Morgunblaðið - 08.06.2003, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
S AMBÚÐIN við Jökulsá áDal getur verið háskaleg;fljót sem rutt hefurDimmugljúfrin, hrikaleg-ustu gljúfur á Íslandi.
Andstæðurnar eru miklar. Á fallegu
bæjarstæði í hlíðinni ofan við fljótið
stendur Klaustursel. Og iðjagræn
túnin liggja upp með ánni hvert af
öðru; stundum er eins og þau hangi
utan í berginu og á einum stað er
ekið undir háan fossinn í Fossá til
að komast upp með Jöklu, þetta
gruggugasta vatnsfall á Íslandi, yfir
á næsta tún.
Heimkeyrslan liggur yfir Jöklu á
mjórri járnbrautarbrú, sem flutt
var frá New York. Þau hjónin, lista-
konan Ólavía Sigmarsdóttir, og Að-
alsteinn Jónsson, formaður Lands-
samtaka sauðfjárbænda hafa beitt
sér fyrir því að fá nýja brú, því um
hana komast ekki rútur og erfitt er
um aðföng. Ólavía er í vinnufötum
þegar hún tekur á móti blaðamanni
í saumastofunni.
– Fyrirgefðu útganginn á mér; ég
var að mála, segir hún vingjarnleg
og blátt áfram.
– Nú ertu líka listmálari? spyr
blaðamaður hissa.
– Ég var nú bara að mála klósett-
hurðina, svarar hún og hlær.
Tvö þúsund gestir
Hún opnaði saumastofuna al-
menningi fyrir tæpum áratug og
gestirnir hafa aldrei verið fleiri en í
fyrrasumar.
– Það komu hingað tvö þúsund
manns, segir Ólavía.
– Mamma, þeir voru 2.313, segir
Marteinn, 11 ára sonur hennar, og
vill hafa töluna rétta.
– Koma þá rútur með ferðamenn?
spyr blaðamaður forvitinn, því Jök-
uldalur telst vart í alfaraleið.
– Nei, straumurinn er mestur í
júní, júlí og ágúst, aðallega Íslend-
ingar á einkabílum. Það koma líka
rútur, en ekki margar.
– Er þetta fólk þá að gera sér
ferð sérstaklega til að koma á
vinnustofuna?
– Sumir, svarar hún, en það er
líka hægt að aka hring, þar sem far-
ið er um Fljótsdalinn að Snæfelli,
niður í Hrafnkelsdal, þaðan að
Kárahnjúkum og síðan áfram hér út
Jökuldalinn. Einnig er hægt að fara
hring með því að aka upp Jökuldal-
inn, koma við hér, fara upp á heið-
ina hjá Brú og út í Sænautasel og
síðan út á hringveginn.
– Hefurðu nóg af vörum fyrir allt
þetta fólk?
– Það er nú varla, svarar hún. Ég
er yfirleitt búin með allar mínar
vörur þegar líður á ágúst. En ég sel
líka fyrir fólk hér í sveitinni.
Byrjaði á eldhúsborðinu
Í saumastofunni gerir Ólavía
töskur, hatta, pyngjur, myndir og
margt fleira úr hreindýraskinni.
Skinnið kaupir hún af veiðimönnum
og sendir í sútun til Skinnaiðnaðar á
Akureyri. Þar fær hún skinnið litað
og tilbúið til vinnslu. Að auki vefur
hún trefla, veski og fleira úr ull. Svo
selur hún vörur á vinnustofunni frá
þremur til fjórum konum í sveitinni.
– Það er ekkert komið af þeirra
vörum ennþá, segir hún. Ævar son-
ur minn verður fermdur um helgina
[í dag] og ég vil ekki fá neitt fyrr en
eftir það. Enda er mesti annatíminn
ekki byrjaður.
– Hvað er það sem konurnar búa
til?
– Það er fjölmargt, s.s. skartgrip-
ir úr leðri, handmálaðir steinar,
laufabrauð úr leir, lopapeysur og
sokkar.
– Geturðu lýst hefðbundnum
vinnudegi hjá þér.
– Það er erfitt, svarar hún og
dæsir. Það eru engir dagar eins.
Þegar ég er að gera vörur úr hrein-
dýraskinni, eins og töskurnar, þá
byrja ég á að teikna upp hugmyndir
og bý til sniðin. Svo fer ég að sníða
og vinn mig út frá því. Ég reyni að
nota hugarflugið til að skreyta vör-
urnar, t.d. nota ég alltaf efnivið úr
hreindýrahorni á hattana.
Hafði aðeins prjónað á börnin
Ólavía byrjaði að vinna úr hrein-
dýraskinni að frumkvæði Aðalsteins
Aðalsteinssonar frá Vaðbrekku fyrir
um fimmtán árum, en hann vildi
finna leið til þess að nýta þessar af-
urðir.
– Hann fór að gera tilraunir með
hreindýraskinn og lét súta það til að
athuga hvort ekki væri hægt að
nýta skinnið, segir hún. Svo fórum
við að spreyta okkur á því að vinna
úr því. Það var í fyrsta skipti sem ég
fékkst við svona lagað. Ég hafði
aldrei gert meira en að prjóna á
börnin og því síður selt neitt.
Hún hafði fyrst aðstöðu í litlu
herbergi inni í bænum, sneið vör-
urnar á eldhúsborðinu og fór með
þær á markað á Egilsstöðum.
– Ég áttaði mig fljótlega á því að
ef ég ætlaði að halda þessu áfram
yrði ég að gera eitthvað því þetta
gekk ekki upp eins og það var. Þá
kviknaði sú hugmynd að byggja
saumastofu, þannig að ég hefði
nægt rými.
– Hefurðu nógan tíma til að sinna
þessu fyrir bústörfum?
– Ég kem ekki mikið að bústörf-
unum yfir veturinn. Það kemur fyrir
að ég þarf að hugsa um féð ef bónd-
inn er á fundum. En annars nota ég
allan veturinn og sumrin eins og ég
get. Þá hef ég skamman tíma, en
reyni að sauma á morgnana og aftur
á kvöldin. Yfir daginn kemst nánast
ekkert annað að en að sinna gest-
um.
Hann kom í heimsókn
Ólavía er fædd í Reykjavík og
uppalin í Laugarási í Biskupstung-
um. Móðir hennar heitir Sigríður
Pétursdóttir og faðir hennar hét
Sigmar Sigfússon. Sigríður kann
ýmislegt fyrir sér í hannyrðum og
saumar út og Sigmar var einnig lag-
inn í höndunum, lærður rennismið-
ur og rak verkstæði. Á saumastof-
unni hjá Ólavíu er falleg
kertaljósakróna sem Sigmar smíð-
aði og gaf dóttur sinni í afmælisgjöf.
– Það segir svolítið um hvað hann
var laghentur, segir hún og heldur
áfram: Síðustu árin sem hann lifði
fékkst hann við að gera við gamla
hluti, gera upp gamlar ljósakrónur,
smíða lamir í gömul hús og fleira.
Ólavía bjó í Biskupstungum þar
til hún var 18 ára. Þá settist hún að í
Klausturseli með Aðalsteini, en það
eru æskustöðvar hans.
– Þegar ég var 17 ára fór ég í
Húsmæðraskólann á Hallormsstað
og þar kynntumst við, segir hún.
– Hvernig bar það að?
– Æ, það er bara eins og gerist.
Hann kom í heimsókn.
– Og þér leist svona vel á hann?
Morgunblaðið/Pétur Blöndal
Hreindýrin Sóley og Baldursbrá hlýða kalli Ólavíu.
Dýravinirnir Marteinn, með kanínuna, og Guðrún, hjá álftinni.
Ólavía vefur ull á vefstólnum og hjá henni er trefill og veski sem hún hefur ofið.
Á ekki eftir að
sakna Jöklu
Á saumastofu listakonunnar Ólavíu Sigmarsdóttur í Klausturseli fást heimaunnar
vörur úr hreindýraskinni og sitthvað fleira. Pétur Blöndal talaði við hana um hrein-
dýrin í heimahaganum, lífið á saumastofunni og sambúðina við Jöklu.
’ Skömmu eftir að við opnuðumsaumastofuna ákváðum við að vera
með hreindýr til að trekkja að gesti. ‘
’ Í saumastofunni gerir Ólavía tösk-ur, hatta, pyngjur, myndir og margt
fleira úr hreindýraskinni. ‘
’ Þetta [Kárahnjúkavirkjun] er ekkigott fyrir landið, en það þarf að finna
fólki eitthvað að gera. ‘