
hefur alist upp á grunnslóð norð-
anlands þar sem togveiðar hafa nán-
ast engar verið á undanförnum ár-
um. Minni skörun ungfisks og veiða
er að stórum hluta talin geta skýrt
það að mat á uppvaxandi ýsuár-
göngum hækkar á hverju ári. Af-
brigðilega hár veiðanleiki á árinu
2003 er heldur ekki útilokaður sem
skýring á frávikum milli stofnmæl-
inganna 2002 og 2003.
Meðalveiðidánartala 4–7 ára fisks
árið 2002 er nú metin 0.60 og hefur
lækkað frá árunum 1999 og 2000 en
veiðidánartala hefur reyndar verið
há um árabil. Gert er ráð fyrir að
veiðidánartala lækki verulega á
árinu 2003.
Hafrannsóknastofnunin leggur til
að veiðidánartala fari ekki yfir 0.47
fiskveiðiárið 2003/2004 og að há-
marksaflinn verði 75 þús. tonn.

























  




      
 
   

 
 







      




   


 
   !" !
# & '&&
!" #$

%
%
%
%
%



 

Ýsustofninn er
í örum vexti
Lögð til veruleg aukning á veiðum á þorski og ýsu
enda sterkir árgangar af ýsunni að koma inn í veiðina
STAÐA hörpudisksstofnsins er afar
bágborin vegna aukinna hlýinda í
sjónum á Breiðafirði. Hafrannsókna-
stofnun leggur því til að veiðar á
hörpudiski verði ekki leyfðar á næsta
fiskveiðiári í varúðarskyni:
Heildarafli hörpu-
disks árið 2002 var
um 5.200 tonn en
6.500 tonn árið á
undan. Ársafli
2002 í Breiðafirði var
um 5.100 tonn. Á árun-
um 1983–1987 var aflinn
á bilinu 13–17 þúsund tonn, þar
af 11–13 þús. tonn í Breiðafirði.
Sóknin var mikil á þessum árum og
minnkaði veiðistofninn sam-kvæmt
stofnmælingum í Breiðafirði um
þriðjung og afli á sóknareiningu um
25% á níunda áratugnum. Eftir að
dregið var úr afla hélst eldri hluti
stofnsins stöðugur og fremur litlar
sveiflur urðu á stærð veiðistofnsins
árin 1993–2000.
Afli á veiðistund jókst hins vegar á
tíunda áratugnum, einkum vegna
bættrar veiðitækni. Stofninn í
Breiðafirði hefur farið ört minnkandi
á árunum 2000–2003 og er um þessar
mundir í sögulegu lágmarki eða um
32% af meðaltali áranna 1993–2000
og aðeins um 20% af áætluðu sögu-
legu hámarki frá árunum upp úr
1980. Afli skelbáta á sóknareiningu
hefur jafnframt minnkað úr um 1.600
kg á veiðistund árin 1996–1999 niður
í um 865 kg árið 2002 og 709 kg fram-
an af þessu ári. Hnignun stofnsins
má rekja til stóraukinna náttúru-
legra dauðsfalla á skelmiðum
Breiðafjarðar og benda
fyrstu rannsóknir til
hugsanlegra tengsla
við hækkandi sjáv-
arhita og frumdýra-
sýkingar sem greinst
hafa. Stofninn í Hval-
firði hefur minnkað um 36%
á sl. tveimur árum. Horfur eru á
góðri nýliðun á komandi árum á báð-
um svæðum. Í varúðarskyni leggur
Hafrannsóknastofnunin því til að
hörpudiskveiðar verði ekki heimilað-
ar fiskveiðiárið 2003/2004.
Humar
Humaraflinn árið 2002 varð um
1.550 tonn en var 1.420 tonn árið
2001. Veiðistofn humars (6 ára og
eldri) árið 2003 er nú metinn um
13.000 tonn. Nýliðun virðist nú batn-
andi við Vestmannaeyjar og á Sel-
vogsbanka, en er áfram léleg vestast
við Suðvesturland. Hafrannsókna-
stofnunin leggur til að humarafli fisk-
veiðiárið 2003/2004 verði 1.600 tonn
og að veiðinni verði dreift á milli
veiðisvæða með tilliti til nýjustu upp-
lýsinga um stofnstærð hverju sinni.
Rækjuafli á grunnslóð minnkaði úr
3.100 tonnum árið 2001 í rúm 2.000
tonn árið 2002. Ástand rækjustofna á
grunnslóð er einkum slæmt þar sem
mikið hefur verið af þorski. Að þessu
sinni leggur Hafrannsóknastofnunin
til að upphafsafli verði 1.350 tonn á
komandi fiskveiðiári sem skiptist
þannig að í Arnarfirði verði hann 450
tonn, 700 tonn í Ísafjarðardjúpi og
200 tonn við Snæfellsnes.
Rækjuafli á djúpslóð minnkaði úr
27 þús. tonnum árið 1999 í rúmlega
21 þús. tonn árið 2000 en jókst á ný í
rúm 27 þús. tonn árið 2002. Stofn-
vísitala úthafsrækju norðan- og aust-
anlands lækkaði mjög árin 1998–
1999 og gengu úthafsrækjuveiðar af-
ar illa árið 1999 í kjölfar mikillar
þorskgengdar fyrir Norðurlandi árin
1997–1998. Stofnvísitalan hækkaði
árið 2000 og mældist svipuð árin 2001
og 2002. Gengu veiðar ívið betur árið
2002 en 2001 en afli á sóknareiningu
var þó minni við Norðausturland en
árið áður.
Stofnmat, sem tekur tillit til afráns
þorsks og nýliðunar á rækju bendir
til að stofn úthafsrækju sé að stækka
eftir lægðina árin 1999–2000. Haf-
rannsóknastofnunin leggur til að
upphafsafli á úthafsrækju fyrir fisk-
veiðiárið 2003/2004 verði 2⁄3 af loka-
tillögu yfirstandandi fiskveiðiárs, eða
20 þús. tonn.
Hörpudiskveiðar
verði ekki leyfðar