Morgunblaðið - 08.06.2003, Blaðsíða 18

Einn góður …
Á veitingahúsinu:
– Þjónn! Þú gleymdir að þurrka af súpudisknum mínum!
– Hvaða vitleysa! Þetta er súpan!
ba
rn
@
m
bl
.is
Hún er vot, rennandi blaut og
niðurrignd krossgátan okkar
þessa vikuna – en samt skemmti-
leg! Eins og fyrr þurfið þið að
reikna út með ykkar snilligáfu
hvaða orð af listanum passar
hvar. Við mælum með að þið
byrjið á langa ljósbláa orðinu og
fikrið ykkur áfram út frá því.
Góða skemmtun!
✽ ánamaðkur
✽ demba
✽ dögg
✽ leðja
✽ pollabuxur
✽ regn
✽ regnbogi
✽ skúr
✽ úði
✽ votviðri
Blaut krakka-krossgáta
Komið þið öll margsæl og blessuð.
Einsog þið hafið áreiðanlega komist að,
góurnar mínar, er fátt skemmtilegra en að
skilja heiminn og gang náttúrunnar í gegn-
um vísindarannsóknir. Í dag ætlum við að
færa veðrið sjálft inn í húsin okkar, og bæði
endurskapa vatnshringrásina og búa til eld-
ingu.
Vatnshringrás í glugga
Fylgið nú þessum leiðbeiningum:
1) Grípið lítinn plastpoka og hellið í hann
tveimur teskeiðum af vatni.
2) Blásið síðan lofti í pokann og lokið fast og
rækilega fyrir með góðri gúmmíteygju.
3) Setjið síðan plastpokann í glugga þar
sem sólin skín.
Hvað gerist nú?
Því er vert að komast
að, rýjurnar mínar.
Sólin skapar kraft
til þess að vatns-
hringrásin fari af
stað. Hitinn sem af
henni liggur, lætur
vatnið gufa upp af
botni plastpokans, eða litla stöðuvatninu
sem þið bjugguð til. Um leið og vatnið síðan
kólnar, breytist það í litla vatnsdropa sem
setjast innan á hliðar plastpokans. En í and-
rúmsloftinu gufar það upp og breytist í ský
– ekki satt? Ef þið síðan hafið þolinmæði,
getið þið fylgst með þegar droparnir falla og
vatnshringrásin endurtekur sig.
Elding í myrkrinu
Eldingu er auðvelt að skapa þótt ótrúlegt
megi virðast. En farið þó nákvæmlega eftir
þessu:
1) Finnið til eftirfarandi hluti: hvítan plast-
disk, teiknibólu, blýant með strokleðri á
endanum, hringlaga kökuform úr áli og
örlitla ullartusku.
2) Finnið miðjuna á álforminu, stingið
teiknibólunni upp í gegnum það og festið
blýantinn á.
3) Setjið plastdiskinn hvíta á hvolf á borð
og nuddið botninn í eina mínútu með ull-
artuskunni.
4) Takið nú álformið upp á „handfanginu“
og setjið hann ofan á diskinn (sjá mynd)
svo þeir loði saman, prófið jafnvel að
lyfta frá borðinu.
5) Slökkvið nú ljósið og snertið áldiskinn.
Hvað gerist?
Ja, það er nú
það. Því komist
þið að með því að
reyna rannsókn-
ina. Góðar
stundir.
Vísindahorn Vitsmunds Fróða
Veður-
rannsóknir
Húsið er að gráta
alveg einsog ég.
Það eru tár á rúðunni
sem leka svo niður veggina.
Húsið getur aldrei lokað augunum
og látið sig dreyma.
Ætli það fái martraðir?
Hárið mér er ljóst
þakið á húsinu er grænt.
Ég Íslendingur
það Grænlendingur.
Mér finnst rigningin góð …
(Vilborg Halldórsdóttir)
Við reiknum alltaf með að það verði glaða-
sólskin á sumrin og við úti að leika okkur, í fót-
bolta og í sundi allan daginn. En einsog við vit-
um þá er bara oft rigning.
En einsog höfundi þessa lags, sem var mjög
vinsælt með hljómsveitinni Grafík í gamla-
daga, þá er ekki öllum sem finnst ömurlegt
þegar það rignir – heldur finnst rigningin góð!
Stundum er gott að liggja inni uppi í rúmi að
lesa, heyra rigninguna berja á gluggann, fá
sér heitt kakó og vorkenna öllum hinum sem
neyðast til að vera úti. Svo er líka gaman að
klæða sig vel, fara út, drullumalla og stappa í
pollum. Nei, rigningin er sko ekkert leiðinleg,
auk þess sem hún er stórmerkilegt fyrirbæri.
Ó já!
Hring eftir hring
Rigningin er til dæmis mjög mikilvægur
hlekkur í „vatnshringrásinni“, sem er lífs-
nauðsynleg fyrir allt líf á jörðinni. Sú hringrás
samanstendur af uppgufun, samþjöppun,
Ógnvekjandi þrumuveður
Í bíómyndum getum við oft séð þrumur og
eldingar, sem gera allt mjög draugalegt og
hrollvekjandi. Það gerist á mjög heitum og
rökum dögum, að þrumský myndast. Þá eru
sterkir loftstraumar í skýinu sem gera það að
verkum að regndropar og íshögl sem eru í
skýinu rekast saman og við það myndast raf-
magn, eða elding, sem lýsir upp himininn.
Stundum fer eldingin á milli tveggja skýja, en
stundum slær henni niður í jörðina, oft í tré eða
háa turna. Þrumurnar heyrast af því að eld-
ingin hitar loftið sem hún fer í gegnum og við
það myndast ógnarhávaði. Það koma sjaldan
eldingar á Íslandi því það er ekki nógu heitt og
rakt nógu oft eða nógu lengi til að þrumuskýið
geti myndast. Sumum þykir það fúlt en satt að
segja deyja 1.000 manns á ári um allan heim
eftir að eldingu hefur slegið niður í þá. Kannski
er bara betra að horfa á þær í sjónvarpinu?
söfnun og úrkomunni sem dreifir vatninu um
jörðina. Virkar þetta flókið? Nei, nei, haltu
bara áfram að lesa og skoðaðu litlu skýring-
armyndina sem fylgir með.
Sko, sólin hitar jörðina þannig að vatnið í
höfunum og í jarðveginum gufar upp (a). Það
vatn breytist í gufu og verður hluti af and-
rúmsloftinu, sem við meðal annars öndum að
okkur. Síðan kólnar þessi gufa lengst uppi í
himninum, þjappast saman (b) og breytist í
ský. Innan í skýinu verða svo til smádropar,
og þegar þeir stækka og verða þungir falla
þeir til jarðar. Það er úrkoma (c). Það fer allt
eftir hitastiginu hvernig úrkoman er, en hún
getur verið rigning, slydda, snjókoma eða
haglél. Þessi úrkoma fellur á jörðina sem
drekkur hana í sig, og dettur líka í árnar og
sjóinn. Það kallast söfnun (d). Og nú byrjar
vatnshringrásin aftur upp á nýtt. Þannig vex
gróðurinn, við fáum vatn og allar lífverur eru
glaðar.
Hvernig er veðrið í dag?
Mér finnst rigningin góð!
Lumarðu á sumarsögu?
Viltu vinna
sumarbol?
Nú er komið að
ykkur krakkar að
skrá niður skemmti-
lega sumarsögu, eins og
ykkur einum er lagið. Ekki
satt? Og hvernig væri að hafa smá lýsingar á ís-
lensku sumarveðri í sögunni? Það má jafnvel setja
strik í reikninginn hjá sögupersónunum. En til að
vinna sumarbol frá Mogganum þarf sagan fyrst og
fremst að vera góð, auk þess skal höfundur fara eft-
ir eftirfarandi keppnisreglum:
1) Sagan má vera stutt, en ekki lengri en 250 orð.
2) Sagan á að gerast í íslensku sumarveðri. Verið nú
hugmyndarík.
3) Sniðugt gæti verið að senda mynd með eftir sjálf-
an sig eða vin – en það er ekki skylda.
4) Sendið söguna fyrir 17. júní til:
Barnablað Moggans
– Sumarsaga –
Kringlunni 1, 103 Reykajvík
eða barn@mbl.is

Æ og ó! Aumingja amma er ný-
komin úr lagningu og svo lendir hún
í hellidembu á leiðinni út í kaup-
félag. Skutlastu nú eftir rósóttu
regnhlífinni fyrir gömlu konuna.
Rósótta
regnhlífin