Morgunblaðið - 08.06.2003, Page 22

22 SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LÍKUR eru á því að uppfinn-ing Egils Jónssonar tann-læknis á Akureyri – ný-stárlegur bor sem hægt erað stýra utan munns sjúk-
lingsins – verði tilbúin í haust til próf-
unar og þá fái nokkrir tannlæknar,
bæði íslenskir og erlendir, tækið í
hendur til þess að reyna það á sjúk-
lingum. Gangi þær „klínísku“ prófan-
ir vel, gæti sala á tækinu hafist um
mitt næsta ár, að sögn Geirs A. Gunn-
laugssonar, stjórnarformanns Globo-
dent, fyrirtækis sem stofnað var
vegna verkefnisins.
Ekki hefur verið hægt að sýna
mynd af væntanlegu tæki eða ræða
nákvæmlega um það opinberlega,
fyrr en nú þegar ljóst þykir að það
teljist einkaleyfishæft, en þegar hefur
verið sótt um einkaleyfi í löndum þar
sem markaður þykir vænlegur.
Hér er um að ræða tæki sem á að
gera það jafn einfalt og fljótlegt fyrir
tannlækni að nota staðlaða postulíns-
fyllingu eins og amalgam-(„silfur“)
eða plastfyllingar.
Samið var við danska fyrirtækið
Pinol A/S um smíði á tækinu, en
postulínsfyllingarnar verða væntan-
lega framleiddar á Akureyri og þar
verður einnig aðsetur Globodent;
þekkingarfyrirtækis þar sem fram
fari hönnun á frekari tækjum á þessu
sviði.
„Globodent sjálft er stóra málið,
það verður þekkingarfyrirtæki þar
sem tannlæknar og tæknimenn koma
til með að vinna við að þróa núverandi
tæki og nýjar vörur,“ segir Geir.
Margir vinna að málinu
Starfandi hefur verið rýnihópur
nokkurra tannlækna sem gefið hefur
fagleg ráð vegna verkefnisins. Eru
það allt starfandi tannlæknar sem
einnig kenna eða hafa kennt við tann-
læknaháskóla. Auk Iðntæknistofnun-
ar, sem hefur bæði komið að hönnun
tækisins og fyllinganna, hafa unnið að
verkefninu fyrirtæki í Danmörku, á
Ítalíu og í Bandaríkjunum.
Umrætt tæki verður framleitt af
danska fyrirtækinu og stendur það al-
gjörlega straum af eigin kostnaði við
þátttöku í verkefninu, þar á meðal
kostnaði við smíði frumgerða tækis-
ins. „Flókin nákvæmnisvinna á tæki
er ekki eitthvað sem sprotafyrirtæki
ætti að spreyta sig á – enda ekki nema
lítill partur af tekjunum sem í fram-
tíðinni kemur inn vegna sölu tækis-
ins,“ segir Sigurður.
Geir, Sigurður og samherjar þeirra
hafa unnið í kyrrþey undanfarin miss-
eri, ef svo má að orði komast; segja
marga hafa spurt frétta undanfarið,
hvort verkefnið sé jafnvel úr sögunni.
Svo er sem sagt alls ekki.
„Verkefninu hefur miðað ágætlega
áfram á undanförnum mánuðum en
stundum er betra að vinna að svona
verkefnum í ró og næði. Það hefur
verið unnið eftir ákveðinni áætlun, en
staðreyndin er reyndar sú að öll
svona verkefni taka langan tíma;
miklu lengri tíma en margir halda í
upphafi,“ segir Geir. Þeir leggja
áherslu á mikilvægi þess að hægt
verði að fullyrða með nokkurri vissu
að tæknilega gangi verkefnið upp, áð-
ur en tækið sé sýnt hugsanlegum not-
endum. Þess vegna hefur verið unnið
við það undanfarið að bora með þeirri
frumgerð af tækinu sem nú er tilbúin;
„til þess að athuga hvort hægt sé að
bora holur með nægilegri nákvæmni í
tennur.“ Á grundvelli þessara próf-
ana er reiknað með því annars vegar
að þróa endanlega útgáfu af tækinu
og fara með þá útgáfu af tækinu í
gegnum „klíniskar prófanir og hins
vegar teljum við okkur nú í aðstöðu til
að kynna þessa tækni fyrir fyrirtækj-
um sem selja tæki og búnað til tann-
lækna bæði hérlendis og erlendis og
kanna þannig viðbrögð markaðarins,“
segir Geir.
Sigurður bætir því við að ná-
kvæmni frumgerðar tækisins hafi
næstum því komið á óvart. „Þegar
verkefnið hófst með Dönunum fyrir
rúmu ári voru þeir efins um að hægt
væri að ná þessari nákvæmni í mek-
aníkinni, en eru nú mjög kátir með
niðurstöður prófananna.“
Tæknilega virðist því fátt því til
fyrirstöðu að tækið komist á markað.
„Móttökur dreififyrirtækja og
tannlækna skera svo úr um það hvort
Globodent aðferðin nær útbreiðslu.“
Skiptar skoðanir
Noti tannlæknir hina nýju tækni
breytast í fyrsta lagi þær aðferðir
sem notaðar hafa verið, vinnuaðstaða
læknisins sjálfs breytist einnig tals-
vert, og þeir Sigurður og Geir segja
mjög eðlilegt að ekki séu allir sam-
mála um slíkar breytingar.
Vitað er að skiptar skoðanir er um
hina nýju tækni meðal tannlækna á
Íslandi. „Þetta er vissulega umdeilt
meðal þeirra. Sumir segja þetta ekki
hægt, að ekkert vit sé í þessu en aðrir
eru jákvæðir. Þess vegna teljum við
mjög æskilegt að kynna þetta nú fyrir
tannlæknum sem ekki hafa verið
þátttakendur í umræðunni til þessa
og fá viðbrögð þeirra,“ segir Geir.
Hann segir hugmynd sem þessa
gjarnan vera umdeilda í því umhverfi
þar sem hún verður til. „Oft fæst hlut-
lausara mat ef farið er út fyrir það
svið og talað við aðila sem aldrei hafa
séð fyrirbærið en þekkja markaðinn,
og að kynna það fyrir tannlæknum
sem ekki hafa heyrt af því eða séð.“
Sigurður leggur áherslu á að ekki
séu allir íslenskir tannlæknir nei-
kvæðir gagnvart nýju aðferðinni, t.d.
sé u.þ.b. tugur þeirra hluthafar í
Globodent í gegnum Prokarius, um
5% allra tannlækna landsins. „Það er
jákvæður stuðningur og þessi um-
ræða er eðlileg; það er eðlilegt að fólk
hafi misjafnar skoðanir og nálgist
svona nýjung með varkárni og var-
færni. Íslenskir tannlæknar verða að
fá að skoða tækið á sínum eigin for-
sendum þegar það verður kynnt.“
Geir segir: „Í dag gerir tannlækn-
irinn holu í tönnina fríhendis og reyn-
ir að takmarka hana við þá skemmd
sem þar er. Það er eiginlega engin
fylling eins í neinni tönn en ef farin er
þessi leið er valin stöðluð fylling sem
passar við skemmd sem er fyrir
hendi, síðan boruð nákvæm hola, með
aðstoð þessa tækis, sem passar fyrir
fyllinguna.“
Hann segir að borunin sjálf gæti
tekið skemmri tíma en í dag, en und-
irbúningstíminn gæti aftur á móti
verið lengri; að velja stærð fyllingar,
koma tækinu fyrir og þar fram eftir
götunum. Samanlagt eigi aðgerðin að
taka jafn langan tíma og nú.
„Við ættum ef til vill ekki að segja
of mikið um þessa hlið málsins því við
erum ekki tannlæknar, en kjarni
málsins er sá að verið er að tala um
breytingar á vinnuaðferð og jafn-
framt vinnuaðstöðu,“ segir Geir.
Sigurður bætir við að sumir sem
komið hafi að málinu telji það einmitt
stærsta ávinninginn hversu vinnuað-
staða tannlæknisins batni. „Í samtöl-
um mínum við tannlæknana í rýni-
hópnum hefur komið fram sterkur
áhugi á þessari hlið málsins; að loks-
ins sé eitthvað að koma fram á sjón-
arsviðið sem tekur á því vandamáli
þeirra, að þurfa að bogra mikið við
vinnu sína. Því fylgja eymsli í öxlum,
herðum og hálsi – en með þessari
nýju tækni er verið að færa vinnuna
út úr munninum að verulegu leyti og
þar með verður vinnuaðstaða tann-
læknisins allt önnur. Þetta er þáttur
sem okkur hættir stundum til að
gleyma en gæti orðið mjög mikilvæg-
ur. Geir bætir við að segja megi að
hér sé aðeins um fyrsta skrefið að
ræða. „Í dag er gert ráð fyrir því að
tækið sé handstýrt en við getum séð
fyrir okkur að í framtíðinni verði það
tölvustýrt.“
Sambærilegt verð
Líklega kysu allir, segir Geir, að fá
hvíta postulínsfyllingu, væri verið að
gera við skemmda tönn á annað borð.
En hvers vegna er svo ekki?
„Vegna þess að í dag eru þær mun
dýrari en aðrar fyllingar og tekur
lengri tíma að koma þeim fyrir. Við
vitum ekki endanlegt verð á þessum
stöðluðu fyllingum en stefnt er að því
að það verði sambærilegt og ef not-
aðar eru hefðbundnar amalgam- eða
plastfyllingar. Auk þess munu þær
hugsanlega endast lengur.“
Almennt er talið að plastfyllingar
endist skemur en postulínsfyllingar.
„Ókostirnir við þessa nýju aðferð
kunna að verða einhverjir, það á eftir
að koma betur í ljós, en kostirnir eru
að minnsta kosti þeir að hægt verður
að fá postulínsfyllingar fyrir sam-
bærilegt verð og fólk fær amalgam-
eða plastfyllingu í dag.“
Neytandinn þarf nú, segir Sigurð-
ur, að fara að minnsta kosti tvær ferð-
ir til tannlæknis í því skyni að fá
postulínsfyllingu. „Fyrst til þess að
Borað í tennur með
nýstárlegum hætti
Morgunblaðið/Jim Smart
Geir A. Gunnlaugsson: „Við horfum á þetta sem nýsköpunarverkefni sem hefur
marga jákvæða og áhugaverða kosti. “
Síðasta útfærsla uppfinn-
ingar Egils Jónssonar, tann-
læknis á Akureyri; tannbor-
inn sem vonast er til að verði
kominn á markað á næsta
ári.
EGILL Jónsson fékk fyrstu verð-
laun í samkeppni Nýsköpunarsjóðs
árið 2000 fyrir viðskiptaáætlun
sína og síðan hefur verið unnið að
þróun hugmyndarinnar, með Iðn-
tæknistofnun og fleirum, hérlendis
og erlendis.
Hluthafar í Globodent eru auk
Egils og fjölskyldu hans Akureyr-
arbær, Sjóvá-Almennar, Nýsköp-
unarsjóður og Design Group Italia,
sem er ítalskt iðnhönnunarfyr-
irtæki sem að hluta til er í eigu Ís-
lendings, og Prokarius, sem er fé-
lag í eigu 60 einstaklinga og
fyrirtækja; þar eru m.a. nokkrir
tannlæknar, starfsmenn Iðn-
tæknistofnunar.
Morgunblaðið/Kristján
Egill Jónsson tannlæknir að störfum á tannlæknastofu sinni á Akureyri.
Egill og Globodent
Nú styttist í að nýstárlegur tannbor,
uppfinning Egils Jónssonar tannlæknis
á Akureyri, geti orðið að veruleika.
Skapti Hallgrímsson rabbaði við Geir A.
Gunnlaugsson, stjórnarformann Globodent,
fyrirtækisins sem stofnað var vegna verk-
efnisins, og Sigurð Harðarson, starfsmann
KPMG Ráðgjafar, sem er verkefnisstjóri.
Morgunblaðið/Arnaldur
Sigurður Harðarson: „Þegar verkefnið hófst með Dönunum fyrir rúmu ári voru
þeir til dæmis efins um að hægt væri að ná þessari nákvæmni í mekaníkinni .“